8 γυναίκες ακτιβίστριες στην Κύπρο παλεύουν για περιβαλλοντική δικαιοσύνη
Σε όλο τον κόσμο, στα κινήματα που παλεύουν για τις κοινότητές τους, τη γη, το νερό, τα δάση και τη βιοποικιλότητα, ιδιαίτερη θέση έχουν οι γυναίκες. Αντιτίθενται σε έργα που αποκαλούνται ανάπτυξη, από τα ορυχεία μέχρι την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων. Αυτό ισχύει και στην Κύπρο, όπου ισχυρές ακτιβίστριες πρωτοστάτησαν στον αγώνα για την περιβαλλοντική δικαιοσύνη.
Αυτό που δεν είναι ευρέως γνωστό για την Κύπρο είναι το γεγονός ότι βρίσκεται σε ένα από τα πιο ευαίσθητα "hotspots" και σε περιοχές ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Στην πραγματικότητα, οι επιπτώσεις της γίνονται αισθητές ήδη στο νησί με αυξανόμενες θερμοκρασίες, μείωση των βροχοπτώσεων, και εντονότερες ξηρασίες, επιπτώσεις που μόνο επιδεινώνονται τα επόμενα χρόνια.
Ενώ η έκθεση Off-Target που δημοσιεύθηκε από το δίκτυο δράσης για το κλίμα (CAN) υπογράμμισε ότι η Κύπρος βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα υιοθέτησης της Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, 8 γυναίκες αγωνίζονται για έναν άλλο κόσμο στην Κύπρο. Ο αγώνας τους αφορά σε έργα ορυχείων, την ιδιωτικοποίηση των ακτών και των προστατευόμενων περιοχών, την καταπολέμηση των διεθνών εμπορικών συναλλαγών και την προώθηση ενός βιώσιμου τρόπου ζωής στις τοπικές κοινότητες.
Θέα Χριστοφόρου και Εύη Χαραλάμπους
Η Θέα, 27 ετών και η Εύη, 31 ετών, είναι Ελληνοκύπριες από τον Μαθιάτη, ένα μικρό χωριό στους πρόποδες της όρους Τροόδους. Μετά την επιστροφή τους από σπουδές στο εξωτερικό, η αγάπη τους για τον τόπο τους και το νησί αναζωπυρώθηκε. Όταν έμαθαν την είδηση ότι τα ελληνικά ορυχεία χαλκού επιδιώκουν να ξανανοίξουν ένα ορυχείο για να εξαγάγουν χρυσό μόλις 2 χλμ. από την κοινότητά τους θέτοντας σε κίνδυνο το οικοσύστημα, η Εύη και η Θέα οργάνωσαν μαζί με μέλη του χωριού τους την αντίσταση σε αυτό το έργο. Ενώ έχουν αναλάβει την ηγεσία της τοπικής ομάδας αντίστασης, της Ομάδας Ιστορικής και Περιβαλλοντικής Προστασίας του Μαθιάτη, πέτυχε ο αγώνας τους να σταματήσουν το ορυχείο.
Αυτή η εμπειρία του να υψώσουν τη φωνή τους σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον, έκανε τη Θέα και την Εύη να νιώσουν πιο σίγουρες και ασφαλείς. Παρόλα αυτά εξακολουθούν ακόμη να αντιμετωπίζουν διακρίσεις κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, από όσους θέλουν να μειώσουν το έργο τους, μειώνοντας τις ίδιες.
Εν τέλει εκείνες πέτυχαν το σκοπό τους, που ήταν ένα διαφορετικό όραμα ανάπτυξης της περιοχής σε σχέση με εκείνο της μεταλλευτικής εταιρείας, που περιλάμβανε περιβαλλοντική καταστροφή και κέρδος για τους λίγους.
Μαρία Χατζημιχαήλ
Η Μαρία, 34 ετών, από την Αγία Νάπα είναι ακτιβίστρια με διδακτορικό στη διακυβέρνηση των ωκεανών. Η σχέση της Μαρίας με τον ακτιβισμό ξεκινά από τότε που ήταν 9 χρόνων και είχε με τους φίλους μια ομάδα προστασίας της φύσης που κατέστρεφε τα limesticks, κάποιες παράνομες παγίδες πουλιών, που αποτελεί ακόμα σημαντικό περιβαλλοντικό ζήτημα στην Κύπρο.
Πιο πρόσφατα, η Μαρία συμμετείχε σε μια πρωτοβουλία για την προστασία της ακτογραμμής της Κύπρου. Η πρωτοβουλία αυτή ξεκίνησε το 2014 μετά από παράνομες παρεμβάσεις κατά μήκος των ακτών από δήμους και ιδιωτικούς φορείς στην περιοχή της Αμμοχώστου. Από την πρώτη άμεση δράση, μετατρέποντας την είσοδο του Δήμου Παραλιμνίου σε παραλία, η εκστρατεία κέρδισε δυναμική και προβολή στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η πρωτοβουλία κατάφερε να μπλοκάρει μια σειρά προσπαθειών ιδιωτικοποίησης της θάλασσας και των ακτών.
Ιφιγένεια και Ανθή Γαβριήλ
Οι αδελφές, η Ιφιγένεια 34 ετών, και Ανθή 32 ετών, είναι από την Αγία Βαρβάρα, ένα χωριό στην κεντρική Κύπρο. Μεγαλώνοντας στην ύπαιθρο, οι κόρες ενός αγρότη αιγών, έχουν αναπτύξει μια βαθιά αγάπη για τη φύση. Είναι αυτή η στενή σχέση με τη γη που τους επέτρεψε να παρακολουθήσουν από πρώτο χέρι τις αλλαγές που επέφερε η κλιματική αλλαγή στο τοπίο. Η αλλαγή των καιρικών συνθηκών, της βλάστησης και της βιοποικιλότητας τους ώθησε να ευαισθητοποιηθούν ως προς την αγροτική τους περιοχή. Η Ανθή έκανε μεταπτυχιακό στη βιώσιμη περιβαλλοντική ανάπτυξη, ενώ η Ιφιγένεια έχει συνεργαστεί με διάφορες περιβαλλοντικές οργανώσεις στην Κύπρο.
Οι δυο τους, μαζί με μια ομάδα στενών φίλων ίδρυσαν το Πολιτιστικό και Περιβαλλοντικό Εργαστήρι Αλμυρά, μια ΜΚΟ που επιδιώκει να ευαισθητοποιήσει όσον αφορά την περιβαλλοντική αλλαγή, να προστατεύσει την πολιτιστική κληρονομιά και να φέρει ψυχαγωγικά γεγονότα στην ύπαιθρο, μέσα και από εκπαιδευτικές παρεμβάσεις στα σχολεία όπου εκπαιδεύουν παιδιά ηλικίας 5 έως 18 ετών σχετικά με την τοπική βιοποικιλότητα, τη γεωλογία, την κλιματική αλλαγή και το βιώσιμο τρόπο ζωής. Εργάζονται αλληλέγγυα με πολλές άλλες περιβαλλοντικές ομάδες και ΜΚΟ στην Κύπρο και έχουν κεντρική θέση στη στήριξη της αντίστασης στο ορυχείου Μαθιάτης στο γειτονικό τους χωριό.
Μυρτώ Σκουρουπάθη
Η Μυρτώ, 24 ετών από τη Λευκωσία, είναι μηχανικός περιβάλλοντος και ακτιβίστρια με τους Νεολαία των Φίλων της Γης Κύπρου. Έχει εργαστεί σε μια σειρά εκστρατειών από το Divestment έως την καμπάνια κατά της CETA, μιας διεθνούς εμπορικής συμφωνίας με καταστροφικές ανθρώπινες και περιβαλλοντικές συνέπειες. Ωστόσο, στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου έλαβε μια γεύση για την οργάνωση γύρω από την κοινωνική και περιβαλλοντική δικαιοσύνη με την ομάδα People and Planet.
Η Μυρτώ μέσω της εργασίας της στην ΜΚΟ Ενεργειακό Γραφείο Κύπριων Πολιτών, συνειδητοποίησε το πάθος της για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας . Το όραμά της για την Κύπρο είναι ένα νησί με 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με αποκεντρωμένη ενέργεια, καθώς όπως τονίζει είναι κάτι περισσότερο από μια τεχνολογική λύση:
«Η ενέργεια είναι εύκολη εδώ! Και πιστεύω στην επανάσταση της ανανεώσιμης ενέργειας, επειδή μπορεί να αποτελέσει λύση και για έναν κοινωνικά δίκαιο κόσμο. Επειδή λειτουργεί καλύτερα σε μια αποκεντρωμένη μορφή. Έχουμε τόσες πολλές τεχνολογίες τώρα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και να δημιουργήσουμε βιώσιμες κοινότητες σε τοπικό επίπεδο. Χρειαζόμαστε κοινότητες, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας λειτουργούν καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο, και η γεωργία, η διαχείριση των πόρων, η κυκλική οικονομία ... Αυτό θα δώσει στους ανθρώπους την αίσθηση ότι ακούγονται, έχουν φωνή και ευκαιρία επικοινωνίας».
Όταν συζητάμε για την περιβαλλοντική δικαιοσύνη, η λέξη-κλειδί είναι διατομεακή για την Μυρτώ. Αναγνωρίζοντας ότι διασταυρώνονται πολλαπλές ταυτότητες και καταπιέσεις, είτε πρόκειται για το φύλο, την τάξη, τις ικανότητες, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ηλικία ή το θέμα της μετανάστευσης.
Fezel Nizam
Η Fezel, 31 ετών, Τουρκοκύπρια περιβαλλοντολόγος και ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών, που έχει συμμετάσχει σε πολλές πρωτοβουλίες στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. Ως βιολόγος έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την προστασία των ενδημικών κυπριακών φυτών, καθώς και για την εκστρατεία σε θέματα όπως το κυνήγι, τα λατομεία, και τα δικαιώματα των γυναικών.
Σύμφωνα με τη Fezel, για ένα πιο δίκαιο κόσμο δεν έχει νόημα να παλεύει κανείς ξεχωριστά τα κοινωνικά ζητήματα αλλά συνολικά. Όπως υποστηρίζει: «Δεν μπορούμε να επικεντρωθούμε μόνο στον φεμινισμό ή στον ακτιβισμό των γυναικών, δεν μπορούμε να επικεντρωθούμε σε δίκαιο περιβάλλον, στα δικαιώματα των ζώων πρέπει να συνδυάσουμε τα πάντα και να κάνουμε έναν νέο ακτιβισμό. Αυτό πιστεύω, πραγματικά, θα φέρει ειρήνη στον κόσμο».
Η Fezel υπογραμμίζει ότι η δυσχερής οικονομική κατάσταση έχει σοβαρές συνέπειες για τους ακτιβιστές:
«Η κυβέρνηση πάντοτε λέει,"αυτό δεν είναι το πρώτο θέμα που πρέπει να λύσουμε ", και έτσι τα περιβαλλοντικά ζητήματα και τα ανθρώπινα δικαιώματα έρχονται πάντοτε τελευταία».
Και όταν πρόκειται για την κλιματική αλλαγή αισθάνεται ότι δεν λαμβάνονται αρκετά μέτρα σε όλα τα κράτη:
«Τώρα όλοι λαμβάνουν σχέδια δράσης για το κλίμα και προσπαθούν να βρουν εναλλακτικές τεχνικές για την ενέργεια, τον ηλεκτρισμό, ανεμογεννήτριες, ηλιακά πάνελ, αλλά κάποιες χώρες έχουν μείνει πίσω».
Αθηνά Καριάτη
Η Αθήνα, 38 ετών, σοσιαλίστρια και φεμινίστρια από την Ελλάδα, είναι ενεργή σε μια σειρά περιβαλλοντικών εκστρατειών στην Κύπρο, κατά της εξόρυξης χρυσού, προστασίας περιοχών και κατά της εξόρυξης και της υποδομής φυσικού αερίου.
Η Αθηνά υποστήριξε πολλές εκστρατείες που επικεντρώνονται γύρω από την πληγείσα τοπική κοινότητα. Ένα τέτοιο παράδειγμα ήταν η αντίθεση στην υποδομή που κατασκευάστηκε για να καθαρίσει τα τρυπάνια από τη διαδικασία εξαγωγής φυσικού αερίου στη Λάρνακα το 2016. Δύο πρωτοβουλίες κατοίκων που ζούσαν μόλις 500 μέτρα μακριά από το σημείο όπου σχεδιάστηκε η κατασκευή του εργοστασίου έτρεξαν έναν αγώνα τον οποίο και κέρδισαν.
Οι εξορύξεις είναι το κύριο πεδίο δράσης της Αθηνάς, η οποία θεωρεί ότι η Κυπριακή κυβέρνηση κακώς χορήγησε άδειες σε 50 εταιρείες για γεωτρήσεις εξερεύνησης στην Κύπρο, αφού σύμφωνα με την ίδια: «η εταιρεία έχει προφανώς σχέσεις με την εκκλησία και με πολλούς πολιτικούς, ειδικά δεξιούς πολιτικούς. Οι ντόπιοι αισθάνονται απειλούνται, εκφοβίζονται - η εταιρεία πληρώνει χρήματα σε μερικούς από αυτούς και απειλεί μερικούς άλλους, αυτό είναι το πρόβλημα».
Η Αθηνά επισημαίνει ότι η Κύπρος έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει τη δική της ενέργεια με 330 μέρες ήλιου ανά έτος, και αντί να αγκαλιαστεί ένα τέτοιο όραμα, αντίθετα η κυβέρνηση εξάγει φυσικό αέριο από τη θάλασσα. Η Αθηνά υπογραμμίζει ότι αυτό δεν είναι μόνο μια καταστροφή για την κλιματική αλλαγή, αλλά σε μια εξαιρετικά τεταμένη γεωπολιτική αρένα, έχει ωθήσει την Κύπρο στο χείλος του πολέμου. Τέλος ελπίζει να δει τα τοπικά κινήματα να πιέσουν για την αλλαγή του συστήματος, αφού αυτή φαίνεται να είναι η μόνη λύση στην οικολογική κρίση.
27 Αυγούστου 2018
Της V’cenza Cirefice
Πηγή: Medium
Περισσότερα: Climate Change Environmental Justice Female Activists Cyprus Grassroots
