Το πυρηνικό λόμπι στήριξε την επιχειρηματολογία του υπέρ της χρήσης πυρηνικής ενέργειας σε τρεις μύθους. Η πυρηνική ενέργεια είναι, υποτίθεται, καθαρή, ασφαλής και φθηνή.
Οι τραγωδίες του Τσερνόμπιλ και της Φουκουσίμα αποδόμησαν τα δύο πρώτα επιχειρήματα στα μάτια του κάθε καλόπιστου πολίτη. Ακόμη όμως και πάνω από τα πυρηνικά συντρίμμια, κάποιοι επιμένουν πως η πυρηνική ενέργεια είναι ένα απαραίτητο κακό, γιατί παραμένει φθηνή και αξιόπιστη λύση για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών μας. Επικαλούνται μάλιστα την πρόοδο της τεχνολογίας και τη στροφή σε νέους, μικρότερους αντιδραστήρες (Small Modular Reactors -SMR), διεκδικώντας κονδύλια δισεκατομμυρίων για την ανάπτυξή τους. Ας δούμε κατά πόσο κάτι τέτοιο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Κατ’ αρχάς μιλάμε για κάτι που δεν υπάρχει! Παρά τις υποσχέσεις, η πυρηνική βιομηχανία δεν έχει παρουσιάσει ακόμη αντιδραστήρες SMR που να λειτουργούν. Παρόλο που η σχετική έρευνα ξεκίνησε από τον περασμένο αιώνα, οι ημερομηνίες έναρξης - δοκιμαστικής έστω - λειτουργίας αλλάζουν συνεχώς και η τελευταία εκδοχή κάνει λόγο για το τέλος αυτής της δεκαετίας. Όσο αφορά στο κόστος παραγωγής, πρόσφατες μελέτες στην Αυστραλία (βασικό εξαγωγέα ουρανίου, η οποία έχει κάθε λόγο να υποστηρίζει την πυρηνική ενέργεια) υπολογίζουν το σταθμισμένο κόστος παραγωγής των νέων αντιδραστήρων σε 162-213 ευρώ ανά μεγαβατώρα.
Καμία έκπληξη αφού και το σταθμισμένο κόστος των συμβατικών αντιδραστήρων ανέρχεται σε 143,5 ευρώ ανά μεγαβατώρα σύμφωνα με τον Οίκο Lazard. Σημειωτέον ότι το παραπάνω κόστος υπολογίζεται βάσει αισιόδοξων προβλέψεων ως προς το κόστος κατασκευής και θεωρώντας ότι όλα θα κυλίσουν καλά κατά την ανάπτυξη των σταθμών. Η εμπειρία όμως μας λέει διαφορετικά πράγματα. Όλοι οι αντιδραστήρες στο παρελθόν είχαν πολύχρονες καθυστερήσεις στην κατασκευή τους, εκτινάζοντας το κόστος του εγχειρήματος.
Μια τεχνική «λεπτομέρεια» που δεν λέγεται είναι πως οι πυρηνικοί σταθμοί δεν είναι συμβατοί με την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Το πραγματικό ζητούμενο είναι να υπάρχει τρόπος κάλυψης των αναγκών όταν δεν υπάρχει ηλιοφάνεια ή δεν πνέει ο άνεμος. Τα πυρηνικά δεν μπορούν να ακολουθήσουν αυτή τη διαλείπουσα λειτουργία των ΑΠΕ, αφού η ρύθμιση της ισχύος ενός πυρηνικού σταθμού είναι μια διαδικασία που παίρνει πολύ χρόνο. Αντιθέτως, τα συστήματα αποθήκευσης με συσσωρευτές ανταποκρίνονται στη διαλείπουσα λειτουργία των ΑΠΕ σε χιλιοστά του δευτερολέπτου (!) και με πολύ μικρότερο κόστος.
Η ετήσια έκθεση για την πυρηνική βιομηχανία (World Nuclear Industry Status Report 2021) δίνει κάποια επιπλέον ενδιαφέροντα στοιχεία για την κατάσταση της πυρηνικής τεχνολογίας. Το ποσοστό της συμμετοχής της στην ηλεκτροπαραγωγή έπεσε διεθνώς από 17,5% το 1996 σε 10,1% το 2020. Η μέση ηλικία των πυρηνικών αντιδραστήρων ξεπερνά τα 30 έτη (στις ΗΠΑ μάλιστα αγγίζει τα 40 έτη). Ο μέσος χρόνος αποσυναρμολόγησης των παλιών αντιδραστήρων ανέρχεται σε 20 έτη! Και το χειρότερο… Μετά από επτά δεκαετίες εμπορικής λειτουργίας των πυρηνικών αντιδραστήρων, ακόμη δεν έχει βρεθεί ασφαλής τρόπος διάθεσης των πυρηνικών αποβλήτων (κάποια από τα οποία θα παραμένουν επικίνδυνα για χιλιάδες χρόνια).
Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, ευτυχώς η προοπτική ανάπτυξης πυρηνικών σταθμών δεν έχει μέλλον. Ατυχώς όμως (και προσπαθώντας να μη διαταράξει τις καλές σχέσεις με τη Γαλλία), η ελληνική κυβέρνηση υποστηρίζει το αίτημα της Γαλλίας να συμπεριληφθεί η πυρηνική ενέργεια στην πράσινη ταξινομία της ΕΕ. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δισεκατομμύρια κονδυλίων θα καταλήξουν στην πυρηνική βιομηχανία, αντί να δοθούν σε δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας και για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. Φίλη η Γαλλία, φιλτάτη όμως η αλήθεια.
* O Στέλιος Ψωμάς είναι Σύμβουλος σε θέματα Ενέργειας και Περιβάλλοντος
(liberal.gr)
