Τα δεινά της κλιματικής αλλαγής στην Αφρική

Η χρηματοδότηση διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη στήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών

Το ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων, που ενασχολείται με τη σοβαρότερη υπαρξιακή μας απειλή, κατευθύνεται σε μια από τις πιο ευάλωτες ηπείρους με γνώμονα την παγκόσμια περιβαλλοντική καταστροφή. Είναι η πέμπτη φορά που η διάσκεψη για τη Σύμβαση – Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP) θα λάβει χώρα στην Αφρική, οδηγώντας στην Αίγυπτο πολιτικούς από χώρες που ευθύνονται για τις ιστορικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η Αφρική βρίσκεται σε δίλημμα μεταξύ της δράσης για το κλίμα και της οικονομικής ανάπτυξης και η ισότητα δεν είναι φιλανθρωπία, αλλά θεμελιώδης αρχή του διεθνούς δικαίου. Αλλά και οι Αφρικανοί έχουν την ευθύνη να εγκαταλείψουν τις ρητορείες και ο Σάμεχ Σούκρι, υποψήφιος πρόεδρος της φετινής διάσκεψης για την COP27 θα έκανε καλά να απαρνηθεί τέτοιου είδους «μπλα, μπλα, μπλα», σύμφωνα με την έκφραση που πιστώνεται στην Γκρέτα Τούνμπεργκ – για το σχόλιό του ότι οι διαπραγματεύσεις πριν από την COP27 επέτρεψαν στους πολιτικούς να κατανοήσουν «τομείς σύγκλισης και πιθανής απόκλισης». Η Αφρική δεν λάμβανε τίποτε περισσότερο από «μπλα, μπλα» επί δεκαετίες, συμπεριλαμβανομένης της διάσκεψης για τη Σύμβαση – Πλαίσιο της Γλασκόβης. Αθέμιτες υποσχέσεις, άρνηση μέσω αδράνειας και συσκότιση από εκείνους που χωρίς ηθικούς ενδοιασμούς έχουν χάσει από το οπτικό τους πεδίο τη δεινή κατάσταση που προκαλούν οι ιστορικές τους εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην αφρικανική ήπειρο.

Φαίνεται ότι συμφωνίες, όπως της Βαρσοβίας του 2003 για τον διεθνή μηχανισμό απωλειών και ζημιών, που αναγνωρίζουν ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες «είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στις δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής», είναι απλώς ένα ακόμη «μπλα, μπλα». Και περισσότερο είναι άδικο για τις ΗΠΑ να πείθουν και άλλες ανεπτυγμένες χώρες να αφαιρέσουν τον όρο «έκτακτη ανάγκη» από την πρόταση της Γλασκώβης για τη συμφωνία έκτακτης ανάγκης για το κλίμα, με στόχο τη χρηματοδότηση κλιματικών καταστροφών. Επιπλέον, εκτός από κούφια λόγια οι Αφρικανοί δεν χρειάζονται περισσότερες υποσχέσεις, οι οποίες είναι πιθανό να παραμείνουν υποσχέσεις. Και όμως αυτό είναι για άλλη μια φορά ό,τι πήραν από το λεγόμενο Σχέδιο υλοποίησης χρηματοδότησης, μια αποτυχημένη δέσμευση του 2009 «100 δισ. δολαρίων ΗΠΑ ετησίως έως το 2020», η οποία παρουσιάστηκε ως πρόοδος στην τελευταία διάσκεψη της COP. Αυτό είναι άδικο για τα εκατομμύρια των ανθρώπων, που υποφέρουν τώρα από λιμό στο Κέρας της Αφρικής. Οι πολιτικοί των ανεπτυγμένων χωρών έχουν μια μοναδική και συμβολική ευκαιρία να ανταποκριθούν στην ηθική τους υποχρέωση, διαθέτοντας αυτά τα χρήματα, αντί να τα δανείσουν στους Αφρικανούς. «Η χρηματοδότηση διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη στήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής», την οποία δεν προκάλεσαν, αλλά την υφίστανται πολύ περισσότερο.

Οι κλιματικές λύσεις που φαντάζεται η Δύση πρέπει να συμμορφώνονται με την πραγματικότητα, που θα απαιτούσε από τις αφρικανικές χώρες να εξερευνήσουν τους φυσικούς τους πόρους με τρόπους, όχι πάντα προσαρμοσμένους στις προηγμένες οικονομίες. Το δικαίωμα ενός κράτους στην ανάπτυξη κατοχυρώνεται στο διεθνές δίκαιο και κυρίως περιλαμβάνει το δικαίωμα χρήσης των πλουτοπαραγωγικών πηγών του. Είναι λοιπόν λογικό οι Αφρικανοί να επιδιώκουν τώρα «ένα πεδίο δράσης για εθνικά προσαρμοσμένες πολιτικές και προγράμματα στην ήπειρο», ζητώντας από τη διεθνή κοινότητα να σεβαστεί το όραμα και τις φιλοδοξίες τους, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην ανάπτυξη και την ισότητα, στην αναπτυξιακή τους ατζέντα για το 2063. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι μέχρι το 2050 θα χρειαστούν έως και 500 δισ. δολ. για να σωθούν ζωές από την κλιματική αλλαγή σε ολόκληρη την ήπειρο.

​​​​​​* Ο κ. Μάικλ Ντέιβις-Βεν είναι αναλυτής δημόσιας πολιτικής. Το άρθρο δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του ινστιτούτου Φρίντριχ Εμπερτ.

ΦΩΤΟ¨ Φωτ. AP Photo/ Themba Hadebe