Η πράσινη μετάβαση ως πρόκληση και ευκαιρία για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο

Ο ενεργειακός τομέας αποτελεί διαχρονικά κομβικό τομέα που επιδρά στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας, καθώς επηρεάζει την ανταγωνιστικότητα παραγωγικών κλάδων της οικονομίας, το εμπορικό ισοζύγιο και το εισόδημα των πολιτών. Η Ενεργειακή Πολιτική της χώρας υιοθετείται με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), προσχέδιο του οποίου έχει ήδη κοινοποιήσει το ΥΠΕΝ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Νοέμβριο 2023, και έχει δρομολογήσει την υποβολή του τελικού σχεδίου έως τις 30 Ιουνίου 2024. Το προσχέδιο προσδιορίζει ως κύριες προτεραιότητες και τα μέτρα υλοποίησης τους τα εξής:

• Βελτίωση ενεργειακής απόδοσης
  • Έχει υψηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία και δημιουργεί θέσεις εργασίας, καθώς διαθέτουμε ανταγωνιστικές εταιρίες και εξειδικευμένο προσωπικό σε θερμομόνωση, κουφώματα, ηλιακούς θερμοσίφωνες, συστήματα σκίασης/αερισμού, αυτοματισμούς και συστήματα διαχείρισης ενέργειας.
  • Η Πολιτεία έχει σχεδιάσει και δρομολογήσει πλήθος σχετικών προγραμμάτων («Αλλάζω συσκευή για τις επιχειρήσεις», «Εξοικονομώ Επιχειρώ», «Εξοικονομώ 2023», «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω για νέους», «Ανακυκλώνω-Αλλάζω Θερμοσίφωνα», «Ανακυκλώνω-Αλλάζω Συσκευή», «ΗΛΕΚΤΡΑ»)
  • Ενισχύει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και βιομηχανιών, καθώς και την αξία των ακινήτων, τα οποία πιστοποιούνται ως κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας (nZEB) ή με υψηλή ενεργειακή απόδοση
  • Οι ενεργειακές και βιοκλιματικές απαιτήσεις των σύγχρονων κτιρίων στον κλάδο των ακινήτων, η συνειδητοποίηση των καταναλωτών για τη χρήση ενέργειας λόγω της ενεργειακής κρίσης, η χρήση του BuildingInformationModeling (BIM) – Μοντέλου Δομικών Πληροφοριών (ΜΔΠ) στη Διαχείριση της Κατασκευής Τεχνικών Έργων, η σταδιακή μετατροπή των προμηθευτών ενέργειας σε παρόχους ενεργειακών και συμπληρωματικών τεχνικών υπηρεσιών (ESCOs), η ανάγκη προσαρμογής των ΟΤΑ στη διαχείριση ενέργειας, υδάτων και αποβλήτων, καθώς και οι σύγχρονες απαιτήσεις για ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας δημιουργούν ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο στον κτιριακό τομέα, αλλά και παρεμβάσεων στο δημόσιο χώρο
  • Η ΡΑΑΕΥ συμβάλει στο σκοπό αυτό και με καινοτόμα εργαλεία πληροφορικής προς τους καταναλωτές (Εργαλείο Εκτίμησης Κατανάλωσης και Κόστους Χρήσης οικιακών συσκευών https://www.electricitycostcalculator.gr/, Οδηγός Εξοικονόμησης Ενέργειας στα Κτίρια https://www.buildingenergysaving.gr/, Υπό ανάπτυξη Υπηρεσία Μίας Στάσης για την Ενεργειακή Εξοικονόμηση στα Κτίρια), ώστε να ενισχύσει τη δημιουργία αγοράς υπηρεσιών ενεργειακής απόδοσης και τη βελτίωση των ενεργειακών υπηρεσιών των προμηθευτών ενέργειας
• Ηλεκτροπαραγωγή από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), υποστηριζόμενη από ευέλικτες οντότητες (απόκριση ζήτησης και αποθήκευση – αντλησιοταμίευση/μπαταρίες) και ενίσχυση των δικτύων
  • Οι ΑΠΕ και η αποθήκευση υποστηρίζονται από σχήματα κρατικής ενίσχυσης, ενώ πλέον συνάπτονται εμπορικές συμφωνίες (PPAs) για σχετικά έργα, καθώς η εύρυθμη λειτουργία της χονδρικής αγοράς ήδη παράγει σαφή σήματα τιμής για επενδύσεις σε απόκριση ζήτησης και μονάδες αποθήκευσης
  • Οι Διαχειριστές Δικτύων υλοποιούν προγράμματα ανάπτυξης και ψηφιοποίησης των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, τόσο στο εθνικό σύστημα με τη διασύνδεση των νησιών, τους έξυπνους μετρητές και τον εκσυγχρονισμό του Συστήματος και των Κέντρων Ελέγχου Δικτύων Διανομής, αλλά και σχεδιάζουν και υλοποιούν διασυνδέσεις και με όμορα συστήματα μεταφοράς.
  • Η ΡΑΑΕΥ συμβάλλει στη διείσδυση των νέων τεχνολογιών, μέσω της ψηφιοποίησης των διαδικασιών αδειοδότησης ΑΠΕ και αποθήκευσης (https://licensing.rae.gr/, https://geo.rae.gr/), οι οποίες οδήγησαν σε επιτάχυνση των επενδύσεων, περαιτέρω ενίσχυση της διαφάνειας και του ανταγωνισμού. Η διείσδυση των ΑΠΕ οδήγησε στην απομείωση της χονδρικής τιμής, που επηρεάζει και τη λιανική τιμή, ενισχύοντας τον ανταγωνισμό και στις δύο αγορές
  • Η πράσινη μετάβαση οφείλει να γίνει με το χαμηλότερο δυνατό κόστος και ενίσχυση της Προστασίας των Καταναλωτών, μέσω της εποπτείας των αγορών και επιβολής προστίμων, αλλά και δημιουργίας των ακόλουθων επικουρικών εργαλείων της ΡΑΑΕΥ για ενίσχυση της διαφάνειας και την εξυπηρέτηση του Καταναλωτή:
    • Εργαλεία Εποπτείας Αγορών Χονδρικής και Λιανικής Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου https://www.rae.gr/el/digital-services-for-energy-markets/
    • Εργαλείο υποβολής Παραπόνων προς Προμηθευτές και Διαχειριστές Ενέργειας https://my.rae.gr/
    • Υπηρεσία Ενεργειακής Διαμεσολάβησης https://www.rae.gr/energiakos-diamesolavitis/
    • Εργαλείο συνοπτικής απεικόνισης Τιμολογίων Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας https://invoices.rae.gr/
    • Εργαλείο Σύγκρισης Τιμών Ηλεκτρικής Ενέργειας και Φυσικού Αερίου https://www.energycost.gr/
    • Υπό ανάπτυξη εργαλείο εμπιστευτικής παροχής πληροφοριών https://energy-whistleblowing.gr/
• Εξηλεκτρισμός κλάδων της οικονομίας (μεταφορές και θερμικές ανάγκες των κτιρίων).
  • Τα ηλεκτρικά οχήματα, ο εξηλεκτρισμός των λιμανιών (cold ironing) δημιουργούν ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας απομειώνοντας τις περικοπές ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ, αλλά και βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής στις αστικές και παράκτιες περιοχές
  • Η Πολιτεία σχεδίασε και υλοποιεί προγράμματα ενίσχυσης, όπως η Δράση «Φορτίζω Παντού» που επιδοτεί την ανάπτυξη Δημοσίως Προσβάσιμων Σταθμών Φόρτισης Η/Ο, Δράση για τη χορήγηση ενισχύσεων για αγορά ηλεκτρικών οχημάτων και φορτιστών, Δράση «Πράσινα Ταξί», Δράση «Κινούμαι Ηλεκτρικά»
  • Η Πολιτεία σχεδίασε και υλοποιεί δράσεις ανανέωσης του ακτοπλοϊκού στόλου με νέα “πράσινα” πλοία, τον ενεργειακό μετασχηματισμό των λιμανιών, με έμφαση στην ηλεκτροδότηση ελλιμενιζόμενων πλοίων, όπου η ΡΑΑΕΥ μελέτησε έγκαιρα την ανάπτυξη του εξηλεκτρισμού ελλιμενιζόμενων πλοίων, συμβάλλοντας στην υιοθέτηση από την πολιτεία της πολιτικής αυτής.
  • Οι Φορείς Εκμετάλλευσης Υποδομών Φόρτισης Ηλεκτροκίνητων Οχημάτων (ΦΕΥΦΗΟ) επεκτείνουν σταδιακά το δίκτυο των φορτιστών στο σύνολο της επικράτειας, που συμπεριλαμβάνει και ταχυφορτιστές DC. Η ΡΑΑΕΥ ανέπτυξε εργαλείο για υποβοήθηση των Καταναλωτών: Εργαλείο Σύγκρισης Τιμών Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων https://chargingcost.gr/
• Χρήση του αερίου για ενεργειακή ασφάλεια και ως μεταβατικό καύσιμο με σταδιακή διείσδυση ανανεώσιμων αερίων (βιομεθάνιο, υδρογόνο, τεχνολογίες αποθήκευσης CO₂)
  • Προς ενίσχυση της εθνικής και περιφερειακής ενεργειακής ασφάλειας έχουν ήδη υλοποιηθεί ή δρομολογηθεί σημαντικές υποδομές (FSRU Αλεξανδρούπολης, Διασυνδετήριος Αγωγός Ελλάδας Βουλγαρίας (IGB), Διασυνδετήριος Αγωγός Ελλάδας Βόρειας Μακεδονίας (IGNM), αγωγός TAP, ανάστροφη ροή αγωγού Transbalkan), έχει ολοκληρωθεί δεσμευτικό market test νέου FSRU (Dioryga Gas) και αναμένεται λήψη επενδυτικής απόφασης, και έχει δρομολογηθεί market test του Vertical Corridor που περιλαμβάνει συστήματα 7 χωρών της Ανατολικής Ευρώπης.
  • Έχει δρομολογηθεί το νομοθετικό πλαίσιο για το Βιομεθάνιο και να ανανεώσιμα αέρια, ενώ έχουν δρομολογηθεί έργα καινοτομίας με τεχνολογίες υδρογόνου και συστημάτων δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS), μέσω της συμπερίληψής τους στα Σημαντικά Έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος(IPCEI) και στα επιλέξιμα έργα προς χρηματοδότηση από το Ταμείο Καινοτομίας της ΕΕ και το Ταμείο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης.
  • Η πράσινη μετάβαση της εγχώριας βιομηχανίας, μέσω διασφάλισης πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας, μπλε και σταδιακά πράσινου υδρογόνου, δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα και ενίσχυση της αποδοτικότητας της, ενισχύει την ανταγωνιστικότητα αλλά και την αξία των προϊόντων της
  • Η πράσινη μετάβαση επηρεάζει και τον κλάδο της ναυτιλίας, όπου η ελληνική εφοπλιστική κοινότητα αποδεικνύει και ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της, αποτέλεσμα της γνώσης και του μοντέλου διοίκησης σε μια περίοδο μετάβασης και ραγδαίων αλλαγών που απαιτεί ταχύτατα αντανακλαστικά και κριτική ανάλυση των εξελίξεων

Η ενεργειακή πολιτική συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας, καθώς ο ορθολογικός σχεδιασμός, υλοποίηση και παρακολούθηση της μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση του ενεργειακού κόστους, σε αύξηση της απασχόλησης, σε αύξηση της εγχώριας προστιθεμένης αξίας σε τομείς που διαθέτουμε συγκριτικό πλεονέκτημα.

Η Ρυθμιστική Αρχή (ΡΑΑΕΥ) αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην υλοποίηση της εθνικής ενεργειακής πολιτικής. Μέσω της ρύθμισης και της εποπτείας, ενισχύει τη διαφάνεια και τον ανταγωνισμό, καθώς και στην προώθηση των επενδύσεων. Η πράσινη μετάβαση αποτελεί  πρόκληση και ευκαιρία για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο.

______

Ο Αθανάσιος Δαγούμας είναι Πρόεδρος της ΡΑΑΕΥ.