Καινοτομία, επενδύσεις και υποδομές στον πυρήνα της πράσινης μετάβασης με κύριο μοχλό ανάπτυξης τις ΑΠΕ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως στόχο να καταστεί η Ευρώπη η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050. H στροφή προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα είναι μονόδρομος. Ο συγκεκριμένος στόχος είναι ιδιαιτέρως απαιτητικός αλλά καθ’ όλα εφικτός εφόσον τα κράτη-μέλη λειτουργήσουν σε ένα πλαίσιο συνεργασίας, αποφασιστικότητας και ευθυγραμμισμένων πολιτικών.
Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από σημαντικές προκλήσεις. Η κλιματική κρίση είναι μια τρέχουσα και διαρκώς κλιμακούμενη απειλή που πλήττει τις κοινωνίες και το περιβάλλον. Επιπλέον, οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή και η διαθεσιμότητα πρώτων υλών και υποδομών για την υποστήριξη της ενεργειακής μετάβασης είναι μερικές από τις παραμέτρους αβεβαιότητας και κινδύνου που έχουμε να αντιμετωπίσουμε τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Η προστασία της βιοποικιλότητας, η κυκλική οικονομία, καθώς και ο ευρωπαϊκός νόμος για την αποκατάσταση της φύσης (‘’Nature Restoration Law’’), που ψηφίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις αρχές του έτους, αποτελούν θεμελιώδεις αρχές του εγχειρήματος της μετάβασης. Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Ε.Ε. είναι ένα από τα βασικά προαπαιτούμενα που θα την καταστήσουν ανθεκτική έναντι των προκλήσεων και κινδύνων του διεθνούς περιβάλλοντος.
Σε αυτήν την κατεύθυνση, το τρίπτυχο των “I”s, και συγκεκριμένα Innovation, Investments & Infrastructures (Καινοτομία, Επενδύσεις & Υποδομές), είναι o καταλύτης για την επιτάχυνση της τρέχουσας ενεργειακής μετάβασης με τον πλέον εύρωστο και αποτελεσματικό τρόπο. Η ενεργειακή μετάβαση δύναται να υλοποιηθεί μέσα από αξιοσημείωτες επενδύσεις με έμφαση στους τομείς της καινοτομίας και των υποδομών.
Ο ρόλος των ΑΠΕ στην ενεργειακή μετάβαση είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των κλιματικών στόχων που έχουν τεθεί. Στην τελευταία Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP28) που διεξήχθη πριν από μερικούς μήνες στο Ντουμπάι, υπήρξε συμφωνία μεταξύ 132 Κρατών να τριπλασιαστεί η παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ σε τουλάχιστον 11.000 GW έως το 2030. Η ευρωπαϊκή βούληση για επιτάχυνση της διείσδυσης έργων ΑΠΕ στο ενεργειακό σύστημα καθίσταται ξεκάθαρη μέσω της αναθεωρημένης Οδηγίας για τις ΑΠΕ (RED III), στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων ‘’Fit for 55’’, που θέτει σε τουλάχιστον 42,5% τον στόχο συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα της Ε.Ε., με προοπτική αύξησης στο 45%, έως το 2030.
Το 2023 αποτέλεσε έτος ρεκόρ για τις ΑΠΕ, με το μερίδιό τους στην ηλεκτροπαραγωγή να διαμορφώνεται στο 43% (έναντι 36% το προηγούμενο έτος) σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το ίδιο έτος, δαπανήθηκαν, παγκοσμίως, περί τα 1,8 τρις. δολάρια σε επενδύσεις για τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών και υλοποιήθηκαν περίπου 510 GW νέων έργων ΑΠΕ.
Εξέχουσα θέση στο ενεργειακό μείγμα του μέλλοντος κατέχει η υπεράκτια αιολική ενέργεια. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν ληφθεί καθοριστικές πρωτοβουλίες μέτρων πολιτικής, όπως το ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για την αιολική ενέργεια, που αφορούν στην επιτάχυνση της αξιοποίησης του αιολικού δυναμικού. Οι νέες εγκαταστάσεις υπεράκτιων αιολικών, ειδικότερα, θα πρέπει να αυξηθούν τουλάχιστον σε 12 GW ετησίως κατά μέσο όρο έως το 2030 στις ευρωπαϊκές θάλασσες, δηλαδή 10 φορές περισσότερο από τα 1,2 GW υπεράκτιων αιολικών τα οποία εγκαταστάθηκαν το 2022.
Σε επίπεδο διαθεσιμότητας πρώτων υλών και επάρκειας της εφοδιαστικής αλυσίδας προς την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας, η Ευρώπη έχει προβεί σε ανάλογες πρωτοβουλίες (βλέπε “Critical Raw Materials Act”). Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε πρόσφατα τον κανονισμό για την ευρωπαϊκή βιομηχανία μηδενικών εκπομπών (‘’Net-Zero Industry Act’’). Στόχος είναι η Ε.Ε. να αυξήσει την ανθεκτικότητά της στο μονοπάτι επίτευξης της κλιματικής ουδετερότητας, επιτυγχάνοντας την παραγωγή του 40% των ετήσιων αναγκών σε τεχνολογίες μηδενικών εκπομπών μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας.
Το αξιοσημείωτο επενδυτικό ενδιαφέρον σε έργα ΑΠΕ θα καταστεί υλοποιήσιμο και θα επιφέρει τα βέλτιστα οφέλη στο ενεργειακό σύστημα, στις εθνικές οικονομίες και στις κοινωνίες εφόσον υπάρχουν και ενισχύονται ισόρροπα οι αναγκαίες υποδομές. Τα φλέγοντα ζητήματα περικοπών πράσινης ενέργειας από έργα ΑΠΕ και εμφάνισης μηδενικών ή/και αρνητικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, που έχουν ανακύψει και αναμένεται να μας απασχολήσουν ακόμα πιο έντονα τα επόμενα χρόνια, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με ένα κατάλληλο μείγμα μέτρων πολιτικής και επενδύσεων. Η ενίσχυση της ευελιξίας του συστήματος, με απώτερο στόχο την ολοένα και μεγαλύτερη διείσδυση έργων ΑΠΕ, σε συνδυασμό με την επέκταση των υφιστάμενων ηλεκτρικών δικτύων και διασυνδέσεων θα συμβάλλουν τα μέγιστα στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και επάρκειας σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο.
Η ανάπτυξη των δικτύων τίθεται στον πυρήνα της τρέχουσας μετάβασης. Ενδεικτικό της εν λόγω αδήριτης ανάγκης είναι το γεγονός ότι το 40% των ηλεκτρικών δικτύων της Ε.Ε. έχουν ηλικία άνω των 40 ετών. Σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη “Grids for Speed” της Eurelectric, εκτιμάται ότι οι απαιτήσεις για μελλοντικές επενδύσεις σε ηλεκτρικά δίκτυα ανέρχονται σε έως 67 δισ. Ευρώ ετησίως στο διάστημα 2025-2050, ύψος σχεδόν διπλάσιο από αυτό που έχει υλοποιηθεί κατ’ έτος στη διάρκεια της τρέχουσας δεκαετίας.
Στη χώρα μας, η ραγδαία ανάπτυξη των καθαρών μορφών ενέργειας είναι σε εξέλιξη, η οποία θα πρέπει να υποστηριχθεί από επενδύσεις σε υποδομές, δίκτυα και αποθήκευση ενέργειας. Στρατηγικής σημασίας θεωρείται για την Ελλάδα και η ανάπτυξη των υπεράκτιων αιολικών πάρκων, η εγκατεστημένη ισχύς των οποίων αναμένεται, βάσει του αναθεωρημένου Εθνικού Σχεδίου για τη Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), να ανέλθει σε 1,9 GW έως το 2030. Τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, με έμφαση σε έργα πλωτών ανεμογεννητριών, εκτιμάται ότι θα συμβάλλουν καθοριστικά στην επίτευξη των εθνικών κλιματικών στόχων, μέσω της αξιοποίησης του πλούσιου αιολικού δυναμικού των ελληνικών θαλασσών, καθώς και των δυνατοτήτων τόσο της εγχώριας βιομηχανίας (καλωδίων, χάλυβα, τσιμέντου κ.ά.), όσο και των ναυπηγείων και λιμανιών της χώρας μας. Αδιαμφισβήτητο είναι το γεγονός πως η ανάπτυξή τους θα προσδώσει σημαντικά οφέλη εν γένει στην οικονομία. Ενδεικτικά, λιμάνια που έχουν επιλεχθεί στη Νορβηγία για την ανάπτυξη θαλάσσιων αιολικών πάρκων αναμένεται να προσθέσουν αξία ύψους 727 εκατ. ευρώ και 6.400 θέσεις πλήρους απασχόλησης ετησίως στη χώρα έως το 2030. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, 3,4-4,3 λίρες προστιθέμενης αξίας θα αποδίδονται στην οικονομία του Ηνωμένου Βασιλείου για κάθε 1 λίρα που θα επενδύεται σε λιμενικές εγκαταστάσεις για την υποστήριξη πλωτών αιολικών πάρκων.
Η Ελλάδα, κάνοντας αποφασιστικά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση, αποτελεί ήδη πόλο έλξης ελληνικών και διεθνών εταιρειών και έχει την ευκαιρία να πρωτοπορήσει στη νοτιοανατολική Ευρώπη εξελίσσοντας μία τεχνολογία που σήμερα είναι σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης και να την καταστήσει σύμβολο καινοτομίας στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή.
Πρόσφατη μελέτη της Grant Thornton κάνει λόγο για επενδύσεις ύψους 6 δισ. και 28 δισ. Ευρώ έως το 2030 και 2050, αντίστοιχα, σε θαλάσσια αιολικά πάρκα στην Ελλάδα. Επιπλέον, μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) επισημαίνει ότι η εγχώρια προστιθέμενη αξία του κλάδου των υπεράκτιων αιολικών θα φτάσει στο 45% έως το 2050 και οι υποστηριζόμενες θέσεις εργασίας θα ανέλθουν σε 32.300 ετησίως στον συγκεκριμένο τομέα.
Τον Δεκέμβριο του 2023, η ΔΕΗ Ανανεώσιμες, με το βλέμμα στο μέλλον, απέκτησε το σύνολο των μετοχών της εταιρείας «Θρακική Αιολική 1 Α.Ε.», που διαθέτει άδεια παραγωγής για υπεράκτιο αιολικό πάρκο ισχύος 216 ΜW στη θαλάσσια περιοχή νοτίως της Αλεξανδρούπολης. Έχοντας πλάνο και όραμα, που ευθυγραμμίζονται με την πράσινη μετάβαση σε εθνικό επίπεδο και παραμένοντας πιστή στην προστασία και στον σεβασμό προς το περιβάλλον, με ισχυρή διάθεση συνεργασίας με τις τοπικές κοινωνίες, η εταιρεία προχωρά στην ανάπτυξη του εν λόγω πιλοτικού υπεράκτιου αιολικού πάρκου.
Προοδευτικά κατά τα τελευταία δύο έτη, οι συνθήκες για την ανάπτυξη του πρώτου υπεράκτιου αιολικού πάρκου στην Ελλάδα ωριμάζουν, θεσμικά και επενδυτικά, όμως σημαντικές προκλήσεις παραμένουν. Μεταξύ άλλων, η αδειοδοτική διαδικασία θα πρέπει να επιταχυνθεί ακόμα περισσότερο, το καθεστώς ενίσχυσης των έργων να καθοριστεί, η βιομηχανία, τα λιμάνια και τα ναυπηγεία μας να αναβαθμιστούν και οι τοπικές κοινωνίες, μέσα από ειλικρινείς και πολυεπίπεδες διαβουλεύσεις, να συμβαδίσουν με τις τρέχουσες τεκτονικές αλλαγές και να υποστηρίξουν αυτήν την καινοτόμο πορεία που δύναται να αναμορφώσει τον ενεργειακό ρόλο της Ελλάδας.
Ο Όμιλος ΔΕΗ οδηγεί την πράσινη μετάβαση στη χώρα. Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες υλοποιεί πρωτοπόρα και εμβληματικά έργα καθαρής ενέργειας. Το τρέχον επιχειρηματικό σχέδιο του Ομίλου στοχεύει στην ενίσχυση της καινοτομίας, στην υλοποίηση σημαντικών ενεργειακών επενδύσεων και στην ανάπτυξη υποδομών που θα τον καταστήσουν πρωταγωνιστή στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
--------------
Ο κ. Κωνσταντίνος Μαύρος είναι Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ Ανανεώσιμες
Το άρθρο περιλαμβάνεται στον υπό έκδοση τόμο GREEK ENERGY 2024 που κυκλοφορεί για 13η χρονιά το energypress
