Οι θέσεις του ΣΠΕΦ για τους κανονισμούς του Target Model.

Ο ΣΠΕΦ δημοσιοποίησε τις θέσεις του επί των εισηγήσεων της Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας ΑΕ σχετικά με τον Κανονισμό Χρηματιστηρίου Ενέργειας και τον Κανονισμό Εκκαθάρισης Συναλλαγών και της ΑΔΜΗΕ ΑΕ σχετικά με τον Κανονισμό Αγοράς Εξισορρόπησης κατά τα οριζόμενα στον ν. 4425/2016 όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, οι οποίες τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση:

Άρθρο 7, παρ. 4Γ, Κανονισμού Εξισορρόπησης:  Η αποτύπωση του χαρτοφυλακίου μονάδων ΑΠΕ ανά τεχνολογία και ζώνη προσφορών με Σύμβαση Λειτουργικής Ενίσχυσης Σταθερής Τιμής (ΣΕΣΤ) που εκπροσωπείται από τον ΔΑΠΕΕΠ ως οντότητας με ευθύνη εξισορρόπησης, δημιουργεί σύγχυση για την εν λόγω κατηγορία ως προς την επιβάρυνση του ΕΛΑΠΕ με τις αποκλίσεις του χαρτοφυλακίου αυτού και όχι των παραγωγών που περιλαμβάνονται σε αυτό, αφού σύμφωνα με τον ν. 4414/2016 οι παραγωγοί ΑΠΕ με ΣΕΣΤ δεν υπόκεινται σε υποχρεώσεις εξισορρόπησης κατ’ αντιστοιχία προς ότι ισχύει για το χαρτοφυλάκιο έργων ΑΠΕ με Σύμβαση Πώλησης Ηλεκτρικής Ενέργειας.  Το θέμα τέθηκε από τον ΣΠΕΦ κατά την ημερίδα σας στις 20/7/18, όπου και αποκαλύφθηκε νομίζουμε πλήρως το μέγεθος της σύγχυσης ακόμη και μεταξύ υπηρεσιακών παραγόντων.  Κατόπιν εκτενούς και εξειδικευμένης συζήτησης στο περιθώριο της εκδήλωσης με στελέχη του ΑΔΜΗΕ, προέκυψαν οι απαραίτητες διευκρινήσεις πως τα έργα ΑΠΕ με ΣΕΣΤ δεν θα υπόκεινται ατομικά σε χρεώσεις αποκλίσεων αλλά ο ΕΛΑΠΕ, όπως ισχύει σήμερα λ.χ. για τα έργα με Σύμβαση Πώλησης Ηλεκτρικής Ενέργειας, ωστόσο έγινε εμφανής και στα στελέχη του ΑΔΜΗΕ η ανάγκη για αποσαφήνιση του θέματος στον Κανονισμό Εξισορρόπησης.            

Το πρόβλημα της σύγχυσης αυτής αναπαράγεται και σε κάθε περαιτέρω αναφορά του Κανονισμού στο χαρτοφυλάκιο ΑΠΕ με ΣΕΣΤ όπως λ.χ. στο άρθρο 59, παρ. 1 ΙΒ, άρθρο 100, παρ. Η.

Τμήμα III, Κανονισμού Εξισορρόπησης:  Η Χρονική Μονάδα της Αγοράς Ενέργειας Εξισορρόπησης ορίζεται στα 15 λεπτά.  Επαναφέρουμε συνεπώς τον προβληματισμό που είχαμε διατυπώσει επίσης στις 21/1/18 με την εισήγηση μας στην διαβούλευση των πρώτων σχεδίων Κωδίκων του Target Model, πως οι ΑΠΕ με υποχρεώσεις εξισορρόπησης -όσες λειτουργούν με σύμβαση Σύμβαση Ενίσχυσης Διαφορικής Προσαύξησης (ΣΕΔΠ) του ν. 4414- θα υπόκεινται σε κόστος εκκαθάρισης Αποκλίσεων για αυτοτελείς 15λεπτες Χρονικές Μονάδες στις οποίες όμως η ωριαία θέση τους, όπως προέρχεται από την Προημερήσια πλέον της Ενδοημερήσιας αγοράς, μετατράπηκε «τυφλά» μηχανιστικά.  Δηλαδή οι ΑΠΕ αυτές θα υπόκεινται κόστος Αποκλίσεων επί αυτοτελών 15λεπτων Χρονικών Μονάδων που δεν είχαν την δυνατότητα καν να ελέγξουν.  Υφίσταται συνεπώς η περίπτωση ενώ η ωριαία θέση τους να μην χρειαζόταν εξισορρόπηση, ήτοι να μην επέφερε κόστος αποκλίσεων αν αυτή λαμβανόταν υπόψη, οι αυτοτελείς ωστόσο 15λεπτες μηχανιστικές υποδιαιρέσεις της να επιφέρουν σημαντικές αποκλίσεις λόγω διακύμανσης των επιμέρους εγχύσεων πέριξ της κεντρικής ωριαίας πρόβλεψης.  Προς άρση της στρέβλωσης αυτής προτείνουμε η εκκαθάριση Αποκλίσεων των ΑΠΕ ως ποσότητα να προκύπτει μετά από αλγεβρικό συμψηφισμό (δηλαδή όχι άθροισμα απόλυτων τιμών) των ποσοτήτων ενέργειας Αποκλίσεων των τεσσάρων επιμέρους 15λέπτων εκάστης ώρας και ως αξία, η συμψηφισμένη αυτή ποσότητα να εκκαθαρίζεται  στην μεσοσταθμική τιμή του κόστους Ενέργειας Εξισορρόπησης για την ίδια ώρα (όπως δηλαδή αυτή θα προκύπτει μεσοσταθμικά από τις αξίες εξισορρόπησης προς τα πάνω και προς τα κάτω των επιμέρους 15λέπτων).  Οι οικονομικές διαφορές, ήτοι το έλλειμμα που φυσιολογικά θα προκύπτει στο να αποπληρωθούν οι αμοιβές εξισορρόπησης προς τα πάνω και προς τα κάτω για τους παρόχους τέτοιων υπηρεσιών, προτείνεται να επιβαρύνουν το λογαριασμό προσαυξήσεων και να καλύπτονται από τους Προμηθευτές, αφού αυτοί είναι οι μόνοι που μπορούν να ανακτούν κόστη από την κατανάλωση και που εν πάση περιπτώσει η αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ και πολύ περισσότερο η μη άδικη (ασύμμετρη ποινολόγηση των παραγωγών ΑΠΕ για την εξ’ ορισμού στοχαστικότητα του καιρού) αναχαίτιση τους, έχει να κάνει με την προστασία του περιβάλλοντος και εν τέλει την ποιότητα ζωής των ίδιων των καταναλωτών. 

Άρθρο 106, παρ. 2, Κανονισμού Εξισορρόπησης: Το άρθρο προδιαγράφει πως η Τιμή Καθοδικής Ενέργειας Εξισορρόπησης χειροκίνητης ΕΑΣ (σε ευρώ/MWh) για κάθε περίοδο εκκαθάρισης αποκλίσεων ισούται με το ελάχιστο των τιμών των βημάτων των προσφορών χειροκίνητης ΕΑΣ που ενεργοποιήθηκαν για την κάλυψη της Απόκλισης.  Με δεδομένο ότι οι προσφορές Καθοδικής Ενέργειας Εξισορρόπησης ΔΕΠ (άρθρο 56, παρ. 4 του Κανονισμού) σε κάθε ένα από τα διαδοχικά βήματα δεν επιτρέπεται να μειώνονται, αυτό σημαίνει πως οι Πάροχοι των υπηρεσιών εν τοις πράγμασι μεγιστοποιούν το οικονομικό όφελος τους, αφού το ελάχιστο των τιμών των βημάτων-προσφορών τους φυσιολογικά θα είναι μηδέν.  Δηλαδή οι πάροχοι των καθοδικών υπηρεσιών εξισορρόπησης θα μειώσουν την προγραμματισμένη από την Προημερήσια-Ενδοημερήσια αγορά παραγωγή τους για να εξισορροπηθεί το σύστημα στον πραγματικό χρόνο, αλλά πρακτικά δεν θα επιστρέφουν μάλλον τίποτα από τα χρήματα που προπληρώθηκαν για την προγραμματισμένη παραγωγή αυτή στην Προημερήσια-Ενδοημερήσια αγορά.  Αυτό σημαίνει πως τα χρήματα που μια μονάδα ή ένα χαρτοφυλάκιο ΑΠΕ με ΣΕΔΠ θα εισπράττει για την παραγωγή που εγχέει παραπάνω από την προγραμματισμένη στην Προημερήσια-Ενδοημερήσια αγορά παραγωγή του θα είναι επίσης μηδέν.   Η ρύθμιση αυτή είναι άκρως τιμωρητική για τις ΑΠΕ με ΣΕΔΠ και μάλιστα για εκκαθάριση αποκλίσεων σε ανηγμένα 15λεπτα.  

Αξίζει να σημειωθεί πως η προηγούμενη διατύπωση στο σχέδιο του Κώδικα Εξισορρόπησης που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση τον Δεκέμβριο 2017 ήταν δικαιότερη, αφού εν προκειμένης στο άρθρο 127, παρ. 2 του τότε σχεδίου αναφερόταν πως η Τιμή Ενέργειας Εξισορρόπησης χειροκίνητης ΕΑΣ προς τα Κάτω για μια περίοδο εκκαθάρισης Αποκλίσεων (δηλαδή 15λεπτο που υφίσταται θετική απόκλιση ή περίσσεια ενέργειας), θα είναι η τιμή της φθηνότερης προσφοράς χειροκίνητης ΕΑΣ που ενεργοποιήθηκε για την κάλυψη της Απόκλισης.  Δηλαδή η τιμή του φθηνότερου Παρόχου που συμμετείχε στην Καθοδική Υπηρεσία Εξισορρόπησης για την εκάστοτε περίοδο εκκαθάρισης τέτοιων αποκλίσεων θα αποτελούσε την Οριακή Τιμή που θα αποζημιώνονταν και οι υπόλοιποι πάροχοι που συνεισέφεραν στην εν λόγω Καθοδική Υπηρεσία Εξισορρόπησης για την συγκεκριμένη περίοδο (15λεπτο) αποκλίσεων.  

Η επιδείνωση λοιπόν της τωρινής διατύπωσης στο σχέδιο του Κανονισμού Εξισορρόπησης ως προς αυτό του Δεκεμβρίου 2017 αναφορικά με την Καθοδική Υπηρεσία Εξισορρόπησης, συνίσταται στην αντικατάσταση του τότε όρου περί «φθηνότερης προσφοράς» με το «ελάχιστο των τιμών των βημάτων των προσφορών» σήμερα.  Είναι προφανές ότι το ελάχιστο μεταξύ των τιμών των βημάτων προσφορών που ενεργοποιήθηκαν θα είναι σχεδόν, αν όχι πάντα, μηδενικό αφού τα βήματα βάσει του άρθρου 56, παρ. 4 πρέπει να έχουν αύξουσα σειρά τιμών.  Αντίθετα η φθηνότερη προσφορά που ενεργοποιήθηκε μάλλον αποτελεί την τιμή του υψηλότερου συνολικά βήματος ενός Παρόχου που ενεργοποιήθηκε και προσέφερε τέτοια καθοδική υπηρεσία εξισορρόπησης, που επειδή δεν θα είναι μηδενική και ως Οριακή Τιμή θα ισχύσει το δεδομένο 15λεπτο αποκλίσεων και για τους υπολοίπους συμμετέχοντες, θα τους οδηγήσει στο να επιστρέψουν ουσιαστικό τμήμα χρημάτων από αυτά που προπληρώθηκαν με βάσει την ένταξη τους στην Προημερήσια-ενδοημερήσια αγορά αλλά τελικά τους δόθηκε εντολή να μην παράξουν μέρος της ενέργειας αυτής χάριν καθοδικής εξισορρόπησης του συστήματος στο δεδομένο 15λεπτο αποκλίσεων.  Με τα χρήματα αυτά θα αποπληρωθεί η παραπανήσια ενέργεια που εγχύθηκε ως θετική Απόκλιση από παραγωγούς ή χαρτοφυλάκια ΑΠΕ με ΣΕΔΠ ή τον ΔΑΠΕΕΠ (ΕΛΑΠΕ) για χαρτοφυλάκια ΑΠΕ με ΣΕΣΤ το δεδομένο 15λεπτο αποκλίσεων.  

Πρόταση μας για την αγορά Καθοδικής Ενέργειας Εξισορρόπησης εν γένει είναι, η Τιμή Καθοδικής Ενέργειας Εξισορρόπησης για κάθε περίοδο εκκαθάρισης αποκλίσεων να ισούται με το μέγιστο των τιμών των βημάτων των προσφορών που ενεργοποιήθηκαν για την κάλυψη της Απόκλισης.  Έτσι οι πάροχοι των Καθοδικών υπηρεσιών αυτών θα επιστρέφουν ανταγωνιστικά το μέγιστο του ποσού που προτίθενται από αυτό που προπληρώθηκαν από την ένταξη τους στην Προημερήσια-Ενδοημερήσια αγορά και που φυσιολογικά θα ισούται τουλάχιστον με το μεταβλητό κόστος του φυσικού αερίου (και των ρύπων του) που δεν κατανάλωσαν.  Δηλαδή θα ενδιαφέρονται διαγωνιστικά να κρατήσουν μόνο το κέρδος ή έστω ένα τμήμα από αυτό που θα προσπορίζονταν αν λειτουργούσαν και έγχεαν την ποσότητα ενέργειας που είχε προγραμματιστεί στην Προημερήσια-Ενδοημερήσια αγορά.  Με την ρύθμιση αυτή οι παραγωγοί ή τα χαρτοφυλάκια ΑΠΕ με ΣΕΔΠ αλλά και ο ΕΛΑΠΕ μέσω ΔΑΠΕΕΠ για τις ΑΠΕ με ΣΕΣΤ θα εισπράττουν για την υπερβάλλουσα των προγραμματισμένων στην Προημερήσια-Ενδοημερήσια αγορά εγχύσεων τους (θετικές αποκλίσεις) όχι μηδενικές τιμές αποζημίωσης αλλά έστω μια υποδιαίρεση της Οριακής Τιμής Εκκαθάρισης της Προημερήσιας-Ενδοημερήσιας αγοράς.           

Άρθρο 108, παρ. 2, Κανονισμού εξισορρόπησης: Σύμφωνα με τον κάτωθι πίνακα του εν λόγω άρθρου η τιμή που θα χρησιμοποιείται κάθε φορά για τον υπολογισμό των χρεώσεων και πιστώσεων του αφορούν Αποκλίσεις εκάστου Μέρους με ευθύνη εξισορρόπησης για όλους τους συνδυασμούς Αγοράς και Μέρους για κάθε 15λεπτο Αποκλίσεων έχει ως εξής:

Καταρχήν στον παραπάνω πίνακα του Κανονισμού λείπουν τα πρόσημα, δηλαδή το «-» στην πρώτη γραμμή που αφορά έλλειμμα ενέργειας από την πλευρά του Μέρους με Ευθύνη Εξισορρόπησης, δηλαδή χρέωση του Μέρους αυτού.

Η χρέωση μάλιστα αυτή όπως έχει ο πίνακας θα γίνεται με την μεσοσταθμική τιμή όλων των ενεργοποιημένων ποσοτήτων ανοδικής Ενέργειας Εξισορρόπησης (αυτόματη και χειροκίνητη ΕΑΣ).  Επειδή η τιμή Ανοδικής Ενέργειας Εξισορρόπησης για περίοδο εκκαθάρισης αποκλίσεων ισούται με το μέγιστο των τιμών των βημάτων των σχετικών προσφορών που ενεργοποιήθηκαν από τους παρόχους τέτοιων υπηρεσιών για να καλύψουν την απόκλιση, καθίσταται σαφές πως οι σχετικές χρεώσεις στους παραγωγούς ή τα χαρτοφυλάκια ΑΠΕ με ΣΕΔΠ αλλά και τον ΕΛΑΠΕ για τα έργα με ΣΕΣΤ θα είναι αρκετά υψηλότερες από την Οριακή Τιμή Εκκαθάρισης της Προημερήσιας-Ενδοημερήσιας αγοράς, δηλαδή θα χρεωθούν σημαντικά περισσότερα χρήματα για την ενέργεια που δεν έγχυσαν αλλά προπληρώθηκαν στην Προημερήσια-Ενδοημερήσια αγορά και τούτο μάλιστα ασχέτως της μεσοσταθμικής κατεύθυνσης της αγοράς στο 15λεπτο αυτό, δηλαδή αν τελικά ήταν μεσοσταθμικά πλεονασματική οπότε εν τοις πράγμασι την «βοήθησαν» με την μη έγχυση τους αυτή.   

Αντίθετα σε περίπτωση που το Μέρος με ευθύνη εξισορρόπησης έχει θετική απόκλιση, δηλαδή εγχύσει περίσσεια ενέργεια από αυτήν που προγραμματίστηκε και προπληρώθηκε στην Προημερήσια-Ενδοημερήσια αγορά, την περίσσεια αυτή θα την πληρωθεί με την μεσοσταθμική τιμή όλων των ενεργοποιημένων ποσοτήτων Καθοδικής Ενέργειας Εξισορρόπησης (αυτόματη και χειροκίνητη ΕΑΣ).  Επειδή η τιμή Καθοδικής Ενέργειας Εξισορρόπησης για κάθε περίοδο εκκαθάρισης αποκλίσεων ισούται στο υπό διαβούλευση σχέδιο με το ελάχιστο των τιμών των βημάτων των σχετικών προσφορών που ενεργοποιήθηκαν από τους παρόχους τέτοιων υπηρεσιών για να καλύψουν την απόκλιση, καθίσταται σαφές πως οι σχετικές πιστώσεις στους παραγωγούς ή τα χαρτοφυλάκια ΑΠΕ με ΣΕΔΠ αλλά και τον ΕΛΑΠΕ για τα έργα με ΣΕΣΤ θα είναι εξαντλητικά μειωμένες ως προς την Οριακή Τιμή Εκκαθάρισης της Προημερήσιας-Ενδοημερήσιας αγοράς, ίσως μάλιστα και μηδενικές, αφού το ελάχιστο των τιμών των βημάτων καθοδικής ενέργειας εξισορρόπησης μάλλον μηδενικό θα είναι.  Δηλαδή οι παραγωγοί ή τα χαρτοφυλάκια ΑΠΕ με ΣΕΔΠ αλλά και ο ΕΛΑΠΕ για τα έργα με ΣΕΣΤ θα πιστώνονται μάλλον μηδενική αποζημίωση για την ενέργεια που παραπανήσια έγχυσαν σε σχέση με αυτήν που προγραμματίστηκαν και προπληρώθηκαν στην Προημερήσια-Ενδοημερήσια αγορά και τούτο μάλιστα ασχέτως της κατεύθυνσης της αγοράς εν τέλει στο 15λεπτο αυτό, δηλαδή ακόμα και αν ήταν ελλειμματική οπότε εν τοις πράγμασι την «βοήθησαν» με την παραπανήσια έγχυση τους αυτή. 

Από την ανωτέρω ανάλυση καθίσταται σαφές πως η διάρθρωση αυτή του σχεδίου του Κανονισμού Εξισορρόπησης είναι απολύτως «εχθρική» για παραγωγούς ή χαρτοφυλάκια ΑΠΕ με ΣΕΔΠ αλλά και για τον ΕΛΑΠΕ μέσω ΔΑΠΕΕΠ για τα χαρτοφυλάκια έργων με ΣΕΣΤ, ενώ στον αντίποδα είναι απείρως γενναιόδωρη για τους Παρόχους Υπηρεσιών Εξισορρόπησης.  Για να αρθεί η σε βάρος των ΑΠΕ κατάσταση αυτή, πρόταση μας είναι ο πίνακας να λάβει την κάτωθι μορφή:

Με τον τρόπο αυτό οι παραγωγοί ή τα χαρτοφυλάκια ΑΠΕ με ΣΕΔΠ αλλά και ο ΕΛΑΠΕ μέσω ΔΑΠΕΕΠ για τα έργα με ΣΕΣΤ δεν θα τιμωρούνται μονίμως υπερβολικά χάριν της υπεραποζημίωσης των παρόχων υπηρεσιών εξισορρόπησης, αφού σε περιπτώσεις που η αγορά είναι πλεοναματική και τα έργα τους έχουν αρνητική απόκλιση, δεν θα καλούνται παραδόξως να πληρώσουν την αρνητική τους απόκλιση σε υψηλές τιμές ωσάν να έλειπε ενέργεια από το σύστημα.  Επίσης σε περιπτώσεις που η αγορά είναι ελλειμματική αλλά τα έργα τους έχουν θετική απόκλιση δηλαδή στηρίζουν το σύστημα, δεν θα αποζημιώνονται παραδόξως σε μηδενικές ή πάντως εξαιρετικά χαμηλές τιμές ωσάν να περίσσευε ενέργεια στο σύστημα.

Τα ανωτέρω σημεία όπως είναι προφανές αναμένεται να διαδραματίσουν καταλυτικό ρόλο στην οικονομική βιωσιμότητα των νέων φωτοβολταϊκών και αιολικών έργων.  Με δεδομένο μάλιστα ότι τα νέα έργα ΑΠΕ προηγουμένως συμμετέχουν σε μειοδοτικούς διαγωνισμούς ΡΑΕ προς εξασφάλιση τιμής αναφοράς (ΤΑ), καθιστά την προηγουμένως λεπτομερή γνώση του τοπίου από πλευράς επενδυτών αλλά και την εγκρατή εν γένει συμπεριφορά τους στους μειοδοτικούς διαγωνισμούς υπερκρίσιμη.  Από την εικόνα που λαμβάνουμε έως τώρα, δυστυχώς, δεν είμαστε καθόλου βέβαιοι πως οι μέχρι σήμερα συμμετέχοντες σε διαγωνισμούς ΡΑΕ έχουν προηγουμένως αφομοιώσει και ποσοτικοποιήσει επαρκώς τις νέες έννοες περί Εξισορρόπησης.  Σε κάθε περίπτωση καλούμε την Αρχή σας να υιοθετήσει τις παρεμβάσεις μας και με επόμενες ενημερωτικές ημερίδες να συνεχίσει να ενημερώνει το επενδυτικό κοινό για τις επίμαχες ρυθμίσεις των αγορών, ώστε να κτιστεί η απαιτούμενη γνώση και κουλτούρα πριν την εκάστοτε συμμετοχή τους σε διαγωνισμούς. 

Σημαντικό είναι επίσης η Αρχή σας να προστατεύσει την Κατηγορία Ι των φωτοβολταϊκών στους διαγωνισμούς (έργα <1ΜW) από τις υπαίτιες κατατμήσεις μεγάλων έργων που απειλούν και άλωσαν την Κατηγορία στον διαγωνισμό της 2/7/18, αφού οι φορείς τους (πολύ μεγάλες επιχειρήσεις) απολαμβάνουν εντελώς διαφορετικά και απείρως πιο ευνοϊκά δεδομένα χρηματοδότησης και προμήθειας εξοπλισμού.   

Στην διάθεση σας για οποιαδήποτε περαιτέρω διευκρίνιση ή πληροφορία.

Για τον ΣΠΕΦ με εκτίμηση,

Στέλιος Λουμάκης – Πρόεδρος

Γιώργος Σαμαράς – Γεν. Γραμματέας