Σε επίπεδα ρεκόρ η παγκόσμια ζήτηση άνθρακα και το 2023 – Κίνα και Ινδία κυριαρχούν στην αγορά

Η παγκόσμια κατανάλωση άνθρακα σκαρφάλωσε σε νέο ιστορικό υψηλό το 2022 και θα παραμείνει κοντά σε αυτό το επίπεδο ρεκόρ και φέτος, καθώς η ισχυρή ανάπτυξη στην Ασία τόσο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας όσο και για τις βιομηχανικές εφαρμογές ισοσκελίζει την πτώση στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη.

Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από την τελευταία έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA ).

Ειδικότερα, στη μελέτη του διεθνούς οργανισμού αναφέρεται ότι η κατανάλωση άνθρακα το 2022 αυξήθηκε κατά 3,3% σε 8,3 δισεκατομμύρια τόνους, σημειώνοντας νέο ρεκόρ.

Προβλέπεται επίσης ότι για το 2023 και το 2024, μικρές μειώσεις στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα είναι πιθανό να αντισταθμιστούν από την αύξηση της βιομηχανικής χρήσης άνθρακα, προβλέπει η έκθεση, αν και υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ γεωγραφικών περιοχών.

Η Κίνα, η Ινδία και οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας μαζί αναμένεται να αντιπροσωπεύουν 3 στους 4 τόνους άνθρακα που καταναλώνονται παγκοσμίως το 2023. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η αύξηση της ζήτησης άνθρακα ήταν ελάχιστη το 2022, καθώς η προσωρινή αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα σχεδόν αντισταθμίστηκε από τη μικρότερη χρήση στη βιομηχανία.

Η  χρήση άνθρακα στην Ευρώπη αναμένεται να μειωθεί απότομα φέτος καθώς επεκτείνονται οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και καθώς η πυρηνική και η υδροηλεκτρική ενέργεια ανακάμπτουν εν μέρει από την πρόσφατη πτώση τους. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η απομάκρυνση από τον άνθρακα ενισχύεται επίσης από τις χαμηλότερες τιμές του φυσικού αερίου.

Ισχυρή ανάκαμψη

Μετά από τρία ταραχώδη χρόνια που σημαδεύτηκαν από το σοκ της πανδημίας Covid-19 το 2020, την ισχυρή ανάκαμψη μετά την πανδημία το 2021 και την αναταραχή που προκλήθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, οι αγορές άνθρακα έχουν επιστρέψει μέχρι στιγμής σε πιο προβλέψιμα και σταθερά πρότυπα το 2023.

Η ζήτηση για άνθρακα εκτιμάται ότι αυξήθηκε κατά περίπου 1,5% το πρώτο εξάμηνο του 2023 σε συνολικά περίπου 4,7 δισεκατομμύρια τόνους, έναντι  αύξησης 1% που καταγράφηκε στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και 2% στις μη ηλεκτροπαραγωγικές βιομηχανικές χρήσεις. 

Ανά περιοχή, η ζήτηση άνθρακα μειώθηκε ταχύτερα από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση – κατά 24% και 16%, αντίστοιχα. Ωστόσο, η ζήτηση από τους δύο μεγαλύτερους καταναλωτές, την Κίνα και την Ινδία, αυξήθηκε κατά πάνω από 5% κατά το πρώτο εξάμηνο.

«Ο άνθρακας είναι η μεγαλύτερη ενιαία πηγή εκπομπών άνθρακα από τον ενεργειακό τομέα, και στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες  η ανάπτυξη της καθαρής ενέργειας έχει θέσει τη χρήση άνθρακα σε διαρθρωτική πτώση», σχολίασε ο διευθυντής Ενεργειακών Αγορών και Ασφάλειας του IEA Keisuke Sadamori, προσθέτοντας:  «Αλλά η ζήτηση παραμένει πεισματικά υψηλή στην Ασία, ακόμη και καθώς πολλές από αυτές τις οικονομίες έχουν αυξήσει σημαντικά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Χρειαζόμαστε μεγαλύτερες προσπάθειες πολιτικής και επενδύσεις – που υποστηρίζονται από ισχυρότερη διεθνή συνεργασία – για να οδηγήσουμε σε μια τεράστια αύξηση της καθαρής ενέργειας και της ενεργειακής απόδοσης για τη μείωση της ζήτησης άνθρακα σε οικονομίες όπου οι ενεργειακές ανάγκες αυξάνονται γρήγορα».

Η μετατόπιση της ζήτησης άνθρακα προς την Ασία συνεχίζεται. Το 2021, η Κίνα και η Ινδία αντιπροσώπευαν ήδη τα δύο τρίτα της παγκόσμιας κατανάλωσης, που σημαίνει ότι μαζί χρησιμοποιούσαν διπλάσιο άνθρακα από τον υπόλοιπο κόσμο μαζί. Το 2023 το μερίδιό τους θα είναι κοντά στο 70%. Αντίθετα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση –που μαζί αντιπροσώπευαν το 40% πριν από τρεις δεκαετίες και πάνω από το 35% στις αρχές αυτού του αιώνα– αντιπροσωπεύουν πλέον λιγότερο από το 10%.

Διαφορές και στην παραγωγή

Η ίδια διάσπαση παρατηρείται και στην πλευρά της παραγωγής. Οι τρεις μεγαλύτεροι παραγωγοί άνθρακα – η Κίνα, η Ινδία και η Ινδονησία – παρήγαγαν όλες ποσότητες ρεκόρ το 2022. Τον Μάρτιο του 2023, τόσο η Κίνα όσο και η Ινδία σημείωσαν νέα μηνιαία ρεκόρ, με την Κίνα να ξεπερνά τους 400 εκατομμύρια τόνους για δεύτερη φορά και την Ινδία να ξεπερνά τους 100 εκατομμύρια τόνους  για πρώτη φορά.

Επίσης τον Μάρτιο, η Ινδονησία εξήγαγε σχεδόν 50 εκατομμύρια τόνους, όγκος που δεν είχε αποσταλεί ποτέ από καμία χώρα στο παρελθόν. Αντίθετα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, κάποτε ο μεγαλύτερος παραγωγός άνθρακα στον κόσμο, πλέον παράγουν τη μισή παραγωγή από την κορύφωσή της που είχε καταγραφεί το 2008.

Αστάθεια

Η έκθεση επισημαίνει ότι μετά την ακραία αστάθεια και τις υψηλές τιμές του περασμένου έτους, οι τιμές του άνθρακα μειώθηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2023 στα ίδια επίπεδα με εκείνα του καλοκαιριού του 2021, λόγω της άφθονης προσφοράς και των χαμηλότερων τιμών φυσικού αερίου. Ο θερμικός άνθρακας επέστρεψε στην τιμή του κάτω από τον άνθρακα οπτανθρακοποίησης και το μεγάλο ασφάλιστρο για τον άνθρακα της Αυστραλίας μειώθηκε μετά την χαλάρωση του ενοχλητικού καιρού La Niña που είχε παρεμποδίσει την παραγωγή. Ο ρωσικός άνθρακας έχει βρει νέες διεξόδους μετά τον αποκλεισμό στην Ευρώπη, αλλά συχνά με σημαντικές εκπτώσεις.

Ο φθηνότερος άνθρακας έχει κάνει τις εισαγωγές πιο ελκυστικές για ορισμένους αγοραστές που είναι ευαίσθητοι στις τιμές. Οι κινεζικές εισαγωγές έχουν σχεδόν διπλασιαστεί το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους και το παγκόσμιο εμπόριο άνθρακα το 2023 αναμένεται να αυξηθεί κατά περισσότερο από 7%, ξεπερνώντας τη συνολική αύξηση της ζήτησης, για να προσεγγίσει τα επίπεδα ρεκόρ που παρατηρήθηκαν το 2019. Το θαλάσσιο εμπόριο άνθρακα το 2023 μπορεί κάλλιστα ξεπεράσει το ρεκόρ των 1,3 δισεκατομμυρίων τόνων που σημειώθηκε το 2019.