Αποθήκευση ενέργειας: Πολύ πιο ώριμη απ’ όσο νομίζετε.

 

Ο Πρωθυπουργός της Αυστραλίας Scott Morrison δεν είναι και τόσο φιλικά διακείμενος στις πράσινες τεχνολογίες και συχνά νουθετεί τους μαθητές να ασχολούνται με τα μαθήματά τους και όχι να διαμαρτύρονται για την κλιματική αλλαγή, όπως συμβαίνει εσχάτως. Διόλου τυχαίο λοιπόν ότι δεν πολυπιστεύει στη δυνατότητα των ΑΠΕ να στηρίξουν ένα ηλεκτρικό σύστημα τόσο απαιτητικό όπως αυτό της Αυστραλίας. Πριν εκλεγεί μάλιστα υπήρξε εξόχως ειρωνικός με το εγχείρημα της Tesla να εγκαταστήσει τη μεγαλύτερη μέχρι τότε μπαταρία του κόσμου στη Νότια Αυστραλία.

Η ζωή όμως παίζει περίεργα παιχνίδια. Τη μέρα που ο Scott Morrison αναλάμβανε επισήμως τα καθήκοντά του (25.8.2018), ένας κεραυνός  χτύπησε τη διασυνδετήρια ηλεκτρική γραμμή μεταξύ New South Wales και Queensland. To χτύπημα το ένοιωσε ένα μεγάλο μέρος της ηπείρου, με τα φώτα να σβήνουν σε πολλές περιοχές. Όχι όμως και στη Νότια Αυστραλία, όπου η μπαταρία της Tesla κράτησε ζωντανό το σύστημα, όπως αργότερα επιβεβαίωσε με σχετική του έκθεση και ο Διαχειριστής του Συστήματος. Και δεν ήταν μόνο αυτή η ατυχής στιγμή κατά την οποία η μπαταρία έδειξε τα προσόντα και τα πλεονεκτήματά της. Έχοντας κλείσει εν τω μεταξύ ένα και πλέον χρόνο λειτουργίας, απέδειξε ότι μπορεί να προσφέρει άμεση απόκριση στις ανάγκες του δικτύου και καλύτερη ποιότητα ρεύματος από τις συμβατικές μονάδες. Η μπαταρία ιόντων λιθίου που εγκατέστησε η Tesla στην Αυστραλία, μπορεί να τροφοδοτήσει ενέργεια στο δίκτυο μέσα σε μόλις 140 χιλιοστά του δευτερολέπτου! Καμία συμβατική μονάδα δεν μπορεί να καταφέρει κάτι τέτοιο.

 

Στα παρακάτω διαγράμματα φαίνεται το πως ανταποκρίνονται στις διακυμάνσεις του δικτύου οι συμβατικές μονάδες και το σύστημα αποθήκευσης στην Νότια Αυστραλία.

 

Διάγραμμα 1: Απόκριση συμβατικής θερμικής μονάδας στις διακυμάνσεις του δικτύου

 

 

Διάγραμμα 2: Απόκριση μπαταρίας στις διακυμάνσεις του δικτύου

 

Τα εμπόδια για την ταχεία ανάπτυξης της αποθήκευσης μέχρι σήμερα ήταν η τεχνολογική υστέρηση και το υψηλό κόστος των συσσωρευτών. Και τα δύο εμπόδια όμως αρχίζουν να αίρονται τα τελευταία χρόνια. Στις αρχές του 2018, η εταιρία Xcel έδωσε προσφορά στη Δημόσια Ηλεκτρική Εταιρία του Κολοράντο για μεγάλα έργα φωτοβολταϊκών με αποθήκευση (10,8 GW) και παράδοση το 2023. H τιμή που πρόσφερε ήταν 36 $/MWh (~32 €/MWh). Για σύγκριση, το μεσοσταθμικό κόστος παραγωγής του νέου λιγνιτικού σταθμού Πτολεμαΐδα 5, ο οποίος θα λειτουργήσει μετά το 2021, θα είναι, σύμφωνα με τη ΔΕΗ, 69,87 €/MWh, δηλαδή υπερδιπλάσιο. 

 

Στις αρχές του 2019, μια μελέτη έδειξε ότι ο συνδυασμός φωτοβολταϊκών με αποθήκευση αποτελεί φθηνότερη επιλογή ακόμη και για χώρες με πρόσβαση σε φθηνό αέριο, όπως η Ιορδανία και το Μαρόκο. Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε και αντίστοιχη μελέτη για τις ΗΠΑ (Απρίλιος 2019), τονίζοντας ότι ο συνδυασμός φωτοβολταϊκών με αποθήκευση είναι πλέον φθηνότερος, όχι απλώς από τις μονάδες αιχμής που υποκαθιστά, αλλά και από μονάδες ενδιάμεσου φορτίου με καύσιμο φυσικό αέριο.

 

Στα παρακάτω διαγράμματα (Bloomberg New Energy Finance, 2019), φαίνεται η διαρκής πτώση του επενδυτικού κόστους για ένα εμπορικό σύστημα αποθήκευσης 1MW/1MWh και ένα οικιακό σύστημα 3kW/7kWh έως το 2025. 

 

Διάγραμμα 3: Επενδυτικό κόστος εμπορικού συστήματος αποθήκευσης

 

Διάγραμμα 4: Επενδυτικό κόστος οικιακού συστήματος αποθήκευσης

 

Η αποθήκευση ενέργειας είναι σίγουρα το πιο καυτό θέμα της ενεργειακής αγοράς σήμερα, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με φωτοβολταϊκά. Κι ενώ πολλοί συζητούν γι’ αυτήν, ενώ πολλοί αποδέχονται πια πως η εποχή μετά το 2030 θα είναι σίγουρα η εποχή της αποθήκευσης, ενώ πολλοί βλέπουν το δάσος, λίγοι βλέπουν και το δέντρο που είναι μπροστά μας.

 

Όπως όλες οι αγορές, έτσι και η αγορά της αποθήκευσης, ακολουθεί μια εκθετική καμπύλη ανάπτυξης. Και εκθετική σημαίνει πως σε 2-3 χρόνια η αγορά μπορεί να είναι ήδη ώριμη και ακμάζουσα με το κόστος να έχει πέσει σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές. Ναι, μετά το 2030 η αποθήκευση θα μεσουρανεί, αυτό όμως δε σημαίνει πως και σήμερα δεν αξίζει τον κόπο. Μέσα σε μια πενταετία από σήμερα, ο συνδυασμός φωτοβολταϊκού–μπαταρίας θα είναι φθηνότερος από όλες τις συμβατικές πηγές ηλεκτροπαραγωγής, ακόμη και στο επίπεδο της οικιακής αυτοπαραγωγής.

Τόσο η αποθήκευση ως “υπηρεσία” (in front of the meter) όσο και η ανάπτυξη οικιακών και μικρών εμπορικών συστημάτων (behind the meter, κυρίως με τη λογική του third-party financing) έχουν λαμπρό μέλλον. Μετά το 2021, δεν θα έχει σχεδόν νόημα να κατασκευάσει κανείς φωτοβολταϊκό σταθμό χωρίς κάποιο σύστημα αποθήκευσης. Ο συνδυασμός αυτός θα δίνει σε κάποιον τη δυνατότητα να συμμετέχει στη χρηματιστηριακή αγορά ενέργειας με σημαντικά μειωμένο ρίσκο, αλλά και τη δυνατότητα να προχωρήσει σε διμερείς συμβάσεις με μεγάλους καταναλωτές. Για τους προμηθευτές ενέργειας (που έχουν και συμβατικές υποχρεώσεις εξοικονόμησης ενέργειας), οι νέες κοινοτικές ρυθμίσεις που θα ισχύσουν από 1.1.2021, καθιστούν την προώθηση μικρών φωτοβολταϊκών συστημάτων με αποθήκευση σε πελάτες τους, σχεδόν μονόδρομο αν θέλουν να πετύχουν τους στόχους που θέτει η νομοθεσία. Αξιοποιώντας μάλιστα τις δυνατότητες που δίνει πλέον η τεχνολογία και αναπτύσσοντας Virtual Power Plants έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν την κερδοφορία τους. Η ανάπτυξη τέτοιων συστημάτων σε ΗΠΑ, Βρετανία, Γερμανία, Αυστραλία και άλλες χώρες (με αξιοποίηση τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης και blockchain) δείχνει το δρόμο προς τη νέα εποχή που είναι πλέον προ των πυλών. Ένα τέτοιο μοντέλο Virtual Power Plant πρότεινε πρόσφατα η Telsa και για τη χώρα μας, μόνο που λίγες μέρες μετά ήρθε μια υπουργική απόφαση που απαγορεύει την ανταλλαγή ενέργειας του συστήματος αποθήκευσης με το δίκτυο διανομής, απαγορεύει δηλαδή τα Virtual Power Plants, εμμένοντας σε λογικές και πρακτικές του παρελθόντος.

 

Παρόλα όμως τα εμπόδια που θέτουν κάποιοι σήμερα, προσπαθώντας να καθυστερήσουν το αναπόφευκτο, είναι θέμα χρόνου να υπάρξει και στη χώρα μας το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο για την προώθηση της αποθήκευσης. Νικητές στη νέα κούρσα θα είναι όσοι δουν τις ευκαιρίες ήδη από σήμερα χωρίς να παραπέμπουν τις προοπτικές της αποθήκευσης στη μεθεπόμενη δεκαετία.

 

10 07 2019

 

*Ο κ.  Στέλιος Ψωμάς εργάζεται ως Σύμβουλος σε θέματα Ενέργειας και Περιβάλλοντος

 

*Το άρθρο περιλαμβάνεται στον τόμο GREEK ENERGY 2019 που εξέδωσε για 8η συνεχή χρονιά το επιτελείο του energypress