Η ψηφιοποίηση (digitalization) των Δικτύων Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της ενεργειακής επανάστασης που βιώνουμε σήμερα. Οι προκλήσεις που παρουσιάζονται για την αποτελεσματική λειτουργία ενός συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας με διεσπαρμένους ενεργειακούς πόρους (διεσπαρμένες μονάδες παραγωγής, ευέλικτα φορτία, διεσπαρμένες μονάδες αποθήκευσης, ηλεκτρικά αυτοκίνητα, κλπ) προϋποθέτει ένα κατάλληλο, αξιόπιστο και ασφαλές σύστημα συλλογής και επεξεργασίας πλήθους δεδομένων. Τα δεδομένα αυτά παρέχονται από εκτεταμένα δίκτυα αισθητήρων, αυτοματισμών και έξυπνων μετρητών σε όλα τα επίπεδα συστήματος. Ως εκ τούτου, όλο και περισσότεροι παίκτες εισέρχονται στην αγορά με τεχνογνωσία στον τομέα των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Βεβαίως, οι λειτουργίες της ψηφιακής αυτής τεχνολογικής υποδομής, απαιτούν και την σε βάθος κατανόηση των νέων ενεργειακών δεδομένων, όπως του ταχέως μεταβαλλόμενου μείγματος της παραγόμενης ενέργειας με σαφή στροφή στις Ανανεώσιμες και Διεσπαρμένες Πηγές Ενέργειας, των νέων μοντέλων της αγοράς με ενεργό συμμετοχή των καταναλωτών, της ανάγκης ανανέωσης των ενεργειακών παγίων και του όλο και περισσότερο αποκεντρωμένου και αυτοματοποιημένου ελέγχου της λειτουργίας, που οδηγούν σε νέες συνέργειες.
Τα έξυπνα δίκτυα βρίσκονται στο επίκεντρο αυτού του νέου ενεργειακού συστήματος που σταδιακά γίνεται πραγματικότητα μέσω της ψηφιοποίησης. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε , ότι με την σταδιακή επέκταση του εξηλεκτρισμού,τα έξυπνα ενεργειακά συστήματα του μέλλοντος θα πρέπει να εκμεταλλεύονται όλες τις συνέργειες και να συνδέουν ψηφιακά αλλά και φυσικά διάφορα είδη δικτύων ενέργειας, πέραν των ηλεκτρικών, όπως τα δίκτυα θέρμανσης και φυσικού αερίου, αλλά και δίκτυα μεταφορών, κλπ. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, θα αναπτυχθούν νέες ψηφιακές υπηρεσίες, θα δημιουργηθούν ολοκληρωμένες πλατφόρμες και θα δημιουργηθούν νέα πρωτόκολλα επικοινωνιών.
Οι εταιρείες ενέργειας, η βιομηχανία και το θεσμικό και ρυθμιστικό πλαίσιο θα πρέπει να προσαρμοστούν γρήγορα σε μια τόσο επαναστατική και ριζική αλλαγή, η οποία θα προσφέρει νέες ευκαιρίες για όλους τους παράγοντες της ενεργειακής αγοράς. Αυτές περιλαμβάνουν:
· Εμφάνιση νέων αγορών για αποθήκευση, διαχείριση ζήτησης, έξυπνη φόρτιση οχημάτων, κλπ.
· Ομαλότερη και μεγαλύτερη ενσωμάτωση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας σε όλα τα επίπεδα του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας
· Υψηλότερη ενεργειακή αποδοτικότητα και εξοικονόμηση ενέργειας
· Αποδοτικότερη λειτουργία και ανάπτυξη του Δικτύου, και καλλίτερη διαχείριση των παγίων του
· Ευκαιρίες τοπικών αρχών και κοινοτήτων να μετεξελιχθούν σε έξυπνες πόλεις και ενεργειακές κοινότητες
· Νέοι τρόποι διαχείρισης και εκτίμησης της κατανάλωσής, οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα μέσω δικών τους τοπικών μονάδων παραγωγής να μετατραπούν σε “prosumers” (να είναι δηλαδή ταυτόχρονα παραγωγοί και καταναλωτές).
· Διάθεση «ανοιχτών δεδομένων» (opendata) που θα προσφέρουν μεγαλύτερη εταιρική διαφάνεια για τους πολίτες και την κοινωνία.
· Δημιουργία διεπαφών μεταξύ Διαχειριστών Δικτύου και Διαχειριστών Συστήματος διεθνώς
Για τους Διαχειριστές των Δικτύων Ηλεκτρικής Ενέργειας ιδιαίτερα, οι δυνατότητες που προσφέρει η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας είναι τεράστιες. Η διαχείριση των δεδομένων και η ενεργός και αμφίδρομη συμμετοχή των καταναλωτών με τη χρήση νέων τεχνολογιών πληροφορικής, μπορεί να οδηγήσει σε ραγδαία βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών με παράλληλη μείωση του κόστους λειτουργίας, την αναβολή ή και ματαίωση επενδύσεων για την αναβάθμιση του Δικτύου, τη δυνατότητα ανίχνευσης, απομόνωσης και αποκατάστασης σφαλμάτων σε πραγματικό χρόνο, περιορίζοντας σημαντικά τον αριθμό αλλά και τη διάρκεια των βλαβών, την εφαρμογή προληπτικών μεθόδων συντήρησης για καλλίτερη διαχείριση των παγίων, κλπ. Η χρήση τεχνολογιών Μεγάλων Δεδομένων (Big Data) και IoT (Internet of Things) με την ψηφιακή διασύνδεση των διαφόρων ηλεκτρικών συσκευών δημιουργούν νέες ευκαιρίες για την συμμετοχή των καταναλωτών στην αγορά και παρέχουν πληροφορίες στις εταιρείες ενέργειας για τη συμπεριφορά των καταναλωτών ώστε να επιτύχουν μια πιο έξυπνη διαχείριση του Δικτύου με περισσότερο αποδοτική ενσωμάτωση της διεσπαρμένης παραγωγής. Η ψηφιοποίηση των ενεργειακών συστημάτων θα επιτρέπει στο μέλλον να εντοπίζεται ποιός χρειάζεται ενέργεια και να του παρέχεται στο σωστό χρόνο, στο σωστό σημείο και στο χαμηλότερο κόστος.
Η στρατηγική του ΔΕΔΔΗΕ
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο των επαναστατικών αλλαγών στον ενεργειακό τομέα με οδηγό την ψηφιοποίηση και τις καινοτόμες τεχνολογίες, τα δίκτυα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας αποκτούν ολοένα και περισσότερο κεντρικό και στρατηγικό ρόλο.
Ο ΔΕΔΔΗΕ, αποτελεί ήδη έναν από τους σημαντικότερους παίκτες της ελληνικής αγοράς ενέργειας, με διαρκώς διευρυνόμενες ευθύνες και καθήκοντα (π.χ. ΥΚΩ, αντιμετώπιση ρευματοκλοπών, διευκόλυνση ηλεκτροκίνησης, ασφάλεια λειτουργίας Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών, κλπ), καθώς διαχειρίζεται (λειτουργεί, αναπτύσσει και συντηρεί) κατ’ αποκλειστικότητα τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας που αποτελούν στρατηγικές υποδομές κομβικής σημασίας.
Ο επιχειρηματικός σχεδιασμός του, έρχεται να αντιμετωπίσει όλες αυτές τις προκλήσεις, με την υιοθέτηση νέων καινοτόμων τεχνολογιών που θα οδηγήσουν την ψηφιακή μετεξέλιξή του σε ένα Έξυπνο Σύστημα, το οποίο θα βελτιώνει συνεχώς την εξυπηρέτηση των συνδεδεμένων σε αυτό χρηστών, καταναλωτών και παραγωγών.
Βασικό έργο για την μετάβαση αυτή αποτελεί η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών πανελλαδικά, ένα έργο θεμελιώδους σημασίας για την ψηφιακή μετάβαση, προϋπολογισμού 1,2 δισ. Ευρώ. Οι έξυπνοι μετρητές, εκτός της τηλεμέτρησης της κατανάλωσης θα λειτουργούν και ως ένα εκτεταμένο δίκτυο αισθητήρων και συλλογής πληροφοριών για την κατάσταση της λειτουργίας όλου του Δικτύου. Ο ΔΕΔΔΗΕ μετά την ολοκλήρωση της εγκατάστασης της τηλεμέτρησης στους καταναλωτές Μέσης Τάσης και στους μεγάλους καταναλωτές Χαμηλής Τάσης προχωρά στα επόμενα βήματα υλοποίησης αυτού του έργου και προετοιμάζεται για την πανελλαδική εγκατάσταση έξυπνων μετρητών σε όλη την χώρα. Επιπλέον της τηλεμέτρησης, στο νέο 5ετή επιχειρησιακό του σχεδιασμό, περιλαμβάνει 12 στρατηγικά έργα και συνολικές επενδύσεις της τάξης των 1,25 δισ. Ευρώ.
Τα έργα αυτά αποτελούν κεντρικό άξονα αλλά και καταλύτη για τον εκσυγχρονισμό του, και σηματοδοτούν την πορεία της εταιρίας στο προσεχές μέλλον. Είναι μέρος του προγράμματος μετασχηματισμού του ΔΕΔΔΗΕ προς μια σύγχρονη εταιρία Διαχείρισης Δικτύου μέσω ψηφιοποιημένων λειτουργιών και νέων εργαλείων σχεδιασμού και ανάπτυξης του Δικτύου σε όλη την ηπειρωτική χώρα και τα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά. Τα στρατηγικά έργα καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα εκσυγχρονισμού τεχνολογιών με πυρήνα τα έξυπνα δίκτυα, αλλά και έργα εκσυγχρονισμού των εσωτερικών λειτουργιών της εταιρίας, με οδηγό τις νέες εξελίξεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ένα χαρακτηριστικό έργο εκσυγχρονισμού είναι τα έξυπνα νησιά, δηλαδή νησιά που βασίζονται στην παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ με παράλληλη δραστική μείωση της παραγωγής από πετρέλαιο, ένα τομέα που ο ΔΕΔΔΗΕ δίνει στρατηγική έμφαση και φιλοδοξεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο και στην Ευρώπη. Η υλοποίηση αυτού του πρωτοποριακού συστήματος, που έχει σχεδιάσει ο ΔΕΔΔΗΕ, μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για την ανάπτυξη και λειτουργία έξυπνων συστημάτων σε όλη την χώρα, αφού θα εξυπηρετήσει την ενίσχυση της συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα, άρα θα συμβάλει καθοριστικά στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αλλά και στους εθνικούς-πανευρωπαϊκούς στόχους που έχουν τεθεί για τη μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων.
Τέλος η υλοποίηση αυτού του συστήματος, θα ανοίξει το δρόμο για την ενεργοποίηση του πολίτη ως καταναλωτή και ταυτόχρονα ως παραγωγού, με άμεσες επιπτώσεις στη μείωση του κόστους, στη βελτίωση των υπηρεσιών και στην αύξηση της ενεργειακής απόδοσης.
-------------------
*Ο καθηγητής Νίκος Χατζηαργυρίου είναι Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΔΕΔΔΗΕ
Το άρθρο περιλαμβάνεται στην έκδοση GREEK ENERGY 2018 που εκδίδει για 7η χρονιά το επιτελείο του energypress
