Οι νέοι λέβητες φυσικού αερίου που διατίθενται στην ευρωπαϊκή αγορά θα μπορούσαν σύντομα να απαιτείται να λειτουργούν με «τουλάχιστον 20% υδρογόνο» σύμφωνα με νέα πρότυπα που σχεδιάζονται σε επίπεδο ΕΕ.
Το νέο πρότυπο για οικιακούς λέβητες αποτελεί μέρος των νέων «απαιτήσεων οικολογικού και ενεργειακού σήματος στους θερμαντήρες χώρου και νερού», που συζητούν τώρα οι εκπρόσωποι των 27 κρατών μελών της ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άρχισε να καταρτίζει νέα τεχνικά πρότυπα για οικιακούς λέβητες το 2018 και έκτοτε διεξάγει διαβουλεύσεις με εμπειρογνώμονες για το εν λόγω θέμα στο πλαίσιο κλειστών φόρουμ, όπως ειπώθηκε στη EURACTIV.
Ένα έγγραφο εργασίας που εκπονήθηκε για μία από τις συνεδριάσεις του φόρουμ, το οποίο είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα της Επιτροπής, έχει ως εξής «Από την [ημερομηνία], οι λέβητες με καύσιμο το φυσικό αέριο πρέπει να μπορούν να λειτουργούν με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα με μείγμα ορυκτού αερίου και τουλάχιστον 20% υδρογόνου».
Η ημερομηνία έναρξης εφαρμογής των νέων προτύπων δεν έχει ακόμη αποφασιστεί, αλλά όσοι συμμετείχαν στο φόρουμ διαβούλευσης της ΕΕ δήλωσαν στη EURACTIV ότι πιθανότατα θα αρχίσουν να εφαρμόζονται από το 2025.
Οι διαβουλεύσεις συνεχίζονται και τα νέα πρότυπα δεν είναι πιθανό να εγκριθούν επίσημα πριν από κάποια στιγμή το 2023.
Είναι σημαντικό ότι οι αξιωματούχοι επιμένουν στο γεγονός πως ακόμη δεν έχει ληφθεί καμία απόφαση.
«Τα έγγραφα εργασίας δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση επίσημο έγγραφο ή πρόταση που έχει εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή το Σώμα των Επιτρόπων», δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ στη EURACTIV. «Είναι απλώς… έγγραφα εργασίας», συμπλήρωσε στα σχόλια του μέσω e-mail.
Σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων
Η συζήτηση σχετικά με τη σταδιακή κατάργηση των λεβήτων που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα έχει ενταθεί στις Βρυξέλλες, καθώς η Ευρώπη αναζητά τρόπους για να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε καθαρές-μηδενικές τιμές έως το 2050.
«Τα κράτη μέλη δεν παρέχουν οικονομικά κίνητρα για την εγκατάσταση λεβήτων ορυκτών καυσίμων. Θα πρέπει να υποστηρίζουν οικονομικά τους ιδιοκτήτες σπιτιών ή τους ενοικιαστές να τους αντικαταστήσουν με πιο βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις, αναφέρει το σχέδιο της οδηγίας της ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, το οποίο είδε η EURACTIV.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ) δημοσίευσε νωρίτερα φέτος έκθεση στην οποία αναφέρεται ότι δεν θα πρέπει να πωλούνται νέοι λέβητες ορυκτών καυσίμων σε παγκόσμιο επίπεδο, εάν ο κόσμος θέλει να φτάσει το στόχο των καθαρών- μηδενικών εκπομπών μέχρι το 2050. Η απαγόρευση θα πρέπει να ισχύσει από το 2025 «εκτός εάν (οι λέβητες) είναι συμβατοί με το υδρογόνο», πρόσθεσε ο ΙΕΑ.
Σύμφωνα με την ECOS -μια περιβαλλοντική οργάνωση που ασχολείται με τα πρότυπα για τις οικιακές συσκευές- η σταδιακή κατάργηση τους έως το 2025 θα μπορούσε να μειώσει τα δύο τρίτα των εκπομπών από τα ευρωπαϊκά σπίτια και να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ.
«Η θέρμανση είναι ένας από τους τομείς στην ΕΕ που απαιτούν την περισσότερη ενέργεια. Το 28% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνεται στην ΕΕ χρησιμοποιείται για τη θέρμανση χώρων και νερού», δήλωσε η Mélissa Zill από το ECOS.
Η ECOS έχει καθεστώς παρατηρητή στο φόρουμ διαβούλευσης της Επιτροπής που συζητά τα νέα πρότυπα για τους λέβητες. Και σύμφωνα με τη Zill, επτά κράτη μέλη της ΕΕ υποστήριξαν τη σταδιακή κατάργηση των συσκευών με ορυκτά καύσιμα κατά τη διάρκεια μιας κεκλεισμένων των θυρών συζήτησης το διάστημα 27-28 Σεπτεμβρίου.
«Μας εξέπληξε πολύ το γεγονός ότι η Γερμανία… ζήτησε τη σταδιακή κατάργηση των λεβήτων ορυκτών καυσίμων από το 2025», δήλωσε ο Zill. «Η Γαλλία ζήτησε τη σταδιακή κατάργηση έως το 2030, ενώ η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία τάχθηκαν κατά της απαγόρευσης σε ολόκληρη την ΕΕ», πρόσθεσε.
Το Λουξεμβούργο είναι επίσης μεταξύ των χωρών που υποστηρίζουν την απαγόρευση των λεβήτων ορυκτών καυσίμων. «Για να επιτύχουμε την κλιματική ουδετερότητα, κάποια στιγμή, πρέπει να απαγορεύσουμε ή να απαλλαγούμε από τις ορυκτές τεχνολογίες. Γιατί αυτές έχουν μια συγκεκριμένη διάρκεια ζωής κατά την οποία παραμένουν στην αγορά – μετά τίθενται σε αδράνια», δήλωσε ο Claude Turmes, υπουργός Ενέργειας του Λουξεμβούργου.
«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει κάποια στιγμή να απαγορεύσουμε και τα αυτοκίνητα με ορυκτά καύσιμα , όπως έχει προτείνει η Επιτροπή. Και γι’ αυτό πρέπει να απαγορεύσουμε και τους λέβητες φυσικού αερίου», δήλωσε ο ίδιος στους δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες την 1η Οκτωβρίου.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από την πλευρά της, έχει υιοθετήσει μια πιο προσεκτική προσέγγιση, αποκλείοντας προς το παρόν την πλήρη απαγόρευση των νέων λεβήτων φυσικού αερίου. «Ορισμένες χώρες της ΕΕ είναι πιο προχωρημένες από άλλες στην πορεία προς την απεξάρτηση από τον άνθρακα που χρειάζονται χρόνο για να προσαρμοστούν», δήλωσε η Paula Pinho, διευθύντρια της Διεύθυνσης Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
«Καταλαβαίνουμε ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί εν μία νυκτί με μια απαγόρευση», δήλωσε η Pinho σε πρόσφατη εκδήλωση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Το υδρογόνο συμπληρώνει τις ηλεκτρικές αντλίες θερμότητας
Οι υποστηρικτές των λεβήτων με υδρογόνο λένε ότι μπορούν να συμβάλουν στην απεξάρτηση από τον άνθρακα στον τομέα της θερμότητας και θα λειτουργήσουν συμπληρωματικά στις ηλεκτρικές λύσεις όπως οι αντλίες θερμότητας και τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια.
«Αναμένουμε ότι οι αντλίες θερμότητας θα αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά του νέου συστήματος θέρμανσης της Ευρώπης», δήλωσε ο Stephan Kolb, διευθυντής ρυθμιστικών υποθέσεων της Viessmann, του γερμανικού κατασκευαστή οικιακών συσκευών θέρμανσης.
Επισήμανε όμως ότι ένα σύστημα θέρμανσης που θα βασίζεται αποκλειστικά στις αντλίες θερμότητας θα απαιτούσε τεράστιες ποσότητες πρόσθετης ηλεκτρικής ενέργειας και ενισχύσεις του δικτύου, ιδίως για τη διαχείριση των περιόδων αιχμής καταναλωτικής ζήτησης, και δη του χειμώνα.
Γι’ αυτό οι χώρες της ΕΕ θα χρειαστούν και «μόρια» για να συμπληρώσουν τις ηλεκτρικές αντλίες θερμότητας, υποστηρίζει.
«Πιστεύουμε ότι, σε πολλές χώρες, θα χρειαστούν καλά δομημένες ποσότητες αερίων ενεργειακών φορέων για να συμπληρώσουν μια ραχοκοκαλιά αντλιών θερμότητας», δήλωσε ο Kolb στη EURACTIV σε σχόλια που έστειλε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. «‘Καλά δομημένες’ υπό μία έννοια: πολύ λιγότερες από τις σημερινές ποσότητες φυσικού αερίου, ως αποτέλεσμα της ηλεκτροκίνησης και της αναβάθμισης του κελύφους», σύμπλήρωσε.
Άλλοι όμως είναι επιφυλακτικοί σχετικά με τη χρήση του υδρογόνου για τη θέρμανση κατοικιών.
«Δεν βλέπουμε θέση για το υδρογόνο στη θέρμανση κτιρίων με λέβητες ή κυψέλες καυσίμου», λέει ο Gniewomir Flis από τη γερμανικό think-tank «Agora Energiewende», ο οποίος συνυπογράφει έκθεση για το υδρογόνο που δημοσιεύθηκε στις 18 Νοεμβρίου.
Σύμφωνα με το «Agora Energiewende», η ανάμειξη αυτή θα συμβάλει ελάχιστα στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ. Εκτός αυτού, η θέρμανση με υδρογόνο θα απαιτούσε τέτοιες τιμές άνθρακα που θα ήταν μη προσιτές για τα περισσότερα νοικοκυριά, αναφέρει η έκθεση.
«Οι αντλίες θερμότητας προσφέρουν εξοικονόμηση 20.000 ευρώ για τα νοικοκυριά μέχρι και τη δεκαετία του 2030 σε σύγκριση με τη θέρμανση με υδρογόνο, ακόμη και σε μη μονωμένες κατοικίες. Η προσθήκη μόνωσης οδηγεί σε συνολική εξοικονόμηση άνω των 30.000 ευρώ κατά τη διάρκεια της ζωής τους», δήλωσε ο Flis.
Ο Jan Rosenow από το Regulatory Assistance Project (RAP) είναι επίσης επιφυλακτικός για τη χρήση του υδρογόνου στη θέρμανση – είτε ως μείγμα με ορυκτό αέριο είτε ως καθαρό προϊόν.
Αρχικά, «το υδρογόνο θα γίνει πολύτιμο σε άλλους τομείς και σύντομα δεν θα έχουμε αφθονία σε αυτό», γεγονός που, όπως είπε, παραδέχθηκαν δημόσια και οι εταιρείες φυσικού αερίου.
«Για τη θέρμανση, υπάρχουν σήμερα άλλες πιο αποδοτικές και πιο οικονομικές εναλλακτικές λύσεις, όπως η ενεργειακή απόδοση σε συνδυασμό με αντλίες θερμότητας και τηλεθέρμανση», πρόσθεσε ο Rosenow.
Σχολιάζοντας την πιθανή εντολή ανάμειξης υδρογόνου 20% για τους λέβητες φυσικού αερίου, ο Rosenow είπε ότι «θα είχε ως αποτέλεσμα μια συμβολή της τάξεως του 7% με όρους ενέργειας επειδή το υδρογόνο είναι πιο ογκώδες από το φυσικό αέριο ανά μονάδα ενεργειακού περιεχομένου.
«Στην καλύτερη περίπτωση, αυτό θα επέφερε μείωση των εκπομπών κατά 7%. Και αυτό μόνο εάν χρησιμοποιούνταν 100% πράσινο υδρογόνο για την ανάμειξη, το οποίο επί του παρόντος δεν είναι ευρέως διαθέσιμο», δήλωσε ο Rosenow στη EURACTIV.
Λέβητες 100% hydrogen-ready
Παρομοίως, ο Rosenow προειδοποίησε ότι η ανάπτυξη ενός πιθανού εθελοντικού προτύπου της ΕΕ για λέβητες 100% hydrogen-ready δεν θα εγγυάται ότι θα χρησιμοποιείται υδρογόνο σε αυτούς.
«Ένα πιο πιθανό σενάριο είναι να εγκατασταθούν λέβητες hydrogen-ready αντί για τυπικούς λέβητες, αλλά να λειτουργούν 100% με ορυκτό αέριο, απλώς και μόνο επειδή δεν υπάρχει επαρκής ποσότητα υδρογόνου», είπε, προσθέτοντας: «Τουλάχιστον για τα επόμενα 10-15 χρόνια, καμία σοβαρή ανεξάρτητη ανάλυση δεν προβλέπει τη διαθεσιμότητα μεγάλων ποσοτήτων υδρογόνου ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για θέρμανση».
Η Viessmann αποδέχεται το ποσοστό μείωσης των εκπομπών κατά 7% που προτείνει ο Rosenow. «Αλλά δεν είναι αυτό το ζητούμενο», δήλωσε ο Kolb. «Το θέμα είναι ότι μια πρόσμιξη 20% πράσινου και απαλλαγμένου από άνθρακα υδρογόνου, μαζί με βιομεθάνιο, είναι ένα σκαλοπάτι προς τη μετάβαση σε ένα σύστημα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας».
«Η διασφάλιση ότι κάθε νέα μονάδα είναι ικανή να επεξεργάζεται 20% υδρογόνο είναι μια επιλογή χωρίς τύψεις, διότι δεν συνεπάγεται πρόσθετο κόστος, χωρίς καμία προσαρμογή στο χώρο του εργοστασίου», πρόσθεσε ο Kolb.
Η μετάβαση σε λέβητες με 100% υδρογόνο θα απαιτούσε αναβάθμιση των υφιστάμενων λεβήτων φυσικού αερίου, παραδέχθηκε ο ίδιος. Αλλά σύμφωνα με τη Viessmann, αυτό μπορεί να γίνει αρκετά φτηνά με μια απλή μετασκευή.
«Το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι η αντικατάσταση ορισμένων εξαρτημάτων, όπως ο καυστήρας. Αυτό είναι παρόμοιο με την αντικατάσταση ενός μόνο ανταλλακτικού» και θα κοστίσει μόλις «μερικές εκατοντάδες ευρώ», δήλωσε ο Kolb.
Το πλεονέκτημα, πρόσθεσε, είναι ότι το σύστημα θέρμανσης μπορεί να γίνει πιο ευέλικτο και ανθεκτικό στο μέλλον σε περίπτωση που το υδρογόνο τροφοδοτηθεί στο δίκτυο φυσικού αερίου, διασφαλίζοντας ότι κανείς δεν θα μείνει πίσω στη μετάβαση προς τη θέρμανση με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
«Θα πρέπει να ξεκινήσουμε την ανάπτυξη εξοπλισμού με δυνατότητες για υδρογόνο τώρα, ώστε το μελλοντικό εγκατεστημένο απόθεμα να είναι έτοιμο όταν φτάσει το σημείο έλλειψης υδρογόνου- το οποίο μπορεί να μην είναι αύριο, αλλά αργότερα, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα του υδρογόνου και του βιομεθανίου”, δήλωσε ο Kolb.
Συντελεστής πρωτογενούς απόδοσης
Προς το παρόν, το φόρουμ διαβούλευσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν εξετάζει ένα εθελοντικό πρότυπο για λέβητες που λειτουργούν με 100% υδρογόνο.
Όμως η Hydrogen Europe, μια εμπορική ένωση, λέει ότι ένα θέμα τράβηξε την προσοχή της: η δυνατότητα θέσπισης ενός αυστηρού Συντελεστή Πρωτογενούς Απόδοσης (Primary Energy Factor -PEF) για τα προϊόντα θέρμανσης που είναι έτοιμα για υδρογόνο.
Η παραγωγή υδρογόνου – είτε από ορυκτό αέριο είτε από ηλεκτρόλυση νερού – θεωρείται αναποτελεσματική λόγω των απωλειών ενέργειας κατά τη συμπίεση και τη μεταφορά του υδρογόνου.
Επιπλέον, ο προτεινόμενος PEF που προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολογίζεται με βάση το «γκρι» υδρογόνο που παράγεται από ορυκτό αέριο, γεγονός που οδήγησε σε έναν δυσμενή PEF 1,65 για λέβητες έτοιμους για υδρογόνο.
Συνολικά, αυτό θα τοποθετούσε τους λέβητες hydrogen-ready στην καθόλου ελκυστική κατηγορία G στην κλίμακα ενεργειακής απόδοσης της ΕΕ, δήλωσε η Hydrogen Europe.
Σύμφωνα με την Hydrogen Europe, «αυτό θα δώσει κίνητρο στους καταναλωτές να επενδύσουν σε συσκευές καυσίμου που δεν είναι hydrogen-ready» και «θα δημιουργήσει έναν εγκλωβισμό σε απαρχαιωμένες, μη αποδοτικές συσκευές».
Επιπλέον, το προτεινόμενο PEF «δεν λαμβάνει υπόψη την εξέλιξη της αγοράς υδρογόνου», παραμελώντας τη μελλοντική παραγωγή πράσινου υδρογόνου από ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια, την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επισημάνει ως βασική προτεραιότητα, δήλωσε η Hydrogen Europe.
«Οι συσκευές που είναι hydrogen-ready θα λειτουργούν με ανανεώσιμο υδρογόνο και όχι με το μείγμα υδρογόνου που προτείνει ο PEF στην πρόταση», δήλωσε η Hydrogen Europe.
