Το ενεργειακό τοπίο του 2025 - Σύνθετο και συναρπαστικό

Καθώς ανατέλλει ο νέος χρόνος, το ενεργειακό τοπίο στην χώρα μας, αλλά και ευρύτερα στην Ευρώπη και στον κόσμο, αναμένεται να είναι σύνθετο και συναρπαστικό.

Η πορεία στην πράσινη μετάβαση γίνεται όλο και περισσότερο αποδεκτή, σε ολόκληρο τον κόσμο, καθώς όλο και πιο πολλοί άνθρωποι κατανοούν τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης, με τα ακραία και φονικά φαινόμενα που την συνοδεύουν. Η ανάγκη για απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα είναι πλέον το δόγμα της εποχής μας, πολύ περισσότερο που οι καθαρές μορφές ενέργειας γίνονται όλο και πιο οικονομικές με την πρόοδο της τεχνολογίας.

Ωστόσο, καθώς γνωρίζουμε περισσότερο το περιβάλλον που ενσωματώνει τις νέες καθαρές μορφές ενέργειας, αναδύονται νέες προκλήσεις και ζητήματα για τα οποία χρειάζεται μια ορθολογική αντιμετώπιση ώστε να οδηγηθούμε σε βέλτιστη επενδυτική πρακτική. Ανακαλύπτουμε σε πολλές περιπτώσεις ότι απαιτείται να ρυθμίσουμε την ταχύτητα των ενεργειών μας ώστε να αποφύγουμε στρεβλώσεις. Σε κάθε περίπτωση όλα κρίνονται από την διαθεσιμότητα των κρίσιμων πόρων, τεχνικών, οικονομικών, υποδομών.

Σύμφωνα με την Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ) αναμένεται μείωση στις τιμές ενέργειας τα επόμενα χρόνια, τόσο σε αυτές που στηρίζονται στα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο), όσο και σε αυτές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς πολλαπλασιάζονται οι σχετικές επενδύσεις, σε βαθμό μεγαλύτερο της αύξησης της ζήτησης. Σημαντικός παράγοντας είναι η Κίνα, της οποίας η προσφορά σε ΑΠΕ, σε μπαταρίες, σε κάθε είδους πράσινες επενδύσεις υπερακοντίζει την παγκόσμια ζήτηση οδηγώντας σε πτώση τιμών, την ίδια στιγμή που η δική της ζήτηση ενέργειας γίνεται θύμα μιας σημαντικής επιβράδυνσης της προηγούμενης ασθματικής ανάπτυξης που είχε γνωρίσει τα προηγούμενα χρόνια.

Η προοπτική λήξης, ή παγώματος, των συγκρούσεων στην Ουκρανία και την Μέση Ανατολή μπορεί να επηρεάσει και να επιταχύνει ένα τέτοιο πτωτικό περιβάλλον τιμών. Αντίστοιχα, η νέα Προεδρία Τραμπ στην άλλη όχθη του Ατλαντικού υπόσχεται μεγάλες (και όχι πάντα θετικές) αλλαγές στην παγκόσμια ενεργειακή στρατηγική.

Αυτά είναι τα καλά νέα, μεσο/μακροπρόθεσμα. Ωστόσο η Ευρώπη και η χώρα μας δεν δικαιούται να επαναπαύεται καθώς η σχετική της θέση σε σχέση με τις τιμές ενέργειας είναι αρνητική. Έχουμε σχετικά υψηλότερες τιμές ενέργειας, σαν Ευρώπη, από τις ανταγωνιστικές μας περιοχές (ΗΠΑ, Ασία). Και εμείς, σαν Ελλάδα, έχουμε υψηλότερες τιμές ενέργειας από πολλές άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, με προφανές μειονέκτημα στον οικονομικό μας ανταγωνισμό με αυτές.

Ωστόσο, τα καλά νέα είναι ότι δεν είμαστε οι ακριβότεροι. Μάλιστα, τους τελευταίους μήνες έχουμε δει να εκτοξεύονται οι εξαγωγές ηλεκτρικού ρεύματος προς γειτονικές χώρες, σε πολλές ημέρες να είμαστε σε θέση να εξάγουμε το ένα τρίτο της εγχώριας παραγωγής μας, πράγμα που σημαίνει ότι είμαστε φθηνότεροι από πολλούς άλλους.

Ελπίζουμε το 2025 να παγιώσει αυτήν την εικόνα, της Ελλάδας σαν χώρας εξαγωγής ενέργειας. Που είναι μια μεγάλη δικαίωση για όλους εκείνους που στήριξαν και πραγματοποίησαν αυτόν τον άθλο, της Ελλάδας πρωταθλήτριας στην διείσδυση των ΑΠΕ, δημόσιους φορείς και ιδιώτες επιχειρηματίες.

Οι μεγάλες προκλήσεις για τον ενεργειακό τομέα το 2025 είναι πολλές.

Έχουμε να αντιμετωπίσουμε την μεγάλη διείσδυση νέων επενδύσεων ΑΠΕ σε ένα δίκτυο που έχει φθάσει στα όρια του και χρειάζεται πολλές και μεγάλες επενδύσεις, καθώς και νέες διεθνείς διασυνδέσεις. Οι ανάγκες του δικτύου είναι σήμερα ισχυρότερες από την ανάγκη νέων επενδύσεων.

Έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα όλο και μεγαλύτερο πλεόνασμα παραγωγής ενέργειας που χρειάζεται νέες και μεγάλες επενδύσεις στην αποθήκευση του, είτε με μπαταρίες και αντλησιοταμίευση, είτε σε μορφή προϊόντος (πχ υδρογόνο), είτε με νέα ώθηση στον εξηλεκτρισμό της οικονομίας μας. Παράδειγμα, τα data centers, μεγάλοι καταναλωτές ενέργειας.

Έχουμε να αντιμετωπίσουμε την πρόκληση του σεβασμού των ευρωπαϊκών οδηγιών για την ενεργειακή εξοικονόμηση του κτιριακού αποθέματος, την πράσινη μετάβαση στις μεταφορές, τον εξηλεκτρισμό της θέρμανσης, υπό το φως των περιορισμένων δυνατοτήτων για επιδοτήσεις, καθώς τα ευρωπαϊκά χρήματα δεν επαρκούν για τις μεγάλες φιλοδοξίες μας.

Υπάρχουν οι ανάγκες για γρήγορη προώθηση των νέων τεχνολογιών της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, απαραίτητη για τις ανάγκες επιβίωσης της βαριάς ενεργοβόρου βιομηχανίας, της παραγωγής πράσινου υδρογόνου, εναλλακτικών καυσίμων για μεταφορές (χερσαίες, θαλάσσιες, αεροπορικές).

Το μεγάλο πρόγραμμα για τα θαλάσσια αιολικά πάρκα θα μπει στην τελική ευθεία της θεσμοθέτησης και της προετοιμασίας υλοποίησης του.

Η χώρα μας συμμετέχει με ενθουσιασμό στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, η οποία έχει στόχο να αυξήσουμε την αυτονομία της ηπείρου μας στα υλικά εκείνα που είναι αναγκαία για την παραγωγή των ΑΠΕ και την πράσινη μετάβαση. Συμμετέχουμε με ενθουσιασμό γιατί η Ελλάδα είναι προικισμένη με υπέδαφος πλούσιο σε πολλά από αυτά τα κρίσιμα ορυκτά. Το 2025 θα προωθήσουμε τις εξορυκτικές και μεταποιητικές δραστηριότητες σε αυτόν τον τομέα, με την ελπίδα να φανούμε αντάξιοι της πρόκλησης.

Το 2025 επίσης θα είναι το τελευταίο έτος του Ταμείου Ανάκαμψης. Καθώς έχουμε μπει στην τελική ευθεία θα κριθεί φέτος πόσο αποτελεσματική θα είναι η χώρα μας στην τελική απορρόφηση των πόρων του Ταμείου καθώς είναι η χρονιά σταθμός, της τελικής υλοποίησης των σχετικών έργων.

Η πρόσφατη υπογραφή του Ταμείου για την Απανθρακοποίηση των νησιών, αλλά και το Ταμείο Εκσυγχρονισμού έχουν δώσει τις δυνατότητες μέσα στο 2025 να εξαγγείλουμε σειρά νέων έργων και επενδύσεων με ορίζοντα υλοποίησης μέχρι το 2030, τα οποία θα ενισχύσουν περισσότερο την πορεία της χώρας για την πράσινη μετάβαση.

Τέλος, η προσπάθεια μας για αντιμετώπιση παθογενειών, όπως η ρευματοκλοπή, η υπερφόρτωση των δικτύων, η σπάταλη διαχείριση τομέων με απουσία ουσιαστικών ελέγχων θα ενταθεί μέσα στον επόμενο χρόνο καθώς ο υπέρτατος σκοπός της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου μας είναι η προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών.

Οι προσπάθειες μας θα έχουν, όπως και το 2024 έτσι και τον νέο χρόνο, σαν στόχο την ισορροπία απέναντι στις επενδυτικές ανάγκες της αγοράς από την μια αλλά και την ορθολογικότερη επιλογή των σχετικών επενδύσεων. Η Ελλάδα βρίσκεται στην ευχάριστη θέση, τουλάχιστον στον ενεργειακό τομέα, να κάνει επιλογή ανάμεσα σε πληθώρα προτεινόμενων επενδύσεων και να διαχειρίζεται κατά προτεραιότητα εκείνες που δεν ζητούν, η ζητούν τις λιγότερες δυνατές, επιδοτήσεις.

Οι πολλές και μεγάλες αλλαγές στον ενεργειακό τομέα υπόσχονται ένα συναρπαστικό 2025. Ας το απολαύσουμε.
 

Ο κ. Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης είναι Γενικός Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Το άρθρο περιλαμβάνεται στο αφιέρωμα του energypress για τις εμπειρίες του 2024, τις προκλήσεις και τις προσδοκίες για το 2025