Η πρώτη διεθνής καταδίκη χώρας για την κλιματική αλλαγή

Η Ελβετία απέτυχε στο καθήκον της να προστατεύσει τους πολίτες της από τις καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, δήλωσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε μια απόφαση που ενδέχεται να έχει επιπτώσεις σε ολόκληρη την ήπειρο.

Σε μια υπόθεση η οποία κινήθηκε νομικά από τέσσερις γυναίκες και μια ελβετική ένωση ηλικιωμένων πολιτών, το δικαστήριο το οποίο εδρεύει στο Στρασβούργο της Γαλλίας έκρινε την Τρίτη με διαφορά 16 προς ένα ότι η "Ελβετική Συνομοσπονδία δεν είχε συμμορφωθεί με τα καθήκοντά της" σχετικά με την κλιματική αλλαγή και παραβιάστηκε έτσι το δικαίωμά των εναγόντων στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής τους ζωής.

"Υπήρχαν κρίσιμα κενά στη διαδικασία θέσπισης του σχετικού εγχώριου ρυθμιστικού πλαισίου, συμπεριλαμβανομένης της αποτυχίας των ελβετικών αρχών να ποσοτικοποιήσουν, μέσω προϋπολογισμού εκπομπών άνθρακα ή με άλλο τρόπο, τους εθνικούς περιορισμούς εκπομπών αερίων θερμοκηπίου", ανέφερε το δικαστήριο.

Μια σειρά από καλοκαιρινούς καύσωνες την τελευταία δεκαετία έχουν καταρρίψει κάθε ρεκόρ και έχουν εκτοξεύσει τις θερμοκρασίες σε όλη την Ευρώπη, λιώνοντας παγετώνες στην Ελβετία και πυροδοτώντας δασικές πυρκαγιές μεταξύ άλλων στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία, όπως αναφέρει το πρακτορείο Bloomberg. Ταυτόχρονα, άλλα τμήματα της ηπείρου έχουν δει ασυνήθιστα έντονες πλημμύρες και άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα, τα οποία συνδέονται επίσης εν μέρει με την κλιματική αλλαγή.

Αυτή η απόφαση είναι "εξαιρετικά σημαντική για την κυβερνητική λογοδοσία και τη δράση της κυβέρνησης για το κλίμα, επειδή επιβεβαιώνει ότι η κλιματική αλλαγή είναι μια κρίση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ότι η δράση για το κλίμα αποτελεί νομική υποχρέωση", δήλωσε η Lucy Maxwell, συνδιευθύντρια του Climate Litigation Network.

"Αυτό που είναι πραγματικά ισχυρό είναι ότι το δικαστήριο έχει προχωρήσει σε λεπτομερή κρίση, δηλαδή αποφαίνεται ότι οι στόχοι μείωσης των εκπομπών πρέπει να ενημερώνονται με βάση επικαιροποιημένα δεδομένα και, στην περίπτωση της ελβετικής κυβέρνησης, αυτό δεν συνέβη με δική της ευθύνη".

Οι κεντροαριστεροί Σοσιαλδημοκράτες εξέδωσαν ανακοίνωση χαρακτηρίζοντας την απόφαση "πλήγμα" για την κυβέρνηση και την "αδράνειά της για το κλίμα".

Το ελβετικό Υπουργείο Περιβάλλοντος αρνήθηκε να σχολιάσει την απόφαση και το Υπουργείο Δικαιοσύνης δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα του Bloomberg για σχολιασμό.

Ωστόσο, η απόφαση αποτελεί μόνον μερική νίκη, καθώς έκρινε επίσης ότι οι τέσσερις Ελβετίδες δεν πληρούσαν τα κριτήρια της κατάστασης "θύματος" και κήρυξαν τις αγωγές τους απαράδεκτες. Δύο άλλες αξιώσεις που υποβλήθηκαν από έναν Γάλλο και μια ομάδα νεαρών στην Πορτογαλία απορρίφθηκαν επίσης ως απαράδεκτες, επειδή ο άνδρας δε ζούσε πλέον στη Γαλλία και οι Πορτογάλοι νεολαίοι δεν είχαν ακόμη ακολουθήσει καμία εγχώρια νομική οδό για άσκηση έφεσης.

Αυτή η υπόθεση απέκτησε τεράστια σημασία επειδή οι αποφάσεις του δικαστηρίου είναι δεσμευτικές και για τα 46 κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και επειδή υπερβαίνει τις αποφάσεις που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα από μεμονωμένα ανώτατα δικαστήρια των ευρωπαϊκών χωρών.

Στα τέλη του 2019, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ολλανδίας αποφάσισε ότι η Ολλανδία πρέπει να ενισχύσει τους στόχους της για τις εκπομπές ρύπων. Το 2021, το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάσισε ότι η μετατόπιση των μέτρων για την κλιματική αλλαγή στο μακρινό μέλλον μετατοπίζει δυσανάλογο βάρος στους νέους.

Σύμφωνα με τη Vesselina Newman, δικηγόρο ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη ΜΚΟ ClientEarth, τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης "έχουν πλέον σαφές νομικό καθήκον να διασφαλίσουν ότι η δράση τους για το κλίμα θα είναι επαρκής για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι δικαστές σε όλη την Ευρώπη θα πρέπει να εφαρμόσουν αυτές τις νέες αρχές στον αυξανόμενο αριθμό υποθέσεων για το κλίμα που αντιμετωπίζουν".