Σ. Χατζημιχαήλ (ΔΕΗ): Το target model θα βελτιώσει τη λειτουργία της αγοράς, αλλά πρέπει να αρθούν γρήγορα οι ιδιαιτερότητες "αλα ελληνικά".

Το Target Model (Μοντέλο Στόχος) είναι το μοντέλο χονδρεμπορικής Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (Η/Ε) που εφαρμόζεται σχεδόν σε όλες τις Ευρωπαϊκές Χώρες και ως ενιαίο μοντέλο αναμένεται ότι σταδιακά θα οδηγήσει (σε συνδυασμό με την ενίσχυση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων) στη σύζευξη όλων των επιμέρους Αγορών Η/Ε και στη δημιουργία μιας ενιαίας Ευρωπαϊκής Αγοράς σε βάθος χρόνου. Αυτός είναι ένας από τους βασικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα παραπάνω σημαίνουν ότι η κάθε ηλεκτρική εταιρεία θα έχει πρόσβαση όχι απλά στην «εθνική» της Αγορά αλλά σε μια πολύ μεγαλύτερη Αγορά, κατ’ αρχάς περιφερειακή και σε βάθος χρόνου πανευρωπαϊκή, με όλα τα πλεονεκτήματα που αυτό συνεπάγεται όσον αφορά την εξωστρέφεια, τη διεύρυνση του πελατολογίου και τις ευκαιρίες για αύξηση του κύκλου εργασιών και της κερδοφορίας. Επίσης, όμως σημαίνουν και έκθεση της κάθε ηλεκτρικής εταιρείας σε εντονότερο ανταγωνισμό από άλλες ομοειδείς εταιρείες, άρα αυξημένη ανάγκη για βελτιστοποίηση των διαδικασιών, ελαχιστοποίηση του κόστους και μεγιστοποίηση της απόδοσης, με προφανή θετικά αποτελέσματα για τους τελικούς καταναλωτές και την Οικονομία.

Τα παραπάνω αποτελούν το «όραμα» το οποίο οδηγεί την προσπάθεια αναδιοργάνωσης της χονδρεμπορικής Αγοράς και τα αποτελέσματά του θα φανούν σε ικανό βάθος χρόνου. Σε βραχυ-μεσοπρόθεσμο ορίζοντα η εφαρμογή του Target Model στην ελληνική χονδρεμπορική Αγορά θα έχει επίσης θετικά αποτελέσματα για τους συμμετέχοντες (Παραγωγούς, Προμηθευτές κ.α.) αλλά και τους τελικούς καταναλωτές, ταυτόχρονα όμως η εφαρμογή του αποτελεί πρόκληση για όλους:

Θετικά αποτελέσματα:

Το Target Model αποτελείται από 4 διακριτές Αγορές Η/Ε (Προθεσμιακή, Προημερήσια, Ενδοημερήσια και Εξισορρόπησης) κάθε μια από τις οποίες επιτελεί ένα ξεχωριστό σκοπό και αναφέρεται σε διαφορετικό χρονικό ορίζοντα. 

- Η Προθεσμιακή Αγορά (Forward Market) αφορά χρονικό ορίζοντα από ένα μήνα έως και λίγα χρόνια και είναι πολύ μεγάλης σημασίας για την αντιστάθμιση του κινδύνου των συναλλαγών (hedging) τόσο για τους Παραγωγούς όσο και για τους Προμηθευτές. Αποτελεί τη βασική Αγορά Η/Ε για τις περισσότερες Χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν Target Model. 

- Η Προημερήσια Αγορά (Day-Ahead Market) αφορά πολύ πιο σύντομη χρονική περίοδο και συγκεκριμένα την «επόμενη ημέρα». Στο ελληνικό Target Model θα είναι η βασική Αγορά Η/Ε δηλ. η Αγορά με τη μεγαλύτερη ρευστότητα.

- Η Ενδοημερήσια Αγορά (Intraday Market) αφορά τη μετάβαση από την Προημερήσια Αγορά στη λειτουργία του Ηλεκτρικού Συστήματος σε «πραγματικό χρόνο» και είναι πολύ σημαντική για τη διόρθωση της θέσης που έχουν πάρει οι συμμετέχοντες στην Προημερήσια Αγορά, εφόσον έχουν επέλθει στο μεταξύ αλλαγές στο Σύστημα.

- Η Αγορά Εξισορρόπησης (Balancing Market) αφορά τη λειτουργία του Συστήματος πρακτικά σε πραγματικό χρόνο (χρονικός ορίζοντας τετάρτου της ώρας) και είναι υψίστης σημασίας για τον ισοσκελισμό της παραγωγής και της ζήτησης Η/Ε ανά πάσα στιγμή και για την διατήρηση επαρκών εφεδρειών στο Σύστημα για την εύρυθμη και ασφαλή λειτουργία του. 

Κάθε μια Αγορά όπως βλέπουμε παραπάνω έχει ένα διαφορετικό, πολύ σημαντικό ρόλο να επιτελέσει για τους συμμετέχοντες και το Σύστημα γενικότερα και μέσα από τις ανταγωνιστικές διαδικασίες (auctions) της κάθε Αγοράς αναδεικνύεται με τον πιο διαφανή και ορθολογικό τρόπο η αξία (δηλ. το εύλογο τίμημα) για την κάθε υπηρεσία που παρέχεται στο Σύστημα. Αυτό αφενός ωθεί τον ανταγωνισμό μεταξύ των συμμετεχόντων, αφετέρου βελτιστοποιεί την τιμή του προϊόντος που παρέχεται τελικά στους καταναλωτές.

Προκλήσεις:

Οι 4 επιμέρους Αγορές του Target Modelαπαιτούν νέες υποδομές και κυρίως νέα υπολογιστικά συστήματα (software & hardware), νέες διαδικασίες για διαχείριση κινδύνου, εκκαθαρίσεις κ.α. αλλά επίσης -και κυρίως- πλήθος νέων ανθρώπων με εξειδίκευση στο συγκεκριμένο τομέα οι οποίοι θα πρέπει να  στελεχώσουν τις αντίστοιχες θέσεις που απαιτεί το Target Model. Για τη ΔΕΗ, με το ιδιότυπο καθεστώς προσλήψεων και αμοιβών των στελεχών της, ειδικά αυτό το τελευταίο αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη πρόκληση.

Εν κατακλείδι, η ΔΕΗ θεωρεί ότι η αλλαγή του μοντέλου Αγοράς Η/Ε από το σημερινό πεπαλαιωμένο μοντέλο «Υποχρεωτικής Κοινοπραξίας» (Mandatory Pool) το οποίο έχει πλέον συμπληρώσει τον κύκλο ζωής του, στο νέο TargetModel είναι επείγουσα και επιτακτική.

Η μετάβαση αποτελεί σημαντικό βήμα, και θα πρέπει να γίνει με ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μην υπάρξουν μεγάλοι κλυδωνισμοί και αστάθεια στην Αγορά. Στους συμμετέχοντες στη νέα Αγορά θα πρέπει να δοθούν τα κατάλληλα εργαλεία όπου χρειάζεται ώστε να αντιμετωπιστούν με επιτυχία οι προκλήσεις. Το νέο μοντέλο Αγοράς θα δώσει καλύτερα σήματα τιμών σε συμμετέχοντες και καταναλωτές και περισσότερες ευκαιρίες για βελτιστοποίηση της διαχείρισης των παγίων/χαρτοφυλακίου του κάθε παίκτη, με περισσότερα προϊόντα και μεγαλύτερη υποκείμενη Αγορά (περιφερειακή – πανευρωπαϊκή).

Για να υπάρξει όμως πραγματική σύγκλιση με τις Αγορές των λοιπών Χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θεωρούμε ότι θα πρέπει σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά τη λειτουργία της νέας Αγοράς (και αφού βέβαια έχει διαπιστωθεί στην πράξη ότι η λειτουργία αυτή είναι εύρυθμη) να αρθούν οι όποιες ιδιαιτερότητες έχουν ενσωματωθεί στο «ελληνικό» Target Model σε σχέση με το Target Model που ισχύει στις λοιπές Χώρες (π.χ. άρση του περιορισμού συμμετοχής στην Προθεσμιακή Αγορά, δυνατότητα προσφοράς χαρτοφυλακίου και όχι μόνο μονάδας Παραγωγής κ.ο.κ.).

-----------------

Ο κ. Σωτήρης Χατζημιχαήλ είναι Γεν. Διευθυντής Στρατηγικής & Μετασχηματισμού της ΔΕΗ

Το άρθρο εντάσσεται στο πλαίσιο αφιερώματος του energypress για την επερχόμενη μεγάλη τομή του target model

9 Σεπτεμβρίου 2020

energypress