Αποτυχία στο COP27 και ήττα με 2-1.

Τέλειωσε μετά από παράταση και ολονυχτία, αφήνοντας αβέβαιο το μέλλον.

Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2022, 4 π.μ.

Ο πλανήτης ξυπνάει σιγά-σιγά. Μεγάλη μέρα σήμερα. Ξεκινά το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου στο Κατάρ.

Μόνο στο στο Σαρμ ελ-Σέιχ, της Αιγύπτου δεν ασχολούνται με αυτό.

Οι σύνεδροι του COP27συνεχίζουν τις ολονύχτιες διαπραγματεύσεις τους. Από τις 5 το απόγευμα του Σαββάτου (ήδη σε παράταση αφού η Διάσκεψη τυπικά έληγε την Παρασκευή) η τελευταία συνεδρίαση αναβαλλόταν κάθε μια ώρα όσο συνεχιζόντουσαν χωρίς επιτυχία παρασκηνιακά οι συζητήσεις, οι οποίες, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες από Guardian[i] και BBC[ii] που είχαν ζωντανές συνδέσεις, πολλές φορές έφτασαν στο χείλος της κατάρρευσης,

Τρία τα πιο ουσιαστικά θέματα διαφωνίας:

• Η δημιουργία και λειτουργία του Ταμείου για Loss and Damage[iii] (Απώλειες και Ζημιές)
• Η επιβεβαίωση και ενδυνάμωση της φιλοδοξίας για το στόχο συγκράτησης της ανόδου της θερμοκρασίας κάτω από 1,5ο Κελσίου.
• Η ταχύτερη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, το γνωστό από τη Γλασκώβη  phase out ενάντια στο phase down

Η Διάσκεψη έκλεισε επίσημα στις 9:19 το πρωί όταν ο Πρόεδρος  Sameh Shoukryy χτύπησε για τελευταία φορά το προεδρικό σφυράκι.

Ακολούθησαν ανακουφισμένα και νυσταγμένα χειροκροτήματα, χειραψίες και αγκαλιές.

Η Διάσκεψη είχε ουσιαστικά τελειώσει στις 7:10 όταν ο Πρόεδρος διάβασε και την τελευταία απόφαση που πέρασε όπως όλες χωρίς αντίρρηση.

Στα COP οι αποφάσεις λαμβάνονται με consensus, το οποίο είναι στην διακριτική ευχέρεια του προεδρείου να αποφασίσει ότι υφίσταται και συνήθως ερμηνεύεται ως «μη ύπαρξη διαφωνίας» παρά ως απόλυτη συμφωνία.[iv]

Μετά πήραν το λόγο οι εκπρόσωποι των ομάδων κρατών, οι εκπρόσωποι κρατών και οι εκπρόσωποι παρατηρητών, κυρίως ΜΚΟ.

Και όλοι κουρασμένοι, άλλοι χαρούμενοι και άλλοι απογοητευμένοι πήραν το δρόμο της επιστροφής δίνοντας ραντεβού για το COP28 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Ποιο είναι το αποτέλεσμα λοιπόν;

Κατ αρχήν το πιο σωστό σχόλιο το έγραψε η δημοσιογράφος Nina Lakhani του Guardian, στις 5:51 πμ «Θα πάρει ώρες αν όχι μέρες μέχρι να γίνει από όλους πλήρως κατανοητό το τι έχει συμφωνηθεί στο COP27»

Με αυτό σαν disclaimer, προχωράμε σε πρώτη ανάγνωση των βασικών αποφάσεων.

Η κατ αρχήν η αποδοχή για επίσημη συζήτηση στο COP27 μετά από 31 χρόνια του θέματος του Loss and Damage[v] ήταν μια επιτυχία, αλλά και μια σαφής ένδειξη των δυνάμεων που επηρεάζουν τις αποφάσεις στα COP.

Το ότι κατάφεραν και πέρασαν τη δημιουργία Ταμείου Loss and Damage είναι μια τεράστια επιτυχία όλων των ΜΚΟ φορέων που επί χρόνια κρατούσαν ζωντανό το θέμα και πίεζαν για δικαίωση. Μεγαλύτερο εμπόδιο διαχρονικά ήταν η στάση των ΗΠΑ, αλλά και πολλών άλλων που κρυβόντουσαν πίσω από τις ΗΠΑ.

Το γεγονός ότι αυτό πραγματοποιήθηκε στο ονομαζόμενο και COP της Αφρικής, και ως γνωστό στην Αφρική βρίσκονται κατά κύριο λόγο οι πιο ευάλωτοι πληθυσμοί που πληρώνουν την κλιματική κρίση που δεν προκάλεσαν, του έδωσε ξεχωριστή σημασία και πρόσφερε ικανοποίηση στους εκπροσώπους της Αφρικής.

Φυσικά έχει πολύ δρόμο μέχρι να καθοριστούν οι λεπτομέρειες του Ταμείου και κύρια ποιος πληρώνει και πόσο και ποιος λαμβάνει και πόσο. Θα χυθεί πολύ μελάνι και ιδρώτας σε αυτό το σημείο.

Εδώ μάλλον τελειώνουν τα καλά και αυτό μέχρι νεωτέρας.

Τα υπόλοιπα ουσιαστικά σημεία των διαφωνιών κύλησαν απογοητευτικά.

Στο θέμα της συγκράτησης της ανόδου της θερμοκρασίας κάτω από 1,5ο Κελσίου που ο στόχος, πριν από το COP, ήταν η ενίσχυση της φιλοδοξίας με βάση την απόφαση της Γλασκώβης (COP26), σώθηκε τελευταία στιγμή απλά παραμένοντας ως έχει γιατί αρχικά υπήρχε αμφισβήτηση από συνέδρους για την διατήρηση του στόχου και προσπάθεια υιοθέτησης των 2ο Κελσίου. Αυτό φυσικά ήταν κόκκινη γραμμή για πολλές χώρες, όπως η ΕΕ, και έτσι βρέθηκε ο συμβιβασμός να παραμείνει ουσιαστικά ως είχε. Δηλαδή καμία πρόοδος.

Το τρίτο μεγάλο θέμα, αυτό της απεξάρτησης μας από τα ορυκτά καύσιμα, πρέπει να τονίσουμε ότι στη Γλασκώβη (COP26) για πρώτη φορά αναφέρθηκαν τα ορυκτά καύσιμα σε απόφαση του COP και μάλιστα μόνο ο άνθρακας, ενώ τελευταία στιγμή σώθηκε η απόφαση αφού έγινε δεκτή η θέση της Ινδίας για phase out και όχι phase down στη χρήση άνθρακα[vi].

Στο COP27 κυκλοφόρησε από δημοσιογραφικές πηγές[vii] ότι η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία θεωρούσαν κόκκινη γραμμή την συμπερίληψη του όρου «ορυκτά καύσιμα» στην τελική απόφαση. Εκεί πήγαν να καταρρεύσουν οι συνομιλίες.

Εν τέλει το τελικό κείμενο αναφέρει μεν ορυκτά καύσιμα αλλά κάνει αναφορά σε τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών (low emissions) που είναι πύλη εισόδου για ορυκτό αέριο, καθώς και για δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα.

Αυτή είναι η πρώτη βασική ανάγνωση της ουσίας των αποφάσεων, μόλις λίγες ώρες μετά το κλείσιμο του COP27 και σίγουρα θα ακολουθήσουν πιο λεπτομερείς αναλύσεις.

Έξω από την αίθουσα συνεδριάσεων, όπου όλοι είχαν μια καλή Κουβέιτ να πούνε για την αιγυπτιακή προεδρεία, οι σχολιασμοί[viii] μόνο θετικοί δεν είναι. Οι παλιοί θεωρούν το συνέδριο χαοτικό ενώ υπάρχει δυσαρέσκεια με την αποτυχία αύξησης της φιλοδοξίας για μείωση των εκπομπών, όπως αναφέρθηκε. 

Μια πρώτη σκέψη πάντως, κρίνοντας την επιτυχία της δημιουργίας του Ταμείου Απωλειών και Ζημιών, σε σχέση με τις άλλες δυο αποτυχίες είναι πως οι αποτυχίες ουσιαστικά αποδυναμώνουν την επιτυχία και όχι μόνο σημειολογικά

Οι Απώλειες και οι Ζημιές προκαλούνται από τις κλιματικές καταστροφές για τις οποίες ευθύνεται η χρήση ορυκτών καυσίμων και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που συνδέονται με αυτή την χρήση.

Με τις δυο αρνητικές χθεσινές αποφάσεις δεν μειώνονται όσο θα έπρεπε οι εκπομπές, και άρα θα συνεχιστούν και θα ενισχυθούν οι κλιματικές καταστροφές. Κατ επέκταση θα προκληθούν περισσότερες Απώλειες και Ζημιές.

Τι κάνουμε λοιπόν;

Δίνουμε με το ένα χέρι και παίρνουμε με το άλλο;

Η καλύτερη αναγνώριση του ζητήματος των Απωλειών και Ζημιών, πέρα από τη δημιουργία του Ταμείου, θα ήταν η καταβολή κάθε προσπάθειας περιορισμού και τελικά μηδενισμού των Απωλειών και Ζημιών μέσω της ελαχιστοποίησης των παραγόντων που τις προκαλούν

Κι αυτό έχει μόνο μια ανάγνωση: Άμεση Απεξάρτηση από Ορυκτά Καύσιμα

Αλλά το COP27 απέτυχε να το κάνει.

Κάποιος κακόβουλος θα μπορούσε να πει ότι συμφωνήθηκε να δοθεί το Ταμείο Απωλειών και Ζημιών για να διατηρήσουν τα ορυκτά καύσιμα άθικτα.

Αλλά δεν γίνονται τέτοια πράγματα… ή μήπως γίνονται;

 

Χάρης Δούκας

Αν. Καθηγητής ΕΜΠ

 

Δρ. Ιωάννης Τσιπουρίδης

Σύμβουλος Μηχανικός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας,

Δ/ντης Κέντρου Ερευνών Ανανεώσιμων και Κλιματικης Αλλαγής στο πανεπιστήμιο TUM της Μομπάσα, Κένυα.

Μέλος της Ομάδας Loss and Damage Collaboration

 

 

*με υλικό από τα ζωντανά ρεπορτάζ Guardian και BBC

foto:REUTERS