Οι θέσεις του WWF Ελλάς για το Εθνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
Είναι κοινός τόπος πλέον ότι η Ελλάδα οδεύει σε δρόμο δραστικής μείωσης της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη λόγω των πρόσφατων αλλαγών στην ευρωπαϊκή νομοθεσία (οδηγία για το χρηματιστήριο ρύπων, νέα αυστηρότερα όρια εκπομπών για μεγάλες μονάδες καύσης, ενεργειακό πακέτο για το 2030 κλπ), της Συμφωνίας του Παρισιού για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της αλματώδους προόδου της τεχνολογίας των ΑΠΕ και της αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας.
Αναγνωρίζοντας το αδιέξοδο για τις τοπικές οικονομίες των περιοχών της χώρας που εδώ και δεκαετίες είναι βαθιά εξαρτημένες από τη λιγνιτική δραστηριότητα, το WWF Ελλάς ασχολείται συστηματικά με τη Δίκαιη Μετάβαση τα τελευταία 3 χρόνια. Προτείναμε και υποστηρίξαμε σθεναρά από το 2015 την ιδέα τμήμα των δημοσίων εσόδων από τη δημοπράτηση δικαιωμάτων διοξειδίου του άνθρακα να διοχετεύεται στην ανάπτυξη βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων στις λιγνιτικές περιοχές της χώρας. Το αίτημα απορρίφθηκε από τον τότε υπουργό για να γίνει αποδεκτό από τη σημερινή ηγεσία του ΥΠΕΝ με καθυστέρηση τριών ετών. Επίσης, τον Ιούλιο του 2016 σε συνεργασία με το Πάντειο Πανεπιστήμιο προχωρήσαμε στη δημοσίευση ενός Οδικού Χάρτη Μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο για την περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, όπου για πρώτη φορά διαμορφώθηκε και κοστολογήθηκε ένα σχέδιο μετάβασης, το οποίο συγκεκριμενοποιεί προτάσεις τοπικών φορέων και προτείνει λύσεις για τον πρωτογενή, τον δευτερογενή και τριτογενή τομέα της τοπικής οικονομίας της Δυτικής Μακεδονίας υπολογίζοντας τον αριθμό των θέσεων εργασίας, την τοπικά προστιθέμενη αξία και το ύψος των απαιτούμενων επενδύσεων. Επιπλέον, αγωνιστήκαμε επί μακρόν για την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης στο πλαίσιο της αναθεώρησης της οδηγίας για το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΕΣΕΔΕ). Ο στόχος επετεύχθη μερικώς αφού δεσμεύτηκαν χρήματα για τη Δίκαιη Μετάβαση ως μέρος του Ταμείου Εκσυγχρονισμού αλλά όχι σε διακριτό Ταμείο, με αποτέλεσμα το ποσό να είναι μικρό και η Ελλάδα να μην έχει πρόσβαση στους σχετικούς πόρους.
Για το WWF Ελλάς η έμπρακτη οικονομική στήριξη της Δίκαιης Μετάβασης αποτελεί ελάχιστη απόδειξη κοινωνικής δικαιοσύνης απέναντι στις λιγνιτικές περιοχές που για δεκαετίες τώρα καίγονται για να ηλεκτροδοτούμαστε όλοι εμείς. Λόγω όμως των καταιγιστικών εξελίξεων στην ευρωπαϊκή και εθνική ενεργειακή πολιτική ελλοχεύει ο κίνδυνος η μετάβαση αυτή για τις ήδη πληττόμενες από καλπάζουσα ανεργία λιγνιτικές περιοχές της χώρας, να πραγματοποιηθεί βίαια με ολέθριες συνέπειες για τις τοπικές κοινωνίες και τους εργαζόμενους στη λιγνιτική βιομηχανία. Παρά την καθυστέρηση στην αντιμετώπιση αυτού του επείγοντος προβλήματος, υπάρχει ακόμα χρόνος ώστε η μετάβαση να μην γίνει βίαια και άναρχα αλλά με κοινωνικά δίκαιο τρόπο. Προς τούτο απαιτούνται ένα συγκεκριμένο και μακρόπνοο σχέδιο με ξεκάθαρες προτεραιότητες για την ανάπτυξη -αποκλειστικά και μόνο- βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων που δεν σχετίζονται με τον λιγνίτη, πολιτική βούληση τόσο σε εθνικό όσο σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο αλλά και πόρους για την υλοποίησή του. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία του δύσκολου αυτού εγχειρήματος είναι μια εμπροσθοβαρής και μακροπρόθεσμη στρατηγική την οποία πρέπει να συνδιαμορφώνουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς χωρίς αποκλεισμούς αλλά με ενεργό συμμετοχή και ανοιχτή διαβούλευση
Ως εκ τούτου, θεωρούμε ως θετική εξέλιξη την απόφαση του Αν. Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη σύσταση Εθνικού Ταμείου για τη Δίκαιη Μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών της χώρας και τη χρηματοδότησή του από τα έσοδα δημοπράτησης CO2, καθώς ικανοποιεί ένα πάγιο αίτημά μας και φέρνει την Ελλάδα στην πρωτοπορία σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη.
Η πρόταση έτσι όπως περιγράφεται στο κείμενο της διαβούλευσης κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση όσον αφορά το γενικότερο στόχο της, αλλά και την προτεραιοποίηση των αξόνων χρηματοδότησης για το 2018. Παρά ταύτα, υπάρχουν συγκεκριμένα προβληματικά σημεία:
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
11 ΙΟΥΛΙΟΥ 2018
