Διείσδυση ΑΠΕ μέσω αύξησης ευελιξίας - Κορεσμένες ηλεκτρικά περιοχές.

Με την ευκαιρία της σύστασης και συγκρότησης από το υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος τον Δεκέμβριο 2020 της Ομάδας Διοίκησης Έργου για την υλοποίηση του έργου εκπόνησης και υποβολής στον ΥΠΕΝ εισήγησης αναφορικά με την «Διαμόρφωση του  θεσμικού και ρυθμιστικού πλαισίου για την ανάπτυξη και συμμετοχή μονάδων αποθήκευσης στις Αγορές ηλεκτρικής ενέργειας του Ν.4425/2016 (Α’ 185), ως ισχύει και σε μηχανισμούς ισχύος», παρουσιάζονται παρακάτω οι παράγοντες που έχουν επίδραση στην ανάπτυξη βιώσιμων λύσεων αύξησης της ευελιξίας στην παραγωγή και την κατανάλωση ηλεκτρισμού στα δίκτυα αλλά κυρίως σε κορεσμένες ηλεκτρικά περιοχές για να επιτύχουμε μεγαλύτερη διείσδυση ΑΠΕ στο ηλεκτρικό μίγμα και μείωση των ρύπων του θερμοκηπίου. 

Παρακάτω προτείνονται μέτρα και σχέδιο για την ομαλή και ασφαλή ενεργειακή μετάβαση της ηλεκτρικής αγοράς.

Στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά (ΜΔΝ) αλλά και στις κορεσμένες περιοχές του διασυνδεδεμένου συστήματος τα επόμενα 5 χρόνια η μεγάλη διείσδυση βιώσιμων ΑΠΕ θα γίνει με τους παρακάτω υλοποιούμενους και προτεινόμενους παράγοντες: 

• Ανάπτυξη εξυπνότερων δικτύων μέσω κέντρων ελέγχου ενέργειας υβριδικών και λοιπών ΑΠΕ στα ΜΔΝ και το ηπειρωτικό σύστημα,
• Εγκατάσταση έξυπνων μετρητών και των αντιστοίχων κέντρων παρακολούθησης και ελέγχου προσθέτοντας ευελιξία εκ μέρους της κατανάλωσης
• Χρονικός ορίζοντας διασύνδεσης με το ηπειρωτικό σύστημα για τα ΜΔΝ
• Ανάπτυξη βιώσιμου οικονομικού μοντέλου για την υποστήριξη υβριδικών (ΑΠΕ με αποθήκευση και εγγυημένη ενέργεια), συστήματα αποθήκευσης και ΑΠΕ (κίνητρα και για υφιστάμενες ΑΠΕ)
• Εκτίμηση στο επιχειρηματικό μοντέλο και της αξίας της αποφυγής εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (εκτιμώμενη τιμή για το 2021, 38 ευρώ/τόνος) που είναι και γίνεται ολοένα και σημαντικότερη παράμετρος για την υποστήριξη διείσδυσης των ΑΠΕ

Ειδικότερα, το οικονομικό και τεχνικό μοντέλο διείσδυσης ΑΠΕ στα ΜΔΝ που θα διασυνδεθούν με το ηπειρωτικό σύστημα τα επόμενα 10 χρόνια πρέπει να είναι οικονομικά και τεχνικά κατάλληλα δομημένο, έτσι ώστε τα ΜΔΝ να εντάσσονται αρμονικά στο ηπειρωτικό σύστημα μετά την διασύνδεση.

Αρχικά ξεκινώντας με τα νησιά που θα διασυνδεθούν τα επόμενα 3-4 χρόνια, δεδομένων των υλοποιούμενων σχεδίων των διαχειριστών δικτύων για την διασύνδεση ορισμένων νησιών, θα πρέπει να γίνει μια εκτίμηση και επανεξέταση της δυναμικότητας των τεχνολογιών ΑΠΕ και της ευελιξίας (παραγωγής, αποθήκευσης, κατανάλωσης και των θέσεων εγκατάστασης) που θα είναι δυνατόν να ενταχθούν για τα επόμενα χρόνια και μετά την διασύνδεση με το ηπειρωτικό σύστημα ώστε να προσφέρουν την βέλτιστη ασφάλεια, ευελιξία και οικονομικότητα. Η αξιολόγηση αυτή θα λαμβάνει υπόψη την γραμμή/ές και υποδομές διασύνδεσης, ασφάλεια εφοδιασμού και ευελιξία, την εξέλιξη του φορτίου και τις υφιστάμενες και σχεδιαζόμενες ΑΠΕ.

Συνεπώς, η κατάλληλη ενσωμάτωση υβριδικών συστημάτων και ΑΠΕ στα ΜΔΝ αλλά και στην ηπειρωτική χώρα δεν πρέπει να λαμβάνουν σαν κύριο γνώμονα την τιμή πώλησης της παραγομένης ενέργειας και ισχύος, αλλά και κριτήρια όπως: 

•    την βελτιστοποίηση των υφισταμένων και σχεδιαζόμενων υποδομών με την συνεργασία των διαχειριστών δικτύων, 

•    την εξέταση αναβολής νέων υποδομών για σημαντικό χρονικό διάστημα 5-10 χρόνια και ενδεχομένως οριστικά, 

•    τις μειώσεις των απωλειών μεταφοράς, 

•    την υποστήριξη τάσης, καθώς οι νέες μονάδες θα βρίσκονται κοντά στα κέντρα φορτίου, 

•    την παροχή επικουρικών υπηρεσιών, όπως και την δυνατότητα σε περίπτωση ζημιών ή ατυχημάτων σε καίριες υποδομές, να ηλεκτροδοτούν τα κρίσιμα φορτία στο νησί ή την περιοχή τους με την στρατηγική χωροθέτησή των.

Συνεπώς, για τα νησιά που θα διασυνδεθούν μέσα στα επόμενα 3-4 χρόνια το μοντέλο περαιτέρω ανάπτυξης θα πρέπει να είναι αυτό του ηπειρωτικού συστήματος με προσωρινή  αναστολή ή/και κατάλογο με προτεραιότητα αιτημάτων (αν υπάρχει θέμα ηλεκτρικού χώρου σε κορεσμένα συστήματα) για κατηγορίες έργων που θα πληρούν και τα παραπάνω κριτήρια και θα υλοποιηθούν πριν ή μετά την διασύνδεση ανάλογα με την κατάσταση κορεσμού του αυτόνομου συστήματος.

Εφόσον μέχρι την διασύνδεση τα περισσότερα ΜΔΝ θεωρούνται κορεσμένα λόγω τεχνικών περιορισμών, οι αδειοδοτήσεις και εγκαταστάσεις που θα επιτρέπονται θα είναι αυτές που δεν θέτουν σε κίνδυνο την ευσταθή λειτουργία του αυτόνομου συστήματος ενώ βοηθούν την αύξηση διείσδυσης ΑΠΕ (συνεπώς μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα), μειώνουν το συνολικό κόστος λειτουργίας του συστήματος και βρίσκονται στην κατεύθυνση της βέλτιστης χωροθέτησης στο ηλεκτρικό σύστημα, ώστε να ενισχύουν την ασφαλή τροφοδοσία και να την αξιοποίηση των  υφιστάμενων και σχεδιαζόμενων υποδομών των διαχειριστών δικτύων.

Μέχρι την διασύνδεση με το ηπειρωτικό δίκτυο, η αύξηση της διείσδυσης ΑΠΕ στα ΜΔΝ μπορεί να γίνει με την εισαγωγή αποθήκευσης (υβριδικά) και την αύξηση της ευελιξίας στην κατανάλωση. Καθώς από το 2025 αναμένεται να έχουν ενταχθεί στα νησιά τα συστήματα παρακολούθησης και ελέγχου ενέργειας (ΚΕΕ) των θερμικών, υβριδικών, ΑΠΕ, κλπ. καθώς και η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών και των αντιστοίχων κέντρων παρακολούθησης και ελέγχου (που θα πρέπει να επικοινωνούν με τα ΚΕΕ), εκτιμάται ότι μέχρι τότε θα πρέπει να συνεχιστούν οι εγκαταστάσεις αυτοκατανάλωσης σε κατοικίες και μικρές επιχειρήσεις στα ΜΔΝ που διαθέτουν περιθώριο, ενώ θα συνεχίζεται και η προοδευτική ένταξη υβριδικών συστημάτων για τα οποία υπάρχει το ρυθμιστικό πλαίσιο, εκτός από το οικονομικό πλαίσιο που σύντομα θα επαναπροσδιοριστεί.  

Επιπλέον, προτείνεται να σχεδιαστεί μια νέα κατηγορία συστημάτων ΑΠΕ που θα προσθέσει επιπλέον ευελιξία και ηλεκτρικό χώρο ένταξης ΑΠΕ στα ΜΔΝ και κορεσμένα δίκτυα στο ηπειρωτικό σύστημα, μέσω της ένταξης αποθήκευσης σε υφιστάμενους σταθμούς ΑΠΕ (πίσω από τον μετρητή) με σκοπό κυρίως την εξομάλυνση της παραγωγής σε χρονικό ορίζοντα μέχρι 1 με 2 ώρες και προσφορά επικουρικών υπηρεσιών ανάλογα με την δυνατότητά τους. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά, το ρυθμιστικό και το επιχειρηματικό οικονομικό μοντέλο για αυτή τη νέα κατηγορία θα πρέπει να είναι απλά και βιώσιμα για τους επενδυτές και το κοινωνικό σύνολο. 

Μετά την διασύνδεση των νησιών, οι γραμμές διασύνδεσης μαζί με τους αυτοματισμούς διαχείρισης μέσω των ενεργειακών κέντρων, την αποθήκευση και την ευελιξία στην κατανάλωση (έξυπνοι μετρητές) θα υποκαταστήσουν τις τοπικές θερμικές μονάδες εξαλείφοντας τεχνικούς περιορισμούς που υπήρχαν λόγω της λειτουργείας των αυτόνομων τοπικών σταθμών των νησιών, διατηρώντας την ασφάλεια λειτουργίας. 

Η διασύνδεση με το ηπειρωτικό σύστημα θα επιτρέψει κατ’ αρχήν την γρήγορη διείσδυση ΑΠΕ στα κορεσμένα δίκτυα των ΜΔΝ από το 20% περίπου στην καλύτερη τρέχουσα περίπτωση, σ’ ένα όριο που θα προσδιορίζεται κυρίως από την ισχύ των διασυνδέσεων, το μίγμα των τεχνολογιών ΑΠΕ, την διασπορά των μονάδων παραγωγής ΑΠΕ στο χώρο και στο δίκτυο και την συνολική ευελιξία στην παραγωγή και κατανάλωση. Επιπλέον οι κώδικες διαχείρισης των δικτύων του ΔΕΔΔΗΕ και ΑΔΜΗΕ θα πρέπει να επανεξετασθούν και να τροποποιηθούν κατάλληλα ώστε η αύξηση της ευελιξίας να λαμβάνεται υπόψη στους κανόνες λειτουργίας και στον προσδιορισμό των κορεσμένων δικτυών μειώνοντας τους περιορισμούς που δεν επιτρέπουν μεγαλύτερη διείσδυση ΑΠΕ. 

Κατ’ αρχήν η συμμετοχή των ΑΠΕ στην τοπική κατανάλωση στα ΜΔΝ θα έχει την τεχνική και οικονομική δυνατότητα να ξεπεράσει το 30% της τοπικής κατανάλωσης και προοδευτικά παραπάνω με στόχο το 50-60% μέχρι το 2030, συνυπολογιζόμενου και του μίγματος ενέργειας που θα απορροφάται από το ηπειρωτικό σύστημα ενέργεια μέσω της διασύνδεσης, όποτε χρειάζεται. 

Στο απώτερο μέλλον με τις κατάλληλες επενδύσεις και σχεδιασμό ορισμένα νησιά θα μπορούσαν να παράγουν περισσότερη ενέργεια ΑΠΕ από την κατανάλωσή τους και θα γίνουν καθαροί εξαγωγείς ενέργειας ΑΠΕ. 

- Στάθης Τσελεπής, Σύμβουλος Ενεργειακής Μετάβασης και πρώην προϊστάμενος του Τμήματος Φ/Β συστημάτων και Διεσπαρμένης παραγωγής, ΚΑΠΕ

7 Ιανουαρίου 2021

energypress