Ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός για τις Μπαταρίες και τα Απόβλητα Μπαταριών

Ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός για τις μπαταρίες και τα απόβλητα μπαταριών καθορίζει τις απαιτήσεις σχετικά με τη βιωσιμότητα, την ασφάλεια, την σήμανση και την ενημέρωση προκειμένου να επιτραπεί η διάθεση στην αγορά ή η θέση σε λειτουργία μπαταριών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καθορίζει επίσης τις ελάχιστες απαιτήσεις για τη διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού, τη συλλογή και την επεξεργασία αποβλήτων μπαταριών, ενώ επιβάλλει υποχρεώσεις δέουσας επιμέλειας στους οικονομικούς φορείς που διαθέτουν μπαταρίες στην αγορά ή τις θέτουν σε λειτουργία.

Ο Κανονισμός εφαρμόζεται σε όλες τις κατηγορίες μπαταριών, δηλαδή, στις φορητές μπαταρίες, τις μπαταρίες εκκίνησης, φωτισμού και ανάφλεξης (μπαταρίες SLI), τις μπαταρίες ελαφρών μέσων μεταφοράς (μπαταρίες LMT - π.χ. ηλεκτρικά ποδήλατα, ηλεκτρικά μοτοποδήλατα, ηλεκτρικά σκούτερ), τις μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων και τις μπαταρίες βιομηχανικού τύπου, ανεξάρτητα από το σχήμα, τον όγκο, το βάρος, τον σχεδιασμό, τη σύνθεση των υλικών, τη χημική σύσταση, τη χρήση ή τον σκοπό τους.

Ο νέος κανονισμός έρχεται να αντικαταστήσει την οδηγία 2006/66/ΕΚ για τις μπαταρίες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση κανονισμού για τις μπαταρίες στις 10 Δεκεμβρίου 2020. Το Συμβούλιο υιοθέτησε μία γενική προσέγγιση στις 17 Μαρτίου 2022. Μετά από διαπραγματεύσεις, οι οποίες ξεκίνησαν στις 20 Απριλίου 2022, επιτεύχθηκε προσωρινή πολιτική συμφωνία μεταξύ της Προεδρίας του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 9 Δεκεμβρίου 2022. Το αποτέλεσμα της συμφωνίας εγκρίθηκε από την ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 14 Ιουνίου 2023. 

Ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός για τις μπαταρίες έχει ως στόχο να συμβάλει στην αποτελεσματική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, να ενισχύσει την τεχνολογική πρόοδο και να ελαχιστοποιήσει τον αντίκτυπο που έχει η παραγωγή και η διαχείρισή των μπαταριών στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Αποσκοπεί στη δημιουργία κυκλικής οικονομίας για τον τομέα των μπαταριών, στοχεύοντας σε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής των μπαταριών, από τον σχεδιασμό έως την επεξεργασία των αποβλήτων μπαταριών.

Οι κυριότερες απαιτήσεις και υποχρεώσεις που επιβάλλει ο νέος κανονισμός παρουσιάζονται παρακάτω:

• Αποτύπωμα άνθρακα

Για τις μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων, τις επαναφορτιζόμενες μπαταρίες βιομηχανικού τύπου χωρητικότητας άνω των 2 kWh και τις μπαταρίες LMT, πρέπει να συντάσσεται δήλωση αποτυπώματος άνθρακα για κάθε μοντέλο μπαταρίας ανά μονάδα παραγωγής, ενώ θα πρέπει φέρουν ετικέτα στην οποία αναγράφεται το αποτύπωμα άνθρακα τους.

• Απαιτήσεις απόδοσης και ανθεκτικότητας

Οι επαναφορτιζόμενες μπαταρίες βιομηχανικού τύπου με  χωρητικότητα άνω των 2 kWh, οι μπαταρίες LMT και οι μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων θα πρέπει συνοδεύονται από έγγραφο που περιέχει τιμές για τις παραμέτρους ηλεκτροχημικής απόδοσης και ανθεκτικότητας (Εφαρμοζόμενος ρυθμός φόρτισης και εκφόρτισης, λόγος της ονομαστικής ισχύος της μπαταρίας (W) προς την ενέργεια της μπαταρίας (Wh), βάθος εκφόρτισης στη δοκιμή κύκλου ζωής, ικανότητα ισχύος σε κατάσταση φόρτισης 80 % και 20 %, η αναμενόμενη διάρκεια ζωής της μπαταρίας υπό τις συνθήκες αναφοράς για τις οποίες έχει σχεδιαστεί εκφραζόμενη σε κύκλους). 

• Απαιτήσεις επισήμανσης, σήμανσης και παροχής πληροφοριών

Οι μπαταρίες θα πρέπει να φέρουν ετικέτα η οποία θα περιλαμβάνει τις παρακάτω πληροφορίες:

• Πληροφορίες ταυτοποίησης του κατασκευαστή, 
• Κατηγορία μπαταρίας και πληροφορίες ταυτοποίησης της μπαταρίας, 
• Τόπος και Ημερομηνία κατασκευής,
• Βάρος, Χωρητικότητα και Χημική σύσταση,
• Επικίνδυνες ουσίες που περιέχονται στη μπαταρία, εκτός του υδραργύρου, του καδμίου ή του μόλυβδου,
• Το εφαρμόσιμο μέσο κατάσβεσης καθώς και τις κρίσιμες πρώτες ύλες που περιέχονται στη μπαταρία. 

Όλες οι μπαταρίες θα φέρουν σήμανση με κωδικό QR ο οποίος παρέχει πρόσβαση στο ηλεκτρονικό μητρώο μπαταρίας καθώς και σήμανση CE. 

• Ψηφιακό διαβατήριο μπαταρίας

Κάθε μπαταρία LMT, κάθε μπαταρία βιομηχανικού τύπου χωρητικότητας άνω των 2 kWh και κάθε μπαταρία ηλεκτρικών οχημάτων που διατίθεται στην αγορά ή τίθεται σε λειτουργία οφείλει να διαθέτει ηλεκτρονικό μητρώο «διαβατήριο μπαταρίας». Το διαβατήριο μπαταρίας θα περιέχει πληροφορίες σχετικά με το μοντέλο της μπαταρίας και πληροφορίες ειδικά για τη συγκεκριμένη μπαταρία, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών που προκύπτουν από τη χρήση της εν λόγω μπαταρίας. 

Το διαβατήριο μπαταρίας πρέπει να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τις ακόλουθες πληροφορίες σχετικά με το μοντέλο μπαταρίας:

• τη σύνθεση των υλικών της μπαταρίας, 
• τις πληροφορίες για το αποτύπωμα άνθρακα, 
• το μερίδιο ανανεώσιμου περιεχομένου,
• την ονομαστική χωρητικότητα, την ελάχιστη, ονομαστική και μέγιστη τάση, την αρχική ικανότητα ισχύος,
• την αναμενόμενη διάρκεια ζωής της μπαταρίας,
• το κατώτατο όριο χωρητικότητας (μόνο για μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων),
• την περίοδο ημερολογιακής ζωής για την οποία ισχύει η εμπορική εγγύηση,
• την αρχική ενεργειακή απόδοση πλήρους κύκλου φόρτισης-εκφόρτισης και στο 50 % της διάρκειας ζωής του κύκλου,
• την εσωτερική αντίσταση στοιχείου μπαταρίας και της συστοιχίας, τον ρυθμό εκφόρτισης (C-rate) της σχετικής δοκιμής κύκλου ζωής,
• τις απαιτήσεις σήμανσης που καθορίζονται στον κανονισμό και την ενωσιακή δήλωση συμμόρφωσης,
• πληροφορίες σχετικά με την πρόληψη και τη διαχείριση αποβλήτων μπαταριών. 

• Ασφάλεια σταθερών συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας

Τα σταθερά συστήματα αποθήκευσης ενέργειας που διατίθενται στην αγορά ή τίθενται σε λειτουργία πρέπει να είναι ασφαλή κατά την κανονική λειτουργία και χρήση τους. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να αποδεικνύεται ότι έχουν υποβληθεί επιτυχώς σε δοκιμές για τις παρακάτω παραμέτρους ασφάλειας: 

• Θερμικό σοκ και κύκλος δοκιμών,
• Προστασία από εξωτερικό βραχυκύκλωμα, υπερφόρτιση, υπερ-εκφόρτιση, υπερθέρμανση και τη διάδοση θερμικής διαφυγής,
• Μηχανική φθορά, εσωτερικό βραχυκύκλωμα και θερμική καταπόνηση,
• Δοκιμή πυρός και εκπομπές αερίων. 

• Ανάκτηση και ανακύκλωση υλικών

Ο κανονισμός θέτει τον στόχο για την ανάκτηση λιθίου από τα απόβλητα μπαταριών του 50 % έως το 2027 και του 80% έως το 2031, ο οποίος μπορεί να τροποποιηθεί ανάλογα με τις εξελίξεις της αγοράς και της τεχνολογίας και τη διαθεσιμότητα λιθίου. Επίσης, ο κανονισμός προβλέπει υποχρεωτικά ελάχιστα επίπεδα ανακυκλωμένου περιεχομένου για τις μπαταρίες βιομηχανικού τύπου, τις μπαταρίες SLI και τις μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων. Αυτά ορίζονται αρχικά σε 16 % για το κοβάλτιο, 85 % για τον μόλυβδο, 6 % για το λίθιο και 6 % για το νικέλιο σε ορίζοντα οκτώ ετών. Οι μπαταρίες θα πρέπει να διαθέτουν τεκμηρίωση για το ανακυκλωμένο περιεχόμενο. 

Ο στόχος απόδοσης ανακύκλωσης, έως το τέλος του 2025, τίθεται για τις μπαταρίες νικελίου-καδμίου στο 80%, στο 75% για τις μπαταρίες μολύβδου οξέος, στο 65% για τις μπαταρίες με βάση το λίθιο και στο 50 % για τις υπόλοιπες. Ο αντίστοιχος στόχος έως το τέλος του 2030 τίθεται στο 80% για τις μπαταρίες μολύβδου οξέος και στο 70% για τις μπαταρίες με βάση το λίθιο.  

• Συλλογή αποβλήτων

Θεσπίζονται αυστηρότεροι στόχοι συλλογής αποβλήτων για φορητές μπαταρίες 45% έως το 2023, 63% έως το 2027 και 73% έως το 2030 καθώς και για τις μπαταρίες LMT 51% έως το 2028 και 61% έως το 2031. Επίσης, θεσπίζονται κανόνες αναφορικά με τη συλλογή και διαχείριση αποβλήτων των μπαταριών SLI, των μπαταριών βιομηχανικού τύπου καθώς και των μπαταριών των ηλεκτρικών οχημάτων. 

* Ο κ. Αναστάσιος Νάτσης είναι Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, με μεταπτυχιακές σπουδές στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και την έξυπνη διαχείριση των ΑΠΕ

 

 

 

 

 

 

cover photo:infocom.gr