Φόλκερ Σλέντορφ: Πήγα στην Αφρική πεσιμιστής, γύρισα αισιόδοξος
«Ρωτήσαμε τον ξενοδόχο και μας είπε ότι δεν πρόκειται να φυσάει καθόλου. Μάλλον έκανε λάθος», μας λέει μισοαπολογητικά ο Φόλκερ Σλέντορφ, όπως καθόμαστε με τους συναδέλφους γύρω του στο τραπέζι πλάι στη θάλασσα, στην Αιδηψό. Οι ριπές του ανέμου είναι ανά στιγμές τρομακτικές, ωστόσο η φωνή του 83χρονου Γερμανού κινηματογραφιστή παραμένει ήρεμη και σταθερή, καθώς η σκέψη του ταξιδεύει πίσω στην Αφρική. Το ντοκιμαντέρ του «Ο δασοποιός», που έκλεισε την αυλαία του πρώτου Evia Film Project, είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα καταγραφή της σημερινής κατάστασης στην ήπειρο, σχετική με τη δασονομία και την αγροτική παραγωγή, ενώ έχει και έναν πολύ ξεχωριστό πρωταγωνιστή.
«Τα πάντα ξεκίνησαν από μια αναπάντεχη γνωριμία με τον Τόνι Ρινάουντο. Με τράβηξε αμέσως η προσωπικότητά του και η απλότητα της μεθόδου του. Του είπα: “Αυτό που κάνεις είναι φανταστικό, πρέπει να έχεις χιλιάδες ακολούθους σε όλο τον κόσμο” και εκείνος μου απάντησε πως είναι σχεδόν μόνος. “Αυτό πρέπει να αλλάξει, θέλεις να κάνω μια ταινία για εσένα;” τον ρώτησα και έτσι ξεκινήσαμε», θυμάται ο Σλέντορφ.
Ο Τόνι Ρινάουντο είναι ο «δασοποιός» του τίτλου: ένας Αυστραλός αγρονόμος που έχει περάσει σχεδόν 40 χρόνια από τη ζωή του στην Αφρική, εφαρμόζοντας μια ιδιοφυή όσο και βιώσιμη μέθοδο αναδάσωσης. Αντί να φυτεύει απλώς δέντρα, κάτι που είναι δαπανηρό αλλά και ελάχιστα αποτελεσματικό, εκείνος ανασκάπτει επί της ουσίας το έδαφος παλαιών δασών, φέρνοντας στην επιφάνεια και φροντίζοντας τα δέντρα που ήδη υπάρχουν «κοιμισμένα» εκεί.
Με τη μέθοδο αυτή, την οποία επί δεκαετίες διδάσκει και στους ντόπιους, ο Ρινάουντο όχι μόνο αναγεννά τα δάση, αλλά φέρνει πίσω και όλες τις ευεργετικές ιδιότητές τους για την αγροτική καλλιέργεια. «Στις συνθήκες της Αφρικής, η καλλιέργεια κάτω από τα δέντρα είναι επωφελής, αφού αυτά εξασφαλίζουν ένα υποφερτό μικροκλίμα ώστε να μεγαλώσουν οι νέοι σπόροι, ενώ παράλληλα προστατεύουν από τον σαρωτικό αέρα και τις άγριες βροχές», εξηγεί ο Σλέντορφ, παραδεχόμενος γελώντας πως γνώριζε ελάχιστα από γεωργία, ωστόσο στα τρία χρόνια που πέρασε πλάι στον Ρινάουντο πήρε εντατικά μαθήματα.
Αυτόν, πάντως, περισσότερο από τους αγρούς τον ενδιέφεραν οι άνθρωποι. «Ενα από τα πιο εντυπωσιακά πράγματα είναι η σταθερά θετική διάθεση των Αφρικανών, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Ενα δεύτερο είναι το πόσο πολύ δουλεύουν οι γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Επίσης, είναι πολύ πιο δεκτικές στις συμβουλές και στις νέες μεθόδους καλλιέργειας. Ενας από τους ντόπιους βοηθούς σκηνοθέτες μου έκανε μια ταινία με τίτλο “Η γυναίκα κουβαλά την Αφρική στο κεφάλι της”», επισημαίνει ο ίδιος, προσθέτοντας: «Πήγα στην Αφρική πεσιμιστής και γύρισα αισιόδοξος».
Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν τεράστια προβλήματα. Περίπου 70% των Αφρικανών ζουν εκτός μεγάλων αστικών κέντρων, όμως ελάχιστα αναπτυξιακά προγράμματα σχετίζονται με τη γεωργία. «Τρία πράγματα χρειάζονται βασικά: εκπαίδευση, ήπια εκμηχάνιση, ηλεκτροδότηση. Οι νεαροί των πόλεων θέλουν να επιστρέψουν στην ύπαιθρο γιατί δεν τα βγάζουν πέρα με τους χαμηλούς μισθούς τους. Παράλληλα, τα παιδιά των αγροτών κόβουν τα δέντρα για να μαζέψουν χρήματα, ώστε να πάνε στην πόλη», λέει ο βραβευμένος με Οσκαρ κινηματογραφιστής.
Τον «Δασοποιό» τον χαρακτηρίζει «φιλμ προπαγάνδας» και «ακτιβισμού», σημειώνοντας παράλληλα: «Το θέμα δεν είναι τόσο να αλλάξουμε τη γεωργία, όσο τα μυαλά των ανθρώπων. Να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και να μη βασίζονται στην ξένη βοήθεια, η οποία ούτως ή άλλως χάνεται κάπου ανάμεσα στη άκρατη διαφθορά και στα αλλοδαπά συμφέροντα».
«Στην πραγματικότητα, χρειαζόμαστε 100.000 Τόνι Ρινάουντο σε όλο τον κόσμο», συνεχίζει, ενώ όταν τον ρωτάμε αν είδε τα καμένα της Εύβοιας, η απάντησή του είναι αποστομωτική. «Πήγα έως την άλλη πλευρά του νησιού, στο Αιγαίο. Η τελευταία φορά που είδα τέτοιο θέαμα ήταν πριν από 30 χρόνια, σε ένα νησί όπου τα πάντα είχαν καεί από την έκρηξη ενός ηφαιστείου. Δεν είμαι δασολόγος, αλλά κατά τη γνώμη μου η φύση πρέπει πια να αφεθεί να κάνει το έργο της για μια-δυο δεκαετίες και έπειτα, αν χρειαστεί, να παρέμβει ο άνθρωπος».
* «Ο δασοποιός» δεν έχει πάρει ακόμη ελληνική διανομή, ωστόσο δεν αποκλείονται κάποιες ειδικές προβολές μέσα στο επόμενο διάστημα.
Αιμίλιος Χαρμπής | Kαθημερινή
