ΕΚΤ, ΙΕΑ και ΕΤΕπ αναζητούν λύση για τη συνέχιση της ενεργειακής μετάβασης παρά τα «χτυπήματα» της ενεργειακής κρίσης – Συμμετοχή Σδούκου, Καλαφατά, Χατζημαρκάκη

Στις 29 Σεπτεμβρίου 2023, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ , ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων Βέρνερ Χόγιερ και ο εκτελεστικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας Φατίχ Μπιρόλ θα φιλοξενήσουν ένα συνέδριο υψηλού επιπέδου στα κεντρικά γραφεία του ΔΟΕ στο Παρίσι. Στόχος να αναλυθούν οι τρόποι, ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή ενεργειακή μετάβαση, η οποία θα υποστηρίζει την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και θα διασφαλίζει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Το συνέδριο , υπό τον τίτλο «Η ανταγωνιστικότητα και η χρηματοπιστωτική σταθερότητα της Ευρώπης σε μια περίοδο παγκόσμιου ενεργειακού μετασχηματισμού», θα ασχοληθεί με τις επιπτώσεις της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης στη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια στην Ευρώπη.

Όπως αναφέρεται σχετικά, οι εκπρόσωποι θα αντιμετωπίσουν μια σειρά θεμάτων, συμπεριλαμβανομένης της κινητοποίησης κεφαλαίων του ιδιωτικού τομέα για την επιτάχυνση νέων επενδύσεων και την τοποθέτηση της Ευρώπης σε ένα εξαιρετικά ανταγωνιστικό παγκόσμιο τοπίο για την παραγωγή καθαρής τεχνολογίας.

Ο ρόλος των κεντρικών τραπεζών και των εποπτικών αρχών στη διαχείριση του κινδύνου που σχετίζεται με τη μετάβαση θα είναι επίσης ψηλά στην ημερήσια διάταξη.

Ελληνικό ενδιαφέρον

Από πλευρά Ελλάδας στο συνέδριο θα συμμετάσχει η υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργεις, κ. Αλεξάνδρα Σδούκου,  ο διευθύνων σύμβουλος της Hydrogen Europe,  Γιώργος Χατζημαρκάκης και ο CFO της Mytilineos Γιάννης Καλαφατάς.

Ο επείγων χαρακτήρας αυτής της διάσκεψης υπογραμμίζεται από την έντονη ευπάθεια που έχει επιδείξει η Ευρώπη σε ό,τι αφορά τους κραδασμούς στις ενεργειακές τιμές, κυρίως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Αυξημένο κόστος

Το αυξανόμενο ενεργειακό κόστος απειλεί την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών. Το κόστος εισροών σε όλη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου, έχει αυξηθεί πολύ περισσότερο από εκείνα άλλων ανεπτυγμένων οικονομιών όπως η Ιαπωνία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς.

Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Οκτώβριο η Economist Intelligence Unit είχε προειδοποιήσει ότι οι υψηλές τιμές ενέργειας θα μπορούσαν  να οδηγήσουν σε υψηλότερο χρέος, αποτυχίες επιχειρήσεων και αλλαγές στην πράσινη μετάβαση.

Αυτή η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω από την απουσία μιας βιομηχανικής πολιτικής στην Ευρώπη που να ταιριάζει με αυτές των ΗΠΑ, της Κίνας, της Κορέας ή της Ιαπωνίας. Αυτή η ανεπάρκεια είναι πιο έντονη στον ενεργειακό τομέα, καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να μεταβεί στην πράσινη ενέργεια, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζει την κρίση στην Ουκρανία.

Στρατηγική προσέγγιση

Η εξασφάλιση προσιτών προμηθειών κρίσιμων ορυκτών για αλυσίδες εφοδιασμού καθαρής ενέργειας και καύσιμα είναι ζωτικής σημασίας για τη στρατηγική προσέγγιση της Ευρώπης.

Καθώς προχωρά το φθινόπωρο, θα δοθεί έμφαση στο κατά πόσον η Ευρώπη μπορεί να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη ενεργειακή στρατηγική για να μετριάσει την αβεβαιότητα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις και το ευρύ κοινό. Επιπλέον, καθώς πλησιάζει ο χειμώνας, μένει να φανεί εάν η Ευρώπη είναι προετοιμασμένη για ένα άλλο πιθανό σοκ στις τιμές της ενέργειας ή εάν η περαιτέρω σύγκρουση θα επιδεινώσει το κόστος των εισροών.

Το rollercoaster στις τιμές

Γενικότερα η κατάσταση στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη θυμίζει τρενάκι του λούνα παρκ, με έντονες αυξομειώσεις, διαφορές μεταξύ των χωρών και αρκετά παράδοξα. Η ακραία αυτή κατάσταση αποτυπώθηκε τον περασμένο Ιούλιο όταν καταγράφηκαν στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, αρνητικές τιμές χονδρικής σε ολόκληρη την ήπειρο, από τη Φινλανδία έως την Ισπανία.

Παραδόξως, οι καταναλωτές σε χώρες όπως η Ιρλανδία και η Δανία αντιμετωπίζουν επί του παρόντος υψηλές τιμές λιανικής ηλεκτρικής ενέργειας που υπερβαίνουν το πενταπλάσιο του μέσου κόστους της χονδρικής ενέργειας. Η γερμανική κυβέρνηση εξετάζει επίσης επιδοτήσεις για να προστατεύσει τη βαριά βιομηχανία της από τον διεθνή ανταγωνισμό και την κλιμάκωση των τιμών της ενέργειας.

Ο Gerard Reid , συνιδρυτής και συνεργάτης της Alexa Capital υπογραμμίζει στο PV Magazine, ότι όλες αυτές οι συνθήκες δείχνουν ένα ενεργειακό σύστημα που χρειάζεται σοβαρή μεταρρύθμιση.

Πρόσθετα κόστη

 Σε όλη την Ευρώπη, η τιμή ηλεκτρικής ενέργειας που πληρώνουν οι τελικοί καταναλωτές περιλαμβάνει το κόστος παραγωγής, τα έξοδα δικτύου, τις κρατικές εισφορές, τις χρεώσεις και φόρους όπως ο ΦΠΑ. Η προσέγγιση των φόρων και των εισφορών ποικίλλει, με χώρες όπως η Μάλτα, η Βουλγαρία και η Ουγγαρία να επιβάλλουν ελαφρύτερους φόρους στην ηλεκτρική ενέργεια από ό,τι, ας πούμε, η Δανία, η οποία τιμωρεί τη βαριά χρήση.

Ο ίδιος υπογραμμίζει επίσης, ότι η μεταχείριση των εμπορικών πελατών και της βαριάς βιομηχανίας ποικίλλει ανά χώρα, με τη Γερμανία σε αντίθεση με την Ιρλανδία να υποστηρίζει ιδιαίτερα τους κατασκευαστές. Όλες οι λιανικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας περιέχουν, ωστόσο, δύο κοινά στοιχεία: το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και τη συντήρηση των δικτύων.

Αυξημένα έξοδα δικτύου

Τα έξοδα δικτύου έχουν αυξηθεί κατά 50% την τελευταία δεκαετία. Οι σημαντικές επενδύσεις που απαιτούνται για τη σύνδεση νέων μονάδων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη μεταφορά της ενέργειάς τους, ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για αυτήν την τάση.

Περιπλέκοντας τα πράγματα, το κόστος σταθερότητας του συστήματος αυξάνεται εκθετικά, ειδικά όταν τα συστήματα υπερφορτώνονται ή καταγράφονταο σημεία συμφόρησης στο δίκτυο.

Δυναμική προσφοράς

Η Ευρώπη διαθέτει επί του παρόντος εγκατεστημένο στόλο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ισχύος 690 GW, που περιλαμβάνει 255 GW υδροηλεκτρικής ενέργειας, 225 GW αιολικής ενέργειας και 209 GW ηλιακής ενέργειας. Σε μια καλή μέρα, αυτό είναι αρκετό για να καλύψει τις ανάγκες ηλεκτρικής ενέργειας ολόκληρης της αγοράς.

Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πολλές μέρες που το 50% ή περισσότερο των αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης καλύπτονται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Εάν προστεθούν και τα πυρηνικά στο μείγμα, υπάρχουν πολλές μέρες που το 75% των αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης καλύπτεται από ηλεκτρική ενέργεια χαμηλής περιεκτικότητας σε CO 2 . Αυτό ισχύει ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα, όταν η αιχμή της ευρωπαϊκής ζήτησης είναι περίπου 320 GW και υπάρχει πολλή ηλιακή ηλεκτρική ενέργεια στο σύστημα.

Καταλύτης ο καιρός

Αυτός ο μεγάλος όγκος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σημαίνει ότι ο καιρός καθορίζει πλέον την τιμή της ενέργειας. Όταν υπάρχει άφθονος ήλιος, άνεμος και βροχή –όπως συνέβη το πρώτο Σαββατοκύριακο του Ιουλίου– οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας πέφτουν. Όταν δεν έχει πολύ ήλιο ή άνεμο, οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνονται.

Σύμφωνα με τον Gerard Reid η λύση στα προβλήματα της Ευρώπης είναι η προσθήκη επαρκών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και πυρηνικής παραγωγής στο σύστημα για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και να διασφαλίσει ότι το μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας είναι καθαρό.

Αυτή η προσέγγιση έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα της μείωσης της συνολικής ζήτησης ενέργειας, καθώς η όλη διαδικασία δημιουργίας, μεταφοράς και χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ πιο αποτελεσματική από την καύση ορυκτών καυσίμων.