Στα πρόθυρα νέας ενεργειακής κρίσης η Ευρώπη – Οι υψηλές τιμές και η δύσκολη εξίσωση για την αναπλήρωση αποθεμάτων φυσικού αερίου

Στο χείλος μίας νέας ενεργειακής κρίσης βρίσκεται η Ευρώπη, με τις τιμές του φυσικού αερίου να εκτοξεύονται στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο ετών και τα αποθέματα να συρρικνώνονται με ταχείς ρυθμούς. 

Οι τελευταίες εξελίξεις ξυπνούν οδυνηρές μνήμες, από τους μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις αρχές του 2022, όταν οι λογαριασμοί ρεύματος και ο πληθωρισμός αυξήθηκαν και η βιομηχανική παραγωγή συρρικνώθηκε. 

Τα δεδομένα της νέας κρίσης

Μετά από μια μακρά μάχη με τους αυξανόμενους λογαριασμούς, τον πεισματικά υψηλό πληθωρισμό και την εξασθένιση της βιομηχανικής δραστηριότητας λόγω της κρίσης του 2022, η ήπειρος αντιμετωπίζει και πάλι την απειλή ενός ακόμη παρατεταμένου ράλι που μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερο οικονομικό πόνο.

Οι τιμές για το καλοκαίρι είναι τόσο υψηλές που είναι ασύμφορο για τις μεγάλες ενεργειακές εταιρείες όπως η Uniper SE έως η Eni SpA να αποθηκεύουν τα καύσιμα, πράγμα που σημαίνει ότι οι κυβερνήσεις θα πρέπει να παρέμβουν.

Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου αναφοράς εκτινάχθηκαν έως και 5,4% τη Δευτέρα στα 58,75 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Αυτό είναι το υψηλότερο από τον Φεβρουάριο του 2023, αφού τα συμβόλαια σημείωσαν κέρδη για τέσσερις συνεχόμενες εβδομάδες.

Τα επίπεδα αποθήκευσης έχουν γίνει ένα κρίσιμο σημείο ελέγχου δεδομένων και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ανησυχούν επειδή η Ευρώπη βασίζεται περισσότερο σε διακοπτόμενες πηγές ενέργειας όπως ο άνεμος.

Αδειάζουν οι αποθήκες

Οι χώροι αποθήκευσης της Ευρώπης είναι τώρα λιγότερο από το μισό - το χαμηλότερο επίπεδο για αυτήν την εποχή από το 2022. 

«Η ταχεία εξάντληση των αποθεμάτων υπογραμμίζει την αδυναμία του εφοδιασμού της Ευρώπης», σχολιάζει ο αναλυτής του Bloomberg Intelligence, Patricio Alvarez. Η απώλεια του μεγαλύτερου μέρους της ρωσικής προσφοράς τα τελευταία τρία χρόνια «έκανε τις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου πιο επιρρεπείς σε κλυδωνισμούς τιμών ως απάντηση σε βραχυπρόθεσμες διακοπές λειτουργίας, ζήτηση LNG στην Ασία και αλλαγές στον καιρό», είπε.

Αύξηση στη ζήτηση

Η κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ευρώπη αναμένεται να αυξηθεί κατά 17% αυτόν τον μήνα σε σχέση με ένα χρόνο πριν, λόγω της οικιακής και εμπορικής ζήτησης, σύμφωνα με μηνιαίες προοπτικές του ICIS. Και ο χειμώνας δεν τελείωσε: Η Βορειοδυτική Ευρώπη προετοιμάζεται για χαμηλές θερμοκρασίες τις επόμενες ημέρες, οι οποίες θα μπορούσαν να ενισχύσουν περαιτέρω τη ζήτηση θέρμανσης, εξαντλώντας περαιτέρω τα αποθέματα και δίνοντας ώθηση στο οδυνηρό ράλι τιμών.

«Ο κίνδυνος να εισέλθει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην άνοιξη με πολύ χαμηλά αποθέματα φυσικού αερίου έχει αυξηθεί τις τελευταίες δύο εβδομάδες», αναφέρει στο Bloomberg ο Arne Lohmann Rasmussen, επικεφαλής αναλυτής της Global Risk Management. 

Με το βλέμμα στις αμερικανικές κυρώσεις

Η επερχόμενη καλοκαιρινή περίοδος συντήρησης της Νορβηγίας ενδέχεται επίσης να περιορίσει τις προμήθειες σε μια περίοδο που η αγορά είναι ήδη στενή. Οι έμποροι παρακολουθούν επίσης στενά τον αντίκτυπο των αμερικανικών δασμών και πιθανών αντιποίνων - που κινδυνεύουν να καταστήσουν ακριβότερες τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου - και τις συζητήσεις σχετικά με την προμήθεια από τη Ρωσία καθώς ορισμένες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης εξακολουθούν να υποστηρίζουν την επιστροφή του φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας.

«Όσο περισσότερο οι τιμές του φυσικού αερίου παραμένουν υψηλές, τόσο πιο πιθανή είναι η επιστροφή στις ρωσικές ροές φυσικού αερίου κάποιου είδους μέσω της Ουκρανίας», δήλωσε η Florence Schmit, ενεργειακή αναλύτρια στη Rabobank .

Η ανησυχία για τα αποθέματα

Τα αποθέματα φυσικού αερίου της Ευρώπης παρακολουθούνται προσεκτικά από τότε που η εισβολή στην Ουκρανία προκάλεσε δραματική ύφεση της ρωσικής προσφοράς στην περιοχή.

Το δίκτυο των χώρων αποθήκευσης φυσικού αερίου σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ και έχει γίνει ένα ολοένα και πιο σημαντικό προστατευτικό μέσο έναντι των κραδασμών της προσφοράς και των αυξήσεων των τιμών.

Μέχρι στιγμής η ΕΕ έχει καταφέρει να αποφύγει μια χειμερινή κρίση εφοδιασμού περιορίζοντας τη συνολική ζήτηση φυσικού αερίου και ενισχύοντας τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ, το Κατάρ, ακόμη και τη Ρωσία.

Αλλά το 2025 η εικόνα έχει αλλάξει: οι αντίξοες καιρικές συνθήκες έχουν κάνει την Ευρώπη να καταναλώνει τα αποθέματά της πιο γρήγορα κατά τη διάρκεια του χειμώνα και οι εποχικές διαφορές τιμών να αντιστρέφονται, ώστε να είναι αντιοικονομική η αναπλήρωση των αποθεμάτων το καλοκαίρι.

Πόσο βασίζεται η Ευρώπη στην αποθήκευση φυσικού αερίου;

Η Ευρώπη βασίζεται στα αποθέματά της σε φυσικό αέριο το χειμώνα, όταν η μέση κατανάλωση διπλασιάζεται καθώς αυξάνεται η θέρμανση. Ενώ οι προμηθευτές φυσικού αερίου της ηπείρου - από τη Νορβηγία και την Αλγερία μέχρι το Κατάρ και τις ΗΠΑ - συνήθως ενισχύουν την παραγωγή τους στα μέγιστα επίπεδα, δεν αρκεί για να καλύψει την αυξημένη ζήτηση.

Ως αποτέλεσμα, το αέριο που διατηρείται στην αποθήκευση καλύπτει περίπου το 30% των ημερήσιων αναγκών της ΕΕ κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Αυτό το ποσοστό μπορεί να ξεπεράσει το 50% τις πιο ψυχρές μέρες, ειδικά εάν οι ταχύτητες του ανέμου είναι χαμηλές και η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές πέφτει. Το ποσοστό ήταν ακόμη υψηλότερο κατά τη διάρκεια σοβαρών διαταραχών στον εφοδιασμό, όπως οι διαφωνίες φυσικού αερίου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας κατά τη διάρκεια του παγετού το 2006 και το 2009.

Τι συμβαίνει το καλοκαίρι;

Η κατάσταση αντιστρέφεται το καλοκαίρι, όταν οι ημερήσιες ανάγκες σε φυσικό αέριο είναι χαμηλότερες. Η ζήτηση ενέργειας από τα κλιματιστικά εξακολουθεί να είναι σχετικά χαμηλή στην Ευρώπη σε σύγκριση με τις ΗΠΑ ή την Ασία. Και παρόλο που οι παραγωγοί καυσίμων χρησιμοποιούν τη ζεστή εποχή για εργασίες συντήρησης και επισκευής και η παγκόσμια παραγωγή μειώνεται, υπάρχει ακόμη πλεονάζουσα προσφορά στην Ευρώπη. Αυτό μπορεί να εγχυθεί σε υπόγειους χώρους.

Ο ακριβής όγκος εξαρτάται από τις τιμές του φυσικού αερίου και από τη ζήτηση αλλού, όπως στην Ασία και τη Λατινική Αμερική. Η έκθεση της Ευρώπης στη δυναμική της παγκόσμιας αγοράς φυσικού αερίου έχει αυξηθεί δραματικά μετά τις μαζικές περικοπές του εφοδιασμού της Ρωσίας στην περιοχή το 2022.

Αλλαγή στρατηγικής 

Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το Bloomberg, η ενεργειακή κρίση που πυροδότησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία οδήγησε την ΕΕ να εισαγάγει νομικά δεσμευτικούς στόχους για την αποθήκευση φυσικού αερίου σε ολόκληρο το μπλοκ από το 2022. Αυτό έγινε για να διασφαλίσει την ασφάλεια του εφοδιασμού.

Τα αποθέματα πρέπει να είναι γεμάτα κατά τουλάχιστον 90% έως την 1η Νοεμβρίου και υπάρχουν επίσης ενδιάμεσα ορόσημα που πρέπει να επιτευχθούν τον Φεβρουάριο, τον Μάιο, τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο. Οι ενδιάμεσοι στόχοι ποικίλλουν ανά κράτος μέλος, ανάλογα με το μέγεθος των δεξαμενών αποθήκευσης και τα επίπεδα κατανάλωσης.

Ορισμένες χώρες δεν πέτυχαν τους στόχους τους τον Φεβρουάριο του 2025. Το μπλοκ δεν έχει ακόμη τιμωρήσει ένα μέλος για αποτυχία εκπλήρωσης των στόχων του, αλλά ο κανονισμός της ΕΕ αναφέρει ότι «μια ουσιαστική και διαρκής απόκλιση» θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάληψη δράσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να διασφαλίσει ότι δεν τίθεται σε κίνδυνο η ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο.

Αλλαγή των στόχων

Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συζητήσει πρόταση για παράταση των στόχων αποθήκευσης φυσικού αερίου της ΕΕ πέρα ​​από την ημερομηνία λήξης τους το 2025 — έως το 2027. Μια ομάδα κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ολλανδίας, υποστηρίζει παράλληλα, την πιθανότητα πιο χαλαρών ορίων μετά από φέτος για να μετριαστεί η πίεση κατά την καλοκαιρινή περίοδο αναπλήρωσης.

Τα αποθέματα φυσικού αερίου της ΕΕ εξαντλήθηκαν γρήγορα κατά τη χειμερινή περίοδο θέρμανσης 2024-2025. Ο ψυχρότερος καιρός από ό,τι πριν από ένα χρόνο και οι περισσότερες ημέρες χωρίς αέρα αύξησαν τη ζήτηση για φυσικό αέριο και ανάγκασαν τις χώρες να αξιοποιήσουν τα αποθέμαρτά τους. Σε συνδυασμό με την απώλεια ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας, οι αποθήκες του μπλοκ ήταν γεμάτες μόνο κατά 50% στις αρχές Φεβρουαρίου, πολύ κάτω από το σχεδόν 70% που παρατηρήθηκε ένα χρόνο πριν και το χαμηλότερο επίπεδο για αυτήν την εποχή του χρόνου από την ενεργειακή κρίση του 2022.

Οι ανησυχίες για την αναπλήρωση

Οι φόβοι για το πώς θα αναπληρώσει η Ευρώπη την αποθήκευσή της προκάλεσαν άνοδο στις τιμές των καλοκαιρινών συμβολαίων φυσικού αερίου και οδήγησαν τις βραχυπρόθεσμες τιμές σε υψηλό δύο ετών στις 10 Φεβρουαρίου. Με τη σειρά τους, οι λογαριασμοί ενέργειας παρέμειναν υψηλοί, παρατείνοντας τον πόνο για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις της Ευρώπης, καθώς οι κίνδυνοι ύφεσης επικεντρώνονται ξανά σε χώρες όπως η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο .

Είναι απίθανο να υπάρξει ανακούφιση στο άμεσο μέλλον από την πλευρά της προσφοράς, η οποία αναμένεται να παραμείνει περιορισμένη το 2025, καθώς πολλά νέα έργα παραγωγής αντιμετώπισαν καθυστερήσεις . Το επίπεδο ανταγωνισμού που αντιμετωπίζει η Ευρώπη για φορτία LNG θα εξαρτηθεί από την οικονομική ανάκαμψη στην Κίνα, την επανεκκίνηση του πυρηνικού αντιδραστήρα στην Ιαπωνία και τις καιρικές συνθήκες στη Βόρεια Ασία που επηρεάζουν τις ανάγκες θέρμανσης και ψύξης.

Πώς επηρεάζουν οι τιμές του φυσικού αερίου τα ποσοστά αναπλήρωσης αποθήκευσης;

Η διαφορά μεταξύ καλοκαιρινών και χειμερινών συμβολαίων αερίου είναι το κλειδί για να καθοριστεί εάν υπάρχει οικονομικό κίνητρο για τη δημιουργία αποθεμάτων φυσικού αερίου για τον επόμενο χειμώνα. Οι αγοραστές συνήθως προσπαθούν να επωφεληθούν από τις φθηνότερες καλοκαιρινές τιμές, να αποθηκεύσουν το φυσικό αέριο και στη συνέχεια είτε να το χρησιμοποιήσουν το χειμώνα είτε να το πουλήσουν για κέρδος.

Αλλά η αγορά φυσικού αερίου για το καλοκαίρι του 2025 έχει γίνει πιο ακριβή από ό,τι για τον επόμενο χειμώνα. Η διαφορά έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων τριών ετών τον Ιανουάριο. Εξακολουθούσε να αυξάνεται στα 5 € ανά μεγαβατώρα (5,16 $ ανά μεγαβατώρα) στις 10 Φεβρουαρίου.

Αυτό ισοδυναμεί με ένα έλλειμμα περίπου 3 δισεκατομμυρίων ευρώ μεταξύ της αγοράς το καλοκαίρι και της πώλησης το χειμώνα για όλο το φυσικό αέριο που μπορεί να χρειαστεί να προσθέσει η Ευρώπη στην αποθήκευσή της για να πετύχει τον στόχο του 90%, σύμφωνα με το Bloomberg Intelligence.