Βιομηχανία: Οι νέοι περιορισμοί στις εξαγωγές αποβλήτων κινδυνεύουν να εμποδίσουν την ανακύκλωση στην Ευρώπη

Τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αναθεώρηση του κανονισμού της ΕΕ για τη μεταφορά αποβλήτων θα μπορούσαν να πλήξουν τη βιομηχανία ανακύκλωσης δημιουργώντας μια δέσμια αγορά στην Ευρώπη με τεχνητά χαμηλές τιμές που θα συμπιέσει τις επενδύσεις στην ανακύκλωση, προειδοποίησε η βιομηχανία.

Στο πλαίσιο της προσπάθειάς της να δημιουργήσει μια κυκλική οικονομία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε τον περασμένο Νοέμβριο αναθεώρηση του κανονισμού για τη μεταφορά αποβλήτων. Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι η ΕΕ δεν εξάγει τα προβλήματα αποβλήτων της, να διευκολυνθούν οι μεταφορές για επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση εντός της ΕΕ και να αντιμετωπιστούν οι παράνομες μεταφορές αποβλήτων.

Όμως, ο μονοσήμαντος χαρακτήρας της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν είναι κατάλληλος για τα ποικίλα ρεύματα αποβλήτων που καλύπτει, δήλωσε ο Εμμανουήλ Κατράκης από την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Βιομηχανιών Ανακύκλωσης (EuRIC).

«Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καθιστά εξαιρετικά περίπλοκη την εξαγωγή – όχι μόνο για τα προβληματικά ρεύματα αποβλήτων, τα οποία υποστηρίζουμε πλήρως για την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος – αλλά για όλα τα ρεύματα αποβλήτων», δήλωσε στη EURACTIV.

Η ανησυχία των Ευρωπαίων ανακυκλωτών είναι ότι η ζήτηση στην ΕΕ για ανακυκλωμένα υλικά από ορισμένα ρεύματα αποβλήτων δεν θα είναι επαρκής για να δώσει κίνητρα στις προσπάθειες ανακύκλωσης. Χωρίς τη δυνατότητα εξαγωγής ανακυκλωμένων αποβλήτων σε παγκόσμιο επίπεδο, η ευρωπαϊκή αγορά «είτε θα καταρρεύσει είτε θα μειωθεί πολύ δραστικά», προειδοποίησε ο Κατράκης.

«Όταν τίθενται περιορισμοί στις εξαγωγές, καταλήγουμε να έχουμε μια δέσμια αγορά, με τεχνητά συμπιεσμένες τιμές που θα πλήξουν την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας ανακύκλωσης της ΕΕ και την ικανότητα επίτευξης των στόχων που θέτει η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ», εξήγησε.

«Στην πράξη, υπάρχει πραγματικός κίνδυνος να μειωθεί το επίπεδο των επενδύσεων για την κλιμάκωση των δυνατοτήτων στην Ευρώπη», προειδοποίησε, λέγοντας ότι ο κλάδος ήδη καθυστερεί τα επενδυτικά σχέδια.

Περισσότεροι περιορισμοί στις εξαγωγές

Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προτείνει απαιτήσεις ελέγχου και τη δυνατότητα αναστολής των αποστολών προς τις χώρες του ΟΟΣΑ, εάν διαπιστωθεί ότι είναι επιβλαβείς για την ανθρώπινη υγεία ή το περιβάλλον.

Προβλέπεται επίσης η υποχρέωση για τις χώρες που δεν ανήκουν στον ΟΟΣΑ να υποβάλλουν αίτηση για την παραλαβή αποστολών. Ωστόσο, ο Κατράκης επικρίνει τις προτεινόμενες απαιτήσεις για το σκοπό αυτό, λέγοντας: «Είναι τόση η γραφειοκρατία που εκ των πραγμάτων είναι πολύ πιθανό να πρόκειται για απαγόρευση εξαγωγών».

Ο κλάδος της ανακύκλωσης υποστηρίζει τους περιορισμούς των εξαγωγών για τα μικτά πλαστικά και άλλα μη επεξεργασμένα απόβλητα, όπως τα ηλεκτρονικά απόβλητα, τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους και τα ελαστικά. Προειδοποιεί όμως ότι ισχυρότεροι και αδιάκριτοι περιορισμοί θα μπορούσαν να καταπνίξουν τις αγορές πολύτιμων υλικών, όπως τα μεταλλικά απορρίμματα και το ανακτημένο χαρτί που πληρούν τις προδιαγραφές ποιότητας.

Ομοίως, η EuRIC υποστηρίζει την ιδέα των ελέγχων, αλλά προειδοποιεί ότι ο εξαναγκασμός των χωρών εκτός Ευρώπης να συμμορφώνονται με τα πρότυπα της ΕΕ και όχι με τα διεθνή πρότυπα, ενέχει τον κίνδυνο να δημιουργήσει πρόσθετα εμπόδια και να καταστήσει τους ελέγχους μη εφαρμόσιμους επί τόπου.

Οι χαλυβουργοί ζητούν αξιολογήσεις ανά χώρα

Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Ένωση Χάλυβα Eurofer ζήτησε περισσότερη σαφήνεια σχετικά με τις διαδικασίες ελέγχου, λέγοντας ότι αυτοί θα πρέπει να διενεργούνται από ανεξάρτητο και διαπιστευμένο τρίτο μέρος με έδρα την ΕΕ. Σύμφωνα με την ένωση, θα πρέπει επίσης να εφαρμόζονται απαιτήσεις τακτικής υποβολής εκθέσεων και διαφάνειας.

Η Eurofer ζητεί επίσης αυστηρότερους κανόνες για τις εξαγωγές, αναφέροντας «σοβαρές ελλείψεις» όσον αφορά την επεξεργασία των αποβλήτων σε ορισμένες χώρες εκτός ΕΕ.

Ο βιομηχανικός φορέας επιθυμεί την εισαγωγή αξιολόγησης σε επίπεδο χώρας για όλους τους προορισμούς εξαγωγής και υποστηρίζει ότι η αναθεωρημένη πρόταση δεν θα πρέπει να δέχεται αυτόματα ότι οι χώρες του ΟΟΣΑ έχουν ισοδύναμα πρότυπα με την ΕΕ.

Επί του παρόντος, το 48% της παραγωγής χάλυβα στην ΕΕ βασίζεται σε θραύσματα και η Eurofer εκτιμά ότι θα χρειαστούν περισσότερα τα επόμενα χρόνια για την παραγωγή χάλυβα χαμηλού άνθρακα. Ως εκ τούτου, προειδοποιεί κατά της αύξησης των εξαγωγών χάλυβα – βασικού υλικού για την πράσινη μετάβαση – σε μέρη που ενδέχεται να έχουν χαμηλότερα περιβαλλοντικά ή εργασιακά πρότυπα.

«Βρισκόμαστε σε μια παράλογη κατάσταση όπου η ΕΕ θέτει πολύ υψηλά περιβαλλοντικά πρότυπα και στόχους κυκλικής οικονομίας για την εσωτερική αγορά – τους οποίους η χαλυβουργία της ΕΕ συμμερίζεται πλήρως – ενώ εκατομμύρια τόνοι πολύτιμων δευτερογενών πρώτων υλών εξάγονται σε δικαιοδοσίες όπου δεν τηρούνται τα ίδια πρότυπα και οι ίδιοι στόχοι», δήλωσε ο Άξελ Εγγερτ, γενικός διευθυντής της Eurofer.

Ο Κατράκης υποστηρίζει, ωστόσο, ότι δεν υπάρχει έλλειψη θραυσμάτων χάλυβα στην ΕΕ, καθώς μόνο το 20% περίπου του ανακυκλωμένου χάλυβα εξάγεται σε χώρες όπως η Τουρκία και οι ΗΠΑ.

Η επικεφαλής των διαπραγματεύσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Περνίλε Βάις, δηλώνει ότι υποστηρίζει τους προτεινόμενους από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιορισμούς στις εξαγωγές αποβλήτων.

«Αυτός ο κανονισμός έχει ένα έργο που δεν είναι εύκολο: να περιλάβει όλα τα ρεύματα αποβλήτων κάτω από παρόμοιες διατάξεις», δήλωσε η Δανή νομοθέτης των Χριστιανοδημοκρατών στη EURACTIV.

«Επιθυμώ να διατηρήσω τη φιλοδοξία της Επιτροπής να αντιμετωπίζει τα ρεύματα αποβλήτων με τον ίδιο τρόπο. Διαφορετικά, κινδυνεύουμε να εγκρίνουμε έναν κανονισμό που δεν είναι «ανθεκτικός» στο μέλλον για τυχόν νέες ροές αποβλήτων, νέες τεχνολογίες για την ανακύκλωσή τους ή νέες απαιτήσεις για διαφορετικές πρώτες ύλες», πρόσθεσε.

Σύμφωνα με τον Βάις, κάθε ρεύμα αποβλήτων έχει τις δικές του ξεχωριστές προκλήσεις και ευκαιρίες για την πράσινη μετάβαση. Για παράδειγμα, «ενώ τα μέταλλα αποτελούν σημαντικό μέρος της παγκόσμιας αγοράς ανακύκλωσης, είναι επίσης ένα ρεύμα αποβλήτων που έχουμε καλή ικανότητα ανακύκλωσης εντός της Ένωσης», σημείωσε.

Το πρόβλημα του μικτού πλαστικού

Ένας λόγος για τον οποίο αναθεωρείται ο κανονισμός για τη μεταφορά αποβλήτων είναι επειδή οι παράνομες μεταφορές μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Τα πρότυπα επεξεργασίας αποβλήτων τείνουν επίσης να είναι χαμηλότερα σε χώρες εκτός ΕΕ.

Ωστόσο, όταν πρόκειται για προβληματικά απόβλητα όπως τα μικτά πλαστικά, υπάρχουν ανησυχίες ότι το σχέδιο κανονισμού της ΕΕ δεν είναι αρκετά αυστηρό. Σε συζήτηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το θέμα, αρκετοί νομοθέτες έθεσαν στο επίκεντρο τις εξαγωγές προς την Τουρκία, λέγοντας ότι ακόμη και χώρες του ΟΟΣΑ μπορεί να εμπλέκονται σε προβληματικές ή παράνομες μεταφορές αποβλήτων.

Αντί να υπάρχει εξ ορισμού έγκριση για τα μέλη του ΟΟΣΑ, θα πρέπει να απαιτείται ελάχιστος έλεγχος πριν από την εξαγωγή πλαστικών και άλλων αποβλήτων, δήλωσε ο Στεφάν Αρντιτί, υπεύθυνος για την εκστρατεία των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος (EEB).

Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρεμποδίζεται από τις σχετικές διεθνείς συμφωνίες.

«Αναγκαστήκαμε να έχουμε αυτή τη διαφοροποίηση μεταξύ ΟΟΣΑ και μη ΟΟΣΑ», δήλωσε ο αξιωματούχος της Επιτροπής Ματέο Πελεγκρίνι σε κοινοβουλευτική συζήτηση για την πρόταση. «Έχουμε πλήρη επίγνωση ότι πράγματι η κατάσταση δεν είναι τόσο ρόδινη σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ», πρόσθεσε.

Η Βελγίδα ευρωβουλευτής Σάρα Μάθιου, η οποία ηγείται του φακέλου για τους Πράσινους, διαφωνεί. Σύμφωνα με την ίδια, είναι «απαράδεκτο» το γεγονός ότι η ΕΕ αναγκάζεται να εξάγει απόβλητα σε μέρη όπου δεν θα τύχουν επεξεργασίας υπό αποδεκτές κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνθήκες.

Η Ευρώπη «δεν μπορεί να συνεχίσει να τα απορρίπτει σε χώρες που δεν μπορούν πραγματικά να τα επεξεργαστούν με περιβαλλοντικά ορθό τρόπο», δήλωσε η ίδια.

Η προθεσμία για τους νομοθέτες να υποβάλουν τροπολογίες στην πρόταση λήγει την Τετάρτη (18 Μαΐου). Η Βάις δήλωσε ότι αναμένει ότι ορισμένοι συνάδελφοί της θα έχουν διαφορετικές θέσεις σχετικά με τις εξαγωγές αποβλήτων, αλλά ότι υπάρχει κοινός στόχος για τη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία.

Εν τω μεταξύ, ο Αρντιτί, κάλεσε τους ευρωβουλευτές να καταθέσουν τροπολογίες για να δοθεί προτεραιότητα στις μεταφορές αποβλήτων που προορίζονται για ανακύκλωση έναντι εκείνων που πρόκειται να αποτεφρωθούν για ανάκτηση ενέργειας.