Το μεγάλο στοίχημα των 36 δισ. ευρώ στην υπόγεια αποθήκευση υδρογόνου – Ο οδικός χάρτης της H2eart for Europe

Η ΕΕ έχει θεσπίσει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την ανάπτυξη της αγοράς υδρογόνου έως το 2030. Η δέσμη μέτρων για το υδρογόνο καθορίζει σαφείς κανόνες της αγοράς, παρέχοντας μακροπρόθεσμη ασφάλεια στους επενδυτές σε ολόκληρη την αλυσίδα υδρογόνου, δηλ., στην παραγωγή, αποθήκευση, μεταφορά, διανομή και χρήση του υδρογόνου. Από την πλευρά της ζήτησης, η αναθεωρημένη Οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας εισαγάγει στόχους για το ανανεώσιμο υδρογόνο στους τομείς της βιομηχανίας και των μεταφορών.

Ως εκ τούτου καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική η προώθηση της αποθήκευσης, με τους παράγοντες της αγοράς να εκτιμούν ότι έως το 2030 θα χρειαστούν περίπου 45 TWh αποθήκευσης υδρογόνου. Οι φορείς εκμετάλλευσης αποθήκευσης στην Ευρώπη έχουν ήδη έναν αγωγό 9,1 TWh έργων UHS καθαρού υδρογόνου έως το 2030 και σχεδιάζουν να φτάσουν τις 22,1 TWh έως το 2040. Αυτό σημαίνει ένα κενό αποθήκευσης 36 TWh το 2030.

Η μείωση του χάσματος θα απαιτούσε από 18 δισεκατομμύρια ευρώ (19,6 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ) και 36 δισεκατομμύρια ευρώ σε επενδύσεις, ενώ στη συνέχεια θα απαιτηθούν μεγαλύτερες επενδύσεις.

Η νέα συμμαχία

Στο πλαίσιο αυτό η νεοσύστατη συμμαχία H2eart for Europe κυκλοφόρησε έναν οδικό  χάρτη για την ανάπτυξη της υπόγειας αποθήκευσης υδρογόνου (UHS), η οποία, όπως λένε, θα είναι ζωτικής σημασίας για την εξισορρόπηση της διακοπής της ανανεώσιμης ενέργειας στο ηλεκτρικό δίκτυο της Ευρώπης.

Η H2eart for Europe είναι μια πανευρωπαϊκή συμμαχία που αποτελείται από δώδεκα διαχειριστές συστημάτων αποθήκευσης (SSO) από όλη την Ευρώπη, οι οποίοι δεσμεύονται να επιταχύνουν την απαλλαγή του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος από τις εκπομπές άνθρακα με το χαμηλότερο κόστος για την κοινωνία,  με την κλιμάκωση της ανάπτυξης της υπόγειας αποθήκευσης υδρογόνου(UHS).

Ο οδικός χάρτης περιέχει μια ολοκληρωμένη πρόταση για μια σειρά μέτρων που απαιτούνται για να ξεκλειδώσουν οι επιτυχημένες και έγκαιρες επενδυτικές αποφάσεις για την ανάπτυξη του ευρωπαϊκού UHS.

Ξεκλειδώνοντας την υπόγεια αποθήκευση υδρογόνου

Εστιάζοντας σε τρεις βασικούς τομείς – πολιτική και ρύθμιση, οικονομία και εφαρμογή – η συμμαχία απαριθμεί πολλά βήματα για να ξεκλειδώσει το UHS, το οποίο δηλώνει ότι εξακολουθεί να υποφέρει από μεγάλους χρόνους ανάπτυξης πέντε έως δέκα ετών, παρά το κενό αποθήκευσης υδρογόνου 36 TWh στην ΕΕ.

Η μετάβαση στο απανθρακωμένο ενεργειακό σύστημα βασίζεται σε αποτελεσματικές λύσεις αποθήκευσης και το UHS ξεχωρίζει λόγω της επεκτασιμότητας, της ασφάλειας και της δυνατότητας αξιοποίησης της υπάρχουσας υποδομής.

Σύμφωνα με την σχετική ανακοίνωση το ρυθμιστικό πλαίσιο για το UHS εξελίσσεται, με τη δέσμη για την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα να χαρακτηρίζεται ως σημαντικό βήμα προς τα εμπρός. Ωστόσο, το τρέχον πλαίσιο χρειάζεται πρόσθετη καθοδήγηση σχετικά με τα συγκεκριμένα μέτρα για τη λειτουργία μιας ισχυρής και βιώσιμης αγοράς UHS. Το πακέτο εισαγάγει μια σταδιακή προσέγγιση σε ένα ρυθμιζόμενο σύστημα, αλλά δεν έχει λεπτομερή καθοδήγηση για τη μεταβατική περίοδο, γεγονός που δημιουργεί αβεβαιότητα.

Επιπλέον, ενώ τονίζει την ανάγκη για συντονισμένο σχεδιασμό δικτύου, δεν παρέχει με σαφήνεια οδηγίες για την ενσωμάτωση του UHS σε αυτά τα σχέδια.

Αυτό το κενό υπογραμμίζει την ανάγκη για πρόσθετα μέτρα πολιτικής.

Εξέταση του επιχειρηματικού μοντέλου UHS

Σύμφωνα με τη συμμαχία οι οικονομικές αβεβαιότητες δημιουργούν σημαντικούς επενδυτικούς φραγμούς στην κλιμάκωση του UHS. Η εκκολαπτόμενη αγορά υδρογόνου σημαίνει ότι οι χρηματοοικονομικοί κίνδυνοι είναι υψηλοί και οι αποδόσεις είναι αβέβαιες. Η έκθεση επισημαίνει την αναγκαιότητα χρηματοοικονομικών μηχανισμών για τον μετριασμό αυτών των κινδύνων και την παροχή κινήτρων για επενδύσεις.

Οι προτεινόμενοι μηχανισμοί στο πλαίσιο μιας «εργαλειοθήκης» περιλαμβάνουν συμβόλαια για διαφορά, έσοδα, όρους και μηχανισμούς που μπορούν να κατανείμουν το κόστος και τους κινδύνους σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, αποβάλλοντας αποτελεσματικά τους κινδύνους

Τα σχέδια δικτύου

Επιπλέον, αναφέρουν ότι το UHS θα πρέπει να ενσωματωθεί σε σχέδια δικτύου για H2, φυσικό αέριο και ηλεκτρική ενέργεια, οι διαδικασίες αδειοδότησης πρέπει να εξορθολογιστούν, να δοθεί προτεραιότητα στα έργα UHS και να συζητηθούν τα πρότυπα καθαρότητας H2 σε όλη την ΕΕ για την παροχή επενδυτικής ασφάλειας.

Τονίζουν παράλληλα ότι η οικονομική στήριξη πρέπει να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί σε επίπεδο κρατών μελών προκειμένου να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων αγορών και ότι η οικονομική υποστήριξη για το UHS θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από κονδύλια της ΕΕ.

Τέλος, όσον αφορά την υλοποίηση ενός φιλόδοξου έργου UHS, η συμμαχία απαιτεί διαδικασίες ελέγχου για συγκεκριμένες τοποθεσίες για τον προσδιορισμό της καταλληλότητας για το UHS.

Ενθάρρυνση ιδιωτικών επενδύσεων

Τα μέσα χρηματοοικονομικής στήριξης είναι ιδιαίτερα απαραίτητα κατά τη φάση ανάπτυξης, όπου η αγορά δεν είναι ώριμη για να ξεπεράσει τους κινδύνους όγκου και τιμών. 

Παρά τις ρυθμιστικές και οικονομικές προκλήσεις, οι SSO προχωρούν με φιλόδοξα έργα UHS, καταδεικνύοντας τη σκοπιμότητα και τις δυνατότητες αυτής της λύσης αποθήκευσης. Ωστόσο, συναντούν αρκετά εμπόδια που σχετίζονται κυρίως με τον έλεγχο του χώρου και τις διαδικασίες αδειοδότησης.

Η έλλειψη τυποποιημένων κατευθυντήριων γραμμών θα περιέπλεκε τις επιταχυνόμενες εξελίξεις, αλλά η αξιοποίηση των μαθημάτων από πιλοτικά έργα μπορεί να προσφέρει πολύτιμες γνώσεις για τον εξορθολογισμό των διαδικασιών.

Σχετικά με το H2eart για την Ευρώπη

Η H2eart for Europe ξεκίνησε στις Βρυξέλλες στις 23 Ιανουαρίου 2024 και στοχεύει στο να παρέχει εκθέσεις και αναλύσεις βασισμένες σε γεγονότα που μπορούν να χρησιμεύσουν στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ως καθοδήγηση και που βασίζονται στην εμπειρία των μελών της, κορυφαίων εταιρειών που ανοίγουν το μέλλον της αποθήκευσης υδρογόνου σε όλη την Ευρώπη.

Βασικά σημεία της Συνεργασίας:

1. Λύσεις ευελιξίας: Η συνεργασία τονίζει τη σημασία των επιλογών καθαρής αποθήκευσης, ιδιαίτερα το υδρογόνο, ως κρίσιμος φορέας ευελιξίας για τη διατήρηση μιας σταθερής παροχής ενέργειας εν μέσω αυξανόμενης χρήσης των διακοπτόμενων παραγόμενων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ).

2. Δημιουργία συνεργιών: Η συνεργασία της UESO με το H2eart για την Ευρώπη σηματοδοτεί μια ενωμένη προσπάθεια για πρόοδο στις υπόγειες τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας. Ενώνοντας τις δυνάμεις τους, οι οργανώσεις στοχεύουν να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος της αποθήκευσης ενέργειας στην Ευρώπη.

3. Συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη: Η UESO, σε συνεργασία με το H2eart for Europe, θα συμμετάσχει ενεργά με κυβερνητικούς φορείς, ρυθμιστικές αρχές, οργανώσεις καταναλωτών, φορείς εκμετάλλευσης δικτύων και συμμετέχοντες στη βιομηχανία. 

Τα νούμερα

Σύμφωνα με τη συμμαχία θα χρειαστούν περίπου 45 TWh αποθήκευσης υδρογόνου μέχρι το 2030. Οι φορείς εκμετάλλευσης αποθήκευσης στην Ευρώπη έχουν ήδη έναν αγωγό 9,1 TWh έργων UHS καθαρού υδρογόνου έως το 2030 και σχεδιάζουν να φτάσουν τις 22,1 TWh έως το 2040. Αυτό σημαίνει ένα κενό αποθήκευσης 36 TWh το 2030.

Η μείωση του χάσματος θα απαιτούσε από 18 δισεκατομμύρια ευρώ (19,6 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ) και 36 δισεκατομμύρια ευρώ σε επενδύσεις, ενώ στη συνέχεια θα απαιτηθούν μεγαλύτερες επενδύσεις.

Η ομάδα ισχυρίζεται ότι το υδρογόνο είναι η μόνη επιλογή μηδενικών εκπομπών άνθρακα για την αντικατάσταση της ισχύος αιχμής με καύση ορυκτών καυσίμων για τη διαχείριση της μεταβλητής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.

«Οι μπαταρίες είναι επαρκείς για να παρέχουν βραχυπρόθεσμη ευελιξία αποθηκεύοντας σχετικά χαμηλούς όγκους ενέργειας με γρήγορο ρυθμό φόρτισης/εκφόρτισης», σημειώνει η H2eart, προσθέτοντας ότι αυτές οι τεχνολογίες «υστερούν στην παροχή μακροπρόθεσμης ευελιξίας λόγω περιορισμένης αποθήκευσης ενέργειας».

Το H2eart επικαλείται επίσης έκθεση της την Gas Infrastructure Europe, σύμφωνα με την οποία 40-50 TWh λειτουργικής χωρητικότητας αερίου από υπόγεια αποθήκευση υδρογόνου θα πρέπει να αναπτυχθούν έως το 2030.