Για μια προοδευτική αντιμετώπιση του Ταμείου Ανάκαμψης.

Α. ΠΕΝΤΕ ΣΚΕΨΕΙΣ ΑΦΕΤΗΡΙΑΣ

1. Μπροστά στην ιστορική ευκαιρία των χρηματοδοτήσεων του Ταμείου Ανάκαμψης, απαιτείται συνολική επανεκκίνηση της χώρας, ουσιαστικά να χτίσουμε από την αρχή ένα νέο παραγωγικό πρότυπο που μετατρέπει τη χώρα από εισαγωγική και εσωστρεφή, σε εξαγωγική και εξωστρεφή. Με εθνική παραγωγή σε βασικά ανταγωνιστικά εξαγώγιμα προϊόντα του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα. Μια παραγωγική Ελλάδα, που στηρίζεται στη πράσινη ανάπτυξη, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη διαρκή επιμόρφωση του ανθρώπινου δυναμικού σε νέες δεξιότητες σύμφωνα με τις ανάγκες της οικονομίας.

Χρειαζόμαστε ένα συνεκτικό σχέδιο με εσωτερική συνοχή και όραμα. Όχι απλά αποσπασματικές προτάσεις. Χρειαζόμαστε ένα νέο εθνικό όραμα που θα διαμορφωθεί με τη συμμετοχή της κοινωνίας, όπου ο καθένας θα μπορεί να δει τον εαυτό του, θα αντιλαμβάνεται που μπορεί να ενταχθεί στον ανασχεδιασμό του μέλλοντος. Απαιτείται να ελαχιστοποιηθεί το ποσοστό των πολιτών  που αισθάνονται left behind.

Χρειαζόμαστε το όραμα για την Ελλάδα του 2030, τη Νέα Μεγάλη Ιδέα στην οποία η πατρίδα θα κατέχει στον κόσμο τη θέση που δικαιούται. Μέσα σε αυτό το όραμα, κάθε Περιφέρεια,  κάθε Δήμος της χώρας, πρέπει να προσδιορίσει τη δική του περιφερειακή ή τοπική οραματική αντίληψη για το δικό του διακριτό ρόλο. Προφανώς, αυτό ισχύει και για τη Θεσσαλονίκη, τη Μακεδονία, τη Βόρεια Ελλάδα του 2030.

Η έκθεση Πισσαρίδη και η αντίστοιχη έκθεση της Ο.Κ.Ε., ο σχολιασμός από πρόσωπα και κόμματα με τις επιμέρους αξιολογήσεις και αλληλοσυμπληρώσεις τους, διαμορφώνουν ένα πλαίσιο στο οποίο απαιτείται με σαφήνεια να προσδιορίζονται τα κριτήρια ιεραρχήσεων,  με, κατά τη γνώμη μου, κορυφαία την εθνική προστιθέμενη αξία και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Υπάρχουν εκατοντάδες δράσεις Κυκλικής και Ψηφιακής Οικονομίας, που άλλες έχουν εισαγωγικό και άλλες εθνικό-παραγωγικό προσανατολισμό. Επειδή τα τελικά κριτήρια α) της μείωσης των εκπομπών αερίων της Κλιματικής Κρίσης και β) του Ψηφιακού Μετασχηματισμού της οικονομίας – κοινωνίας, μπορούν να επιτευχθούν με πολλούς συνδυασμούς, απαιτείται να βρεθεί το βέλτιστο μείγμα, που θα πραγματώνει τους στόχους και ταυτόχρονα θα μεγιστοποιεί την εθνική ωφελιμότητα σε θέσεις εργασίας και προστιθέμενη αξία.

Η αποτελεσματική υλοποίηση του Greek Green Deal, απαιτεί τουλάχιστον τριπλασιασμό της ικανότητας σχεδιασμού, υλοποίησης και απορρόφησης κονδυλίων και δράσεων από το δημόσιο, ώστε από τα σημερινά €2-3 δις/χρόνο, να μεταβούμε στα €10-12 δις/χρόνο. Αυτός ο τριπλασιασμός της ικανότητας σχεδιασμού, ανάθεσης, παρακολούθησης και υλοποίησης έργων  και δράσεων, δεν αφορά μόνο τα υπουργεία και το κεντρικό κράτος. Αφορά εξίσου τις Περιφέρειες και τους Δήμους της χώρας, δηλ. όλους τους τελικούς δικαιούχους, οι οποίοι θα διαχειριστούν πολύ μεγάλο μέρος των συνολικών €110 δις (συνυπολογίζοντας τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα). Δεν αρκεί πια το διαχρονικό αίτημα της απλής αποκέντρωσης πόρων και αρμοδιοτήτων. Μια σημερινή αποκέντρωση, απλά θα αποκεντρώσει την υφιστάμενη γραφειοκρατία από τα υπουργεία και τους κεντρικούς φορείς, στο επίπεδο των Περιφερειών  και των Δήμων. Ουσιαστικά, απαιτείται ένας πλήρης ανασχεδιασμός της λειτουργίας του κράτους. Πλήρης ανασχεδιασμός των αδειοδοτικών, σχεδιαστικών κι εκτελεστικών αρμοδιοτήτων,  που με βάση σχετική μελέτη μας για τουλάχιστον τρία υπουργεία (Ενέργειας, Υποδομών, Γεωργίας), μπορεί να μειώσει έως και κατά 1 δις €/χρόνο το λειτουργικό κόστος του κράτους. Η ανάγκη θεσμικών μεταρρυθμίσεων που για χρόνια συζητείται στη λειτουργία του δημοσίου, την απονομή δικαιοσύνης, τη σχέση πανεπιστημίων - αγοράς, τις λειτουργίες επιμόρφωσης - μετεκπαίδευσης, αποκτούν σήμερα κορυφαία εθνική προτεραιότητα, με εξαιρετικά στενό χρονικό περιθώριο υλοποίησης.

2. Ζούμε στην εποχή των τεκτονικών γεωπολιτικών αλλαγών, με τη παρακμή της Δύσης και τη μεταφορά πλούτου και ισχύος, από τη Δύση στη Ανατολή, την εμφάνιση κραυγαλέων κοινωνικών και χωρικών ανισοτήτων, με μια Ευρώπη που γηράσκει, στέκεται αμήχανη και φοβική μπροστά στις μεγάλες γεωπολιτικές νέες ισορροπίες σε Μεσόγειο, Καύκασο, Μέση Ανατολή. Ταυτόχρονα, η Κλιματική και Ψηφιακή Φτώχεια χτυπά πάνω από 54 εκατ. ευρωπαίους πολίτες και 700.000 ελληνικές οικογένειες, ενώ αναμένεται να προκαλέσει τα επόμενα χρόνια 140 εκατ. περιβαλλοντικούς πρόσφυγες.

Η εκλογή Biden στις ΗΠΑ αποτελεί αναμφισβήτητα μια σοβαρή ελπίδα της ανθρωπότητας. Ταυτόχρονα, η πραγματικά φιλόδοξη προσπάθεια της Ευρώπης να μετασχηματιστεί στην πιο πράσινη οικονομία του πλανήτη και να κερδίσει το χαμένο έδαφος στις ψηφιακές καινοτομίες, προσθέτει μια ακόμα θετική ψηφίδα στο ανισόρροπο παζλ των παγκόσμιων ισορροπιών.

Οι νέες κοινωνικο-οικονομικές προσεγγίσεις αρχίζουν να στηρίζονται πλέον στην ονομαζόμενη «Πενταπλή Έλικα Αειφόρου Ανάπτυξης & Καινοτομίας», που επιτρέπει - επιβάλλει μια ολιστική προσέγγιση της αλληλεπίδρασης πέντε υποσυστημάτων:

·         Εκπαιδευτικό Σύστημα

·         Οικονομικό Σύστημα

·         Πολιτικό Σύστημα

·         Κοινωνία των Πολιτών

·         Φυσικό Περιβάλλον

Όλα τα παραπάνω διαμορφώνουν μια νέα μορφή Καπιταλισμού. Ο παραδοσιακός Καπιταλισμός των Μετόχων (Shareholder Capitalism), που είχε ως αποκλειστικό κριτήριο την αύξηση του κέρδους των ιδιοκτητών - μετόχων, έχει πλέον μετασχηματιστεί στο νέο Καπιταλισμό των Συμ-μετόχων (Stakeholder Capitalism), όπου στη ζυγαριά των επιλογών των εταιρειών, μαζί με το κέρδος, συνυπολογίζονται οι ανάγκες και προτεραιότητες του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, των εργαζομένων, των προμηθευτών και των πελατών.

3. Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία έχει εμφανιστεί τόσο τερατώδης αύξηση του ατομικού πλούτου λίγων προσώπων, οι οποίοι ταυτόχρονα έχουν αποκτήσει τεράστια εξουσία, που υπερβαίνει πολλές φορές ακόμη και την ισχύ υπερδυνάμεων. Οι 500 δισεκατομμυριούχοι πρόσθεσαν μέσα στο 2020, πάνω από $1,8 τρις στις περιουσίες τους, με τον Elon Musk της Tesla να αυξάνει μέσα στο 2020 τον ατομικό του πλούτο κατά 31% προσθέτοντας επιπλέον  $142 δις, γεγονός που αποτελεί τη μεγαλύτερη αύξηση ατομικού πλούτου στην ανθρώπινη ιστορία. Ο Jeff Bezos της Amazon προσέθεσε πέρυσι πάνω από $75 δις στην ατομική του περιουσία. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τη Μ.Κ.Ο. Oxfam, επιπλέον 400εκατ. άνθρωποι προστέθηκαν σε αυτούς που ζουν στα ακραία όρια της φτώχειας, δηλ. με κάτω από $1.90/ημέρα.  Η αφαίρεση από το Twitter του τ. προέδρου των ΗΠΑ D.Trump, της δυνατότητας να αναρτά τις παράλογες, επικίνδυνες συνομωσιολογικές σκέψεις του,  άνοιξε ταυτόχρονα διάπλατα το διεθνή διάλογο προκειμένου να ελεγχθούν και ρυθμιστούν οι τεράστιες δυνατότητες επηρεασμού των ανθρώπων, από ελάχιστους ιδιοκτήτες ψηφιακών πλατφορμών, που λειτουργούν ανέλεγκτα και με αποκλειστικό κριτήριο την αύξηση των κερδών των ιδιοκτητών τους.

Στην πρόσφατη αναθεώρηση (2019) του ελληνικού Συντάγματος, είχα προτείνει να τροποποιηθεί το άρθρο 25 του Συντάγματος ώστε να περιλάβει τη συνταγματική πρόβλεψη προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων από την τεράστια ισχύ που ασκούν στις κοινωνίες και οικονομίες, οι ψηφιακές πλατφόρμες. Η πρόταση τελικά δεν υιοθετήθηκε από την τότε πλειοψηφία του εθνικού κοινοβουλίου.

4. Η πανδημία μας δίδαξε την ανάγκη να δημιουργούμε Ανθεκτικές (Resilient) Δημόσιες Υποδομές και Δημόσια Συστήματα Υγείας, καθώς και μηχανισμούς παραγωγικής Απεξάρτησης σε βασικά προϊόντα, όπως τρόφιμα, υγειονομικό υλικό, κα.

Η διδαχή αυτή αποκτά υπαρξιακή σημασία για την ΕΕ που εξαρτάται κατά 60% των εισαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία και κατά 60% από την Κίνα για όλες τις πρώτες ύλες κατασκευής μπαταριών, ηλεκτρικών αυτοκινήτων, έξυπνων τηλεφώνων κα. Σημειώνω ότι το 85% των παγκόσμιων φωτοβολταϊκών πάνελ κατασκευάζονται στη Κίνα, ή από κινεζικές εταιρείες, στη Ν.Α. Ασία.

5. Η διαρκώς εντεινόμενη τουρκική προκλητικότητα, που θα συνεχίζεται σε βάθος χρόνου, απαιτεί ταχύτατη ανάπτυξη έξυπνης εθνικής αμυντικής ισχύος, στηριγμένης στις εξελίξεις της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης (drones, έξυπνα βλήματα, κα). Εθνική αναγκαιότητα η στενή στρατηγική συνεργασία ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, ερευνητικών ιδρυμάτων και βιομηχανίας, με κράτη κοινών συμφερόντων και ανεπτυγμένης τεχνογνωσίας (πχ Ισραήλ, Σκανδιναβικές χώρες κα).

Η ανάγκη ανάπτυξης εθνικής παραγωγικής βάσης, δεν μπορεί παρά να στηριχθεί στον πλήρη ανασχεδιασμό της ελληνικής εκπαίδευσης σε όλες της τις βαθμίδες και ασφαλώς στη μεταλυκειακή και πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Η προσαρμογή των εκπαιδευτικών προγραμμάτων στις ανάγκες του μέλλοντος συνιστά εθνική προτεραιότητα επιβίωσης. Εντελώς ενδεικτικά, καταγράφω τις 10 κορυφαίες ειδικότητες του 2025, σύμφωνα με το World Economic Forum :

1.   Αναλυτική Σκέψη και Καινοτομία

2.   Ενεργός Μάθηση και Στρατηγικές Μάθησης

3.   Επίλυση Συνθέτων Προβλημάτων

4.   Κριτική Σκέψη και Ανάλυση

5.   Δημιουργικότητα, Πρωτοτυπία, Πρωτοβουλίες

6.   Ηγεσία και Κοινωνική Επιρροή

7.   Χρήση, Παρακολούθηση κι Έλεγχος Τεχνολογίας

8.   Σχεδιασμός και Προγραμματισμός Τεχνολογίας

9.   Ανθεκτικότητα, ανεκτικότητα πίεσης, ευελιξία

10. Συλλογιστική, Επίλυση Προβλημάτων, νέες ιδέες

Προφανώς, μόνο θλιβερές σκέψεις δημιουργεί ο παραπάνω κατάλογος ειδικοτήτων του μέλλοντος, σε σχέση με τα εφόδια που παρέχει η σημερινή ελληνική εκπαίδευση. 

Β. ΠΕΝΤΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΟΥ GREEK GREEN DEAL

Οι παραπάνω πέντε αφετηριακές σκέψεις, βοηθούν στη διαμόρφωση του νέου παραγωγικού υποδείγματος της χώρας, του Greek Green Deal, που προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα παραπάνω αρνητικά και να αξιοποιήσει τα θετικά. Διακρίνω 5 Επιχειρησιακά Προγράμματα: Ενέργεια, Πόλεις, Γεωργία, Ορυκτός Πλούτος, Νησιωτικότητα:

I. Η ενίσχυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), η αποθήκευσή τους, η εξοικονόμηση ενέργειας (αφού η φθηνότερη ενέργεια είναι αυτή που δεν καταναλώθηκε ποτέ), τα έξυπνα δίκτυα, η ηλεκτροκίνηση, η απολιγνιτοποίηση, οι έρευνες υδρογονανθράκων (με τις – δυστυχώς- λιμνάζουσες 12 υπογεγραμμένες συμβάσεις), οι διεθνείς αγωγοί φυσικού αερίου, αποτελούν βασικά υπόβαθρα του εθνικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Κρίσης.

Η εξοικονόμηση ενέργειας, αποτελεί τον μεγάλο συντελεστή υλοποίησης των εθνικών και ευρωπαϊκών κλιματικών στόχων, με συμβολή 44% στο σύνολο όλων των δράσεων μείωσης των αερίων θερμοκηπίου, ενώ οι ΑΠΕ έχουν συμβολή 33%. Το εξαιρετικά πετυχημένο ελληνικό πρόγραμμα «Εξοικονομώ κατ΄ Οίκον», που σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε την περίοδο 2011-14, το οποίο είχε αξιολογηθεί ως το δεύτερο καλύτερο της Ε.Ε., συνεχίζει να είναι το πρότυπο πρόγραμμα αναβάθμισης του κτηριακού αποθέματος της χώρας. Ως νέο «Εξοικονομώ - Αυτονομώ», προκειμένου να υλοποιηθούν οι φιλόδοξοι εθνικοί κλιματολογικοί στόχοι, δεν αρκούν οι σημερινοί σχεδιασμοί. Αν θέλουμε σε μια 20ετία να ολοκληρώσουμε τον κύκλο ενεργειακής αναβάθμισης των 3.000.000 απολύτως αθωράκιστων κατοικιών (ούτε ενισχυμένο κέλυφος, ούτε διπλά τζάμια), που αποτελούν το 45% των κατοικιών, τότε πρέπει να αναβαθμίζονται κάθε χρόνο 150.000, αντί των προγραμματιζόμενων 40-60.000 κατοικιών,  με €1,5 δισ. επενδύσεις και δημιουργία 50.000 θέσεων εργασίας κάθε χρόνο. Το γεγονός ότι η εξοικονόμηση είναι ο κορυφαίος τομέας επενδύσεων, που δημιουργεί τις περισσότερες θέσεις εργασίας (έως και 40 θέσεις εργασίας για κάθε €1εκατ., σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Ενέργειας - ΙΕΑ), με εξοικονόμηση €1.700/χρόνο (σε μια κατοικία κατασκευής 1980, που καταναλώνει €3.000/χρόνο, μετά την ενεργειακή αναβάθμιση, το ενεργειακό κόστος μειώνεται στα €1.300/χρόνο), με το 70-75% των χρησιμοποιούμενων πρώτων υλών να παράγεται από ελληνικές επιχειρήσεις, πρέπει η  Πολιτεία να μεγιστοποιήσει τις διατιθέμενες επενδύσεις.

Επιπλέον, προτείνω να υλοποιηθεί ένα νέο πρόγραμμα ενεργειακής θωράκισης και αυτονομίας, με διεξαγωγή ανά Περιφέρεια της χώρας, διεθνών διαγωνισμών ΣΔΙΤ (και αξιοποίηση των Εταιρειών Ενεργειακών Υπηρεσιών - ESCOs), το «Εξοικονομώ / Αυτονομώ Υγείας – Πρόνοιας», που θα στηρίξει διαχρονικά τις 500 δημόσιες και δημοτικές μονάδες νοσοκομείων, κέντρων υγείας, γηροκομείων, με επένδυση ύψους €500εκατ, που θα εξοικονομεί για τις μονάδες αυτές, €50.000.000/χρόνο. Το πρόγραμμα αυτό πρέπει για λόγους ταχύτητας, οικονομιών κλίμακας και αποτελεσματικότητας, να υλοποιηθεί με 15 Σ.Δ.Ι.Τ., μια για κάθε Περιφέρεια της χώρας (3 για την Αττική, λόγω μεγέθους)

Ο ενεργειακός τομέας της Θέρμανσης - Ψύξης, απορροφά το 50% της παγκόσμιας τελικής κατανάλωσης ενέργειας, ενώ οι Μεταφορές το 30% και ο Ηλεκτρισμός το 20%. Η παραγωγή ζεστού νερού χρήσης από ηλιακούς θερμοσίφωνες είναι μια σημαντική εθνική προτεραιότητα, αφού 22 δυναμικές ελληνικές εταιρείες βρίσκονται στην παγκόσμια πρωτοπορία, εξάγοντας το 50% της παραγωγής τους και απασχολώντας 3.500 εργαζόμενους. Ένας ηλιακός θερμοσίφωνας μιας τετραμελούς οικογένειας μειώνει κατά 1.700kgr/έτος τις εκπομπές CO2, ενώ ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο κατά 1.400kgr/έτος. Η εφαρμογή ειδικών φορολογικών κινήτρων για εγκατάσταση θερμικών ηλιακών συστημάτων σε όλα τα κτήρια της χώρας (επαγγελματικά, δημόσια, κατοικίες) είναι άμεση προτεραιότητα.

II. Οι Πόλεις προκαλούν το 75% των παγκόσμιων ρύπων και παράγουν το 65% του ΑΕΠ. Σήμερα είναι πλέον συνείδηση η ανάγκη για πόλεις με ανθεκτικά συστήματα, δημιουργία θέσεων εργασίας, βελτίωση υγείας με καλύτερη ποιότητα αέρα.

Οι Έξυπνες, Όμορφες, Βιώσιμες πόλεις, πρέπει είναι το αύριο του ελληνικού αστικού περιβάλλοντος. Η χώρα χρειάζεται ένα Ελληνικό Bauhaus, μια σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική, πολεοδομική και καλλιτεχνική «σχολή», που αξιοποιεί την τεχνολογία και την τέχνη για να προσεγγίσει με αειφόρο τρόπο το αστικό περιβάλλον, σύμφωνα με τις προτεραιότητες καταπολέμησης της Κλιματικής Κρίσης και Ψηφιακού Μετασχηματισμού. Με την αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας και τη δρομολόγηση μιας νέας «Επιχείρησης Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης του 21ου Αιώνα - ΕΠΑ21», θα διαμορφώσουν την Ελλάδα των Έξυπνων και Ανθεκτικών (Resilient) Πόλεων, με λύσεις για καλύτερη διοίκηση και αποτελεσματικότερη τοπική δημοκρατία, φιλικότερη καθημερινότητα σε κυκλοφορία και ενημέρωση, περιβαλλοντική, αισθητική και ενεργειακή αναβάθμιση και αποτελεσματικότερη πολιτική προστασία.

Η Έξυπνη Πόλη (Smart City), είναι η πόλη που αισθάνεται. Η αισθητική και δημοκρατική λειτουργία της δεν είναι πια ουτοπία της τέχνης και της πολιτικής. Τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, η οργανωμένη ένταξη σε πολλαπλά επίπεδα συμβατού γεωγραφικού προσδιορισμού μέσω Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (G.I.S.), των αστικών Θεσμικών Γραμμών, τα Σχέδια Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων (Σ.Ο.Α.Π.) στα κέντρα των πόλεων, η ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, η αξιοποίηση και αισθητική αναβάθμιση των πολλών διατηρητέων εγκαταλελειμμένων κτηρίων, αποτελούν άξονες προτεραιοτήτων για την εφαρμογή μιας συνολικής εθνικής στρατηγικής «για πόλεις που γεννήθηκαν από τους ανθρώπους, γερνούν με τους ανθρώπους και αναγεννούνται από τους ανθρώπους»

III. Ευφυής Γεωργία. Η γεωργία-κτηνοτροφία προκαλεί το 25% των παγκόσμιων αέριων ρύπων, ενώ στην Ε.Ε. το 71% των αγροτικών εκτάσεων χρησιμοποιείται για παραγωγή ζωοτροφών. Στην Ελλάδα, με το 85% του συνολικά καταναλισκόμενου νερού να χρησιμοποιείται στη γεωργία και με την ανεξέλεγκτη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, η εφαρμογή Ευφυούς Γεωργίας στο νερό, την ενέργεια και τις ψηφιακές εφαρμογές αποτελεί τη μοναδική προοπτική ο τομέας να πολλαπλασιάσει τη συμβολή του στο ΑΕΠ, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και να αυξήσει το εισόδημα των επαγγελματιών αγροτών. Με την εφαρμογή της αρχής του ευρωπαϊκού Green Deal “from farm to fork” και με αξιοποίηση έξυπνων και αειφορικών μεθόδων χρήσης νερού (μείωση κατά 80%), εγκατάσταση αποκεντρωμένων ΑΠΕ για σημαντική μείωση του κόστους ενέργειας (έως 60%) και χρήση ευρυζωνικών δικτύων, τεχνολογιών Τηλεπισκόπησης, Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών – G.I.S., Τεχνητής Νοημοσύνης και Διαδικτύου Αντικειμένων, μπορεί ο ελληνικός πρωτογενής τομέας που αποδίδει κατά μέσο όρο €190/στρέμμα, να διδαχθεί από τον Ολλανδικό των €1.700/στρέμμα, ή τον Ισραηλινό των €1.290/στρέμμα με τουλάχιστον υπερδιπλασιασμό της παραγωγικότητας και πρωτοπορία στην ποιότητα και βιολογική καθαρότητα προϊόντων.

IV. Ένας βασικός αναπτυξιακός στόχος της χώρας είναι, η Βιομηχανία από 10% συμβολή στο ΑΕΠ, να αυξηθεί σε 15% μέχρι το 2030. Ένας βασικός τομέας της, είναι ο εξορυκτικός κλάδος. Η Ελλάδα είναι πλούσια σε ορυκτές πρώτες ύλες (η μεταλλευτική αξία των οποίων υπολογίζεται στα €80 δισ.), πολλές από τις οποίες είναι απαραίτητες για τις προηγμένες τεχνολογίες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, Ηλεκτροκίνησης, Πληροφορικής και Επικοινωνιών. Στην πραγματικότητα, δεν μπορεί να υπάρξει ούτε Πράσινη Ανάπτυξη, ούτε Ψηφιακή Επανάσταση, χωρίς δραστική αύξηση των ποσοτήτων εξόρυξης των υλικών που είναι απαραίτητα για την κατασκευή ανεμογεννητριών, φωτοβολταικών, μπαταριών, υλικών μόνωσης, ηλεκτρονικών υπολογιστών, έξυπνων δικτύων και μετρητών, smart phones, κ.α.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας – ΙΕΑ εκτιμά ότι έως το 2050, θα απαιτηθεί παγκόσμια, 5πλασιασμός των εξορυσσόμενων ποσοτήτων γραφίτη, λιθίου, κοβάλτιου, 2πλασιασμός του νικελίου, κ.α.

Ένα παραδοσιακό αυτοκίνητο χρειάζεται για την κατασκευή του περίπου 20 κιλά χαλκό, ενώ ένα Ηλεκτρικό Αυτοκίνητο, χρειάζεται τετραπλάσια ποσότητα, περίπου 80 κιλά. Στην Ελλάδα, ο χαλκός έχει ισχυρή κοιτασματολογική παρουσία, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα, με τα συνολικά αποθέματα όλων των κατηγοριών να εκτιμώνται στα 2.000.000 τόνους μεταλλικό χαλκό.

V. Περίπου 10-15 μικρά μη διασυνδεδεμένα (ηλεκτρικά) νησιά (Καστελόριζο, Οθωνοί, κ.α.), έχουν τη δυνατότητα να ενταχθούν σε ένα ολοκληρωμένο επιχειρησιακό σχέδιο ΣΔΙΤ «Ενεργειακά Αυτόνομη και Πράσινη Νησιωτική Ελλάδα», στα οποία με εγκαταστάσεις αποκεντρωμένων ΑΠΕ, σε συνδυασμό με μπαταρίες και έξυπνα ενεργειακά συστήματα, ηλεκτρικά οχήματα, καθώς και μονάδες αφαλάτωσης, νέα ολιστική διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος, μπορεί να δημιουργηθεί το πρώτο σε παγκόσμιο επίπεδο Δίκτυο Αυτόνομων Πράσινων Νησιών, με επιπλέον εξαιρετικά θετικές επιπτώσεις σε ζητήματα εθνικής πολιτικής στο Αιγαίο.

*Ο Γιάννης Μανιάτης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και πρώην υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής

(Από την Εκδήλωση της Πρωτοβουλίας "Σύγχρονοι Δημοκράτες - Πράξεις για τη Μακεδονία", 25.01.2021)

 

 

2 Φεβρουαρίου 2021

energypress