Ανανεώσιμα αέρια, ώριμη κι ανταγωνιστική τεχνολογία για την ενεργειακή μετάβαση της χώρας

Η βιομηχανία του βιοαερίου γνώρισε μια περίοδο σταθεροποίησης την τελευταία δεκαετία και παρά τη συνεχιζόμενη σημασία της, το βιομεθάνιο βρίσκεται τώρα στο προσκήνιο. Ο τομέας του βιομεθανίου γνωρίζει αξιοσημείωτη ανάπτυξη στην Ευρώπη, καθώς η ευελιξία του ως φορέα ενέργειας το καθιστά κατάλληλο για διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, της βιομηχανίας, της ηλεκτρικής ενέργειας και της θέρμανσης. Η παραγωγή βιομεθανίου αυξήθηκε από 3,5 bcm το 2021 σε 4,2 bcm το 2022, σημειώνοντας αύξηση 18%, η οποία δείχνει μια πολλά υποσχόμενη τροχιά για το μέλλον. 

Το βιομεθάνιο είναι μια ώριμη και ανταγωνιστική τεχνολογία που μπορεί να βοηθήσει την Ευρώπη και την Ελλάδα στην ενεργειακή τους μετάβαση. Πολύ περισσότερο από ενέργεια, το βιομεθάνιο βρίσκεται στην καρδιά της κυκλικής οικονομίας καθώς μετατρέπει οργανικά απορρίμματα σε ενέργεια μέσω της αναερόβιας χώνεψης και παράγει λιπάσματα, τα οποία με τις συμβατικές τεχνολογίες μέχρι σήμερα, παράγονται σε μεγάλο ποσοστό από το φυσικό αέριο. Με αυτό τον τρόπο, το βιομεθάνιο μπορεί να υποκαταστήσει το φυσικό αέριο με δύο τρόπους: στην παραγωγή ενέργειας και στην παραγωγή λιπασμάτων. 

Με την εξάρτηση από τις εισαγωγές φυσικού αερίου να αυξάνεται μαζί με τις πιεστικές κλιματικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, η βιώσιμη παραγωγή βιοαερίου στην Ευρώπη είναι στρατηγικής σημασίας: κάθε ευρώ που επενδύεται σε βιοαέριο θα παραμείνει στην ευρωπαϊκή οικονομία και θα παρέχει μια πρόσθετη αξία 50%, η οποία επίσης θα παραμείνει στην οικονομία μας. Το βιομεθάνιο είναι το δικό μας καύσιμο που θα παράγεται στην Ευρώπη, από τις δικές μας πρώτες ύλες και δεν θα χρειάζεται να εξαρτόμαστε από εξωτερικούς προμηθευτές.  Αν μετατρέπαμε σήμερα τους σταθμούς βιοαερίου που υπάρχουν στην Ευρώπη σε βιομεθάνιο, θα καλύπταμε το 4.5% των αναγκών σε ενέργεια.

Το σχέδιο REPowerEU, έχει θέσει ως βραχυπρόθεσμο στόχο την αύξηση της συμμετοχής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην παραγωγή από 40% σε 45% για το 2030. Μέρος αυτού του στόχου αναμένεται να επιτευχθεί και με αύξηση της παραγωγής βιομεθανίου για την εξοικονόμηση 17 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων από τις εισαγωγές φυσικού αερίου. Η παραγωγή βιομεθανίου που προέρχεται από γεωργικά απόβλητα και υπολείμματα θα αυξηθεί ως το 2030 από 3 δις κυβικά μέτρα σε 35 δις κυβικά μέτρα. Η επίτευξη του στόχου των 35 bcm παραγωγής βιομεθανίου απαιτεί σταθερό ετήσιο ρυθμό αύξησης περίπου 30% της παραγωγικής ικανότητας βιομεθανίου. 

Ο αντίστοιχος στόχος για την Ελλάδα, σύμφωνα με το Νέο ΕΣΕΚ, είναι παραγωγή βιομεθανίου με ενεργειακό περιεχόμενο 2,1 TWh έως το 2030. Παρόλα αυτά, στην Ελλάδα σήμερα έχουμε μόνο παραγωγή βιοαέριου και δεν γίνεται συμπαραγωγή, άρα χρησιμοποιούμε το βιοαέριο με τον χειρότερο τρόπο. Στη χώρα μας λειτουργούν 75 μονάδες με συνολική ισχύ 115 μεγαβάτ. Ενδεικτικό είναι ότι από τα 115 μεγαβάτ εγκατεστημένης ισχύος αξιοποιείται μόλις το 50%. Τα δύο καθοριστικά θέματα είναι αφενός το νομικό πλαίσιο και αφετέρου η πρώτη ύλη. Το βιομεθάνιο είναι ανταγωνιστικό σαν τεχνολογία  αλλά στην  Ελλάδα το μεγάλο πρόβλημα είναι η συγκέντρωση της πρώτης ύλης και για αυτό είναι σημαντικό να υπάρχει διυπουργική δράση  (Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος) καθώς και εμπλοκή των Περιφερειών και της αποκεντρωμένης διοίκησης στην τήρηση της νομοθεσίας για την διαχείριση των οργανικών με κατάλληλα κίνητρα αλλά και εντατικούς ελέγχους. Παράλληλα, είναι επιτακτική ανάγκη να δοθούν κίνητρα ώστε  οι σταθμοί βιοαερίου να μετατραπούν σε σταθμούς παραγωγής βιομεθανίου. 

Η επίτευξη του στόχου του ΕΣΕΚ είναι εφικτή αλλά προϋποθέτει ολοκληρωμένο σχέδιο, συντονισμό και συστηματική παρακολούθηση της εφαρμογής των αναγκαίων δράσεων.

Στην εκπνοή του 2023, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχώρησε σε κλειστή διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς, με σκοπό τη διαμόρφωση των πολιτικών πλαισίων για την προώθηση της παραγωγής βιομεθανίου. Χωρίς αμφιβολία, η κατάρτιση και ψήφιση ενός θεσμικού πλαισίου για το βιομεθάνιο στις αρχές της νέας χρονιάς θα είναι ένα θετικό πρώτο βήμα. Για να είναι όμως λειτουργικές οι ρυθμίσεις του νέου νομοσχεδίου θα πρέπει να εξασφαλίζει σημαντικά κίνητρα για τη μετατροπή μονάδων βιοαερίου σε βιομεθάνιο ενώ παράλληλα να μην δημιουργήσει αθέμιτο ανταγωνισμό στις υφιστάμενες μονάδες βιοαερίου που λειτουργούν με το καθεστώς ενίσχυσης της ηλεκτροπαραγωγής με δεδομένη την μεγαλύτερη επιδότηση του βιομεθανίου σε σχέση με την ηλεκτροπαραγωγή. Απαιτείται μια απλή διαδικασία αδειοδότησης των μονάδων βιοαερίου που θα μετατραπούν σε υβριδικές/βιομεθάνιο και είναι σημαντική η εξασφάλιση της δυνατότητας διατήρησης της ηλεκτοπαραγωγής. Σαφές θα πρέπει να είναι και το πλαίσιο για την παραγωγή βιομεθανίου από ΧΥΤΑ, ΧΥΤΥ και μονάδες βιολογικού καθαρισμού. Το νέο νομοσχέδιο θα πρέπει επίσης να διασφαλίζει την προμήθεια πρώτης ύλης μέσω άμεσων λύσεων όπως η παροχή κινήτρων για όλες τις τουριστικές επιχειρήσεις που παραδίδουν απόβλητα σε σταθμούς βιοαερίου, η σύνδεση πάσης φύσης επιδοτήσεων στον αγροτοκτηνοτροφικό τομέα με έγγραφα που αποδεικνύουν την σωστή διαχείριση των οργανικών υπολειμμάτων και η ανάπτυξη δεύτερης σοδειάς σε καλλιέργειες με ενεργειακό περιεχόμενο. Τέλος, εξαιρετικά σημαντικό είναι ένα ξεκάθαρο νομοθετικό πλαίσιο για την χρήση του υγρού χωνεμένου υπολείμματος ανεπεξέργαστο ως εδαφοβελτιωτικό ή επεξεργασμένο ως λίπασμα.

Το βιοαέριο και το βιομεθάνιο είναι καθοριστικό για την ενεργειακή μετάβαση σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, είναι ένα 100% ευρωπαϊκό προϊόν στην καρδιά της κυκλικής οικονομίας και με τεράστια προστιθέμενη αξία για τις τοπικές κοινωνίες. Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να είναι στις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη όπως είναι με τις ΑΠΕ για την ηλεκτροπαραγωγή.

Εν αναμονή θετικών εξελίξεων, εύχομαι μια καλή χρονιά

* Ο Dr.-Ing Αλέξανδρος Υφαντής είναι Πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Παραγωγών Βιοαερίου