Ο αγωγός EastMed και η στρουθοκάμηλος στο δωμάτιο.
Ο EastMed είναι ασύμβατος με τις πραγματικότητες του 21ου αιώνα
Η πανδημία, η μείωση της ζήτησης και νέες περιβαλλοντικές πολιτικές έχουν οδηγήσει τις πετρελαϊκές παγκοσμίως σε επανεξέταση και αναδίπλωση των επενδυτικών τους χαρτοφυλακίων, μακριά από τα ορυκτά καύσιμα. Με αφορμή και την πρόσφατη ανακοίνωση της Repsol για απόσυρση από την Ελλάδα, αξίζει να επανεξετάσουμε εκ νέου έργα που βρίσκονται στα σκαριά, όπως τον αγωγό EastMed-Poseidon.
Η νέα έκθεση της ομάδας Gastivists ξαναφέρνει στο προσκήνιο την περίπτωση του φαραωνικού αυτού έργου. Όταν ολοκληρωθεί, ο αγωγός θα μεταφέρει ορυκτό αέριο υπό τα χωρικά ύδατα ανάμεσα στο Ισραήλ και την Κύπρο (κάποια από τα οποία αμφισβητούνται από την Τουρκία) μέχρι την Ιταλία, διαμέσου της Κύπρου και της Ελλάδας, με τελικό προορισμό το ευρωπαϊκό δίκτυο αερίου.
Το κόστος του έργου ανέρχεται σε 6 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ ένα σημαντικό κομμάτι αυτού του ποσού προβλέπεται να καλυφθεί από πόρους της Ε.Ε. Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος αν χτιστεί αυτός ο αγωγός, να παραμείνει σε μεγάλο βαθμό αδρανής (stranded asset). Αρχικά, η ζήτηση για αέριο μειώνεται, ενώ έρευνες δείχνουν πως η Ευρώπη ήδη διαθέτει τις απαραίτητες υποδομές αερίου για να καλύψει τις τις ανάγκες της. Η στρατηγική εκμετάλλευση των πηγών αερίου περιφερειακά της Ευρώπης θεωρείτο δαπανηρή και χωρίς οικονομική σκοπιμότητα, πριν καν σημειωθεί πτώση στις τιμές του αερίου το 2020. Πρέπει να συνυπολογιστεί πως οι παγκόσμιες συμφωνίες για το κλίμα δεν συνάδουν με τη δημιουργία και τη μακροχρόνια λειτουργία νέων υποδομών ορυκτού αερίου. Αυτό σημαίνει πως για να τηρηθούν οι δεσμεύσεις που προβλέπονται σε αυτές τις συμφωνίες, τέτοια έργα θα πρέπει να διακοπούν πριν καν αποπληρώσουν τις αρχικές τους επενδύσεις, χωρίς φυσικά να παράξουν κάποιο κέρδος.
Η υπαρξιακή κρίση της κλιματικής αλλαγής πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσα σε αυτή τη δεκαετία. Οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση κινδυνεύει να αποσταθεροποιήσει τον πλανήτη σε βαθμό στον οποίο η κλιματική αλλαγή θα είναι πλέον αυτο-τροφοδοτούμενη και μη-αναστρέψιμη από ανθρώπινες δραστηριότητες. Μια τέτοια κατάσταση, προειδοποιούν οι επιστήμονες, δεν θα ήταν συμβατή με την συνέχιση της οργανωμένης ανθρώπινης κοινωνίας. Η κατασκευή του αγωγού EastMed όχι μόνο δεν συνάδει με τους κλιματικούς στόχους της Ε.Ε. και των κρατών - μελών της (Ελλάδα - Κύπρος) αλλά αντιβαίνει και στις πιο βασικές επιταγές της επιστήμης.
Επιπλέον, ο αγωγός τροφοδοτεί συρράξεις σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο και αναζωπυρώνει ιστορικές συγκρούσεις που αφορούν στην οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων, καθώς οι ενδιαφερόμενες χώρες διεκδικούν τους τίτλους ιδιοκτησίας των κοιτασμάτων αερίου. Έτσι αναζωπυρώνονται ανεπίλυτες διαμάχες στην Κύπρο, στην Ελλάδα, στην Τουρκία, στο Ισραήλ και στον Λίβανο, απειλώντας τις ήδη εύθραυστες ειρηνευτικές διαδικασίες. Οι συγκρούσεις ανάμεσα σε ελληνικά και τουρκικά πολεμικά πλοία που σημειώθηκαν τον Αύγουστο του 2020 αποτελούν μικρή ένδειξη του πώς ο EastMed συνεχίζει να οδηγεί σε μια κούρσα εξοπλισμών ανάμεσα στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία, ουσιαστικά πάλι εκτρέποντας οικονομικούς πόρους από άλλους τομείς, όπως την υγεία, την εκπαίδευση και το περιβάλλον. Καθώς το ενεργειακό ζήτημα αποτελεί κομβικό, αλλά μέχρι σήμερα αδιέξοδο, γεωπολιτικό ζήτημα για τις ενδιαφερόμενες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, ειδικά η Κύπρος, με το να διακόψει οποιαδήποτε υποστήριξη προς τον EastMed, θα μπορούσε να στείλει ένα πρώτο αλλά δυνατό σήμα διαλλακτικότητας στην Τουρκία.
Και αν όχι ο EastMed, τι;
Το 2018, με το νομοθετικό πακέτο “Clean Energy for all Europeans”, η Ε.Ε. καλεί όλα τα κράτη - μέλη να δημιουργήσουν νομοθετικά πλαίσια που αναγνωρίζουν τις «ενεργειακές κοινότητες» ως νομικές μορφές. Δηλαδή συνεταιρισμούς ενέργειας στους οποίους μπορεί να συμμετάσχει οποιοσδήποτε Ευρωπαίος πολίτης. Σε όλη την Ευρώπη αναδεικνύονται παραδείγματα ομάδων πολιτών, οργανωμένων από τα κάτω, που παίρνουν την παραγωγή της ενέργειας στα χέρια τους.
Ο EastMed -όπως και κάθε άλλο έργο ορυκτών καυσίμων- είναι ασύμβατος με τις πραγματικότητες του 21ου αιώνα. Συμβάλλει σε γεωπολιτικές αναταραχές, δυναμιτίζει οποιαδήποτε διπλωματική προσπάθεια, επιδεινώνει την κλιματική κρίση και τελικά είναι και οικονομικά ασύμφορος. Η κοινωνία των πολιτών αντιδρά και συσπειρώνεται ενάντια στον αγωγό και γενικότερα στις εξορύξεις υδρογονανθράκων στην ευρύτερη περιοχή. Τον Σεπτέμβριο του 2020, πάνω από 60 οργανώσεις από την Τουρκία, την Ελλάδα και την Κύπρο σε κοινή τους διακήρυξη απαίτησαν τη διακοπή των εξορύξεων, ώστε να διασφαλιστεί η ειρήνη και η κλιματική δικαιοσύνη.
Είναι η κατάλληλη στιγμή, ακόμα και για τους συνήθεις ουραγούς προοδευτικών πολιτικών στην Ε.Ε., όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, να χαράξουν εθνικές ενεργειακές πολιτικές που θέτουν ως προτεραιότητα την ενεργειακή δημοκρατία και τις καθαρές μορφές ενέργειας. Οτιδήποτε λιγότερο ισοδυναμεί με το να θάβουν το κεφάλι τους στην άμμο.
* Ο Χρήστος Βρεττός δουλεύει για την Electra Energy Cooperative, μια ΚΟΙΝΣΕΠ που προωθεί την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στην παραγωγή καθαρής ενέργειας στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια
Μπορείτε να διαβάσετε την πλήρη έκθεση των Gastivists πατώντας εδώ και να υπογράψετε το ψήφισμα για την κατάργηση του EastMed εδώ.
10 Φεβρουαρίου 2021
ΑΥΓΗ
