De profundis, εγώ καλά σου τάλεγα.
Είναι κάποιες σχέσεις που είναι κυριολεκτικά σχέσεις ζωής, πορείες παράλληλες. Σε σημαδεύουν, σε ακολουθούν και τις νοιάζεσαι για μια ολόκληρη ζωή.
Πριν από περίπου 20 χρόνια δοκιμάσαμε να μιλήσουμε στην τότε διοίκηση της ΔΕΗ για την ανάγκη να δει το μέλλον της διαφορετικά, για την ανάγκη να δει σοβαρά τη στροφή στις ΑΠΕ και τη σταδιακή απεξάρτηση από τον λιγνίτη, για την κλιματική αλλαγή. Γέλασαν. Στα μάτια τους, τότε, η επιχείρηση φαινόταν ανίκητη. Δεν υπήρχε λόγος να δει η επιχείρηση ένα διαφορετικό αύριο.
Οι απόπειρες συνεχίστηκαν με κάθε ευκαιρία, με κάθε αλλαγή προσώπων. Η αντιμετώπιση δεν άλλαξε. Κάποια στιγμή πήγε να φανεί λίγο φως, κάποια ελπίδα, όταν αυτονομήθηκε το τμήμα της καθαρής ενέργειας (ΔΕΗΑΝ) αλλά φευ, ούτε σοβαρά έργα ΑΠΕ έγιναν από την εταιρεία, ούτε η ΔΕΗΑΝ κατάφερε να αμφισβητήσει η ίδια την πρωτοκαθεδρία του λιγνίτη. Δεν ήταν ο ρόλος της άλλωστε. Για να τελειώνει όμως το παραμύθι, πρόσφατα επανασυγχωνεύθηκε με τη ΔΕΗ σβήνοντας κάθε ελπίδα δημιουργίας ενός νέου, μικρότερου, πιο ευέλικτου, πιο σύγχρονου και δημιουργικού, τελικά πιο ανταγωνιστικού κομματιού της ΔΕΗ.
Επιμείναμε, όπως κάνουμε πάντα. Με επιχειρήματα εξηγήσαμε γιατί η εταιρεία θα πρέπει, εκτός των ΑΠΕ, να στραφεί άμεσα στην παροχή ενεργειακών υπηρεσιών εφόσον διαθέτει ένα τεράστιο δίκτυο καταναλωτών και τεράστια περιθώρια βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης (σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις), φέραμε παραδείγματα άλλων εταιρειών και χωρών, εξηγήσαμε γιατί θα πρέπει να προχωρήσει γρήγορα στη σταδιακή απεξάρτηση από τον λιγνίτη. Εισπράξαμε συμπάθεια και άρνηση.
To pattern αυτό δεν άλλαξε ως τις μέρες μας. Με την εταιρεία να προχωρά σε δανειοδοτήσεις για έργα (όπως ο νέος λιγνιτικός σταθμός “Πτολεμαΐδα V”) που η ίδια χαρακτηρίζει ζημιογόνα (και πράγματι, έτσι είναι). Με την ΓΔ Ανταγωνισμού να επιμένει στο σπάσιμο της εταιρείας και την πώληση μέρους της (στο πλαίσιο αντιμονοπωλιακής λογικής και νομοθεσίας) αντί της στήριξης της μετάβασης της εταιρείας στη μεταλιγνιτική εποχή. Με την εταιρεία να προχωρά στην ανακαίνιση/ ανακατασκευή πετρελαϊκών σταθμών στα νησιά με τεράστιο λειτουργικό κόστος, συνέχιση της εξάρτησης από εισαγόμενο πετρέλαιο και αποκλειστικό ωφελούμενο τις εταιρείες πετρελαίου...
Η ΔΕΗ πεθαίνει. Και είναι κρίμα. Οι ιδιώτες που εμφανίζονται και κόβουν κομμάτια από το σαρκίο της, στη συντριπτική πλειοψηφία τους, δεν προάγουν την ανταγωνιστικότητα ούτε έρχονται να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Απλώς αξιοποιούν οικονομικά κίνητρα με σκοπό το εύκολο και γρήγορο κέρδος.
Η σημερινή πραγματικότητα της ΔΕΗ δεν ανατρέπεται με ματιές στο ένδοξο παρελθόν. Μπορείς να επιλέξεις μια απολύτως μάταιη και ίσως ηρωική προσπάθεια να προστατεύσεις ό,τι σου απόμεινε είτε να δεις με θάρρος το μέλλον και να σχεδιάσεις τον δικό σου ρόλο σε αυτό. Αυτό απαιτεί θάρρος και ομοψυχία. Όχι την ομοψυχία μιας ομάδας που προσπαθεί να σώσει ό,τι μπορεί, αλλά αυτή των ανθρώπων που βλέπουν το αύριο.
Η ιστορία πιθανότατα θα αναφερθεί στον τελευταίο πρόεδρο/διευθύνοντα σύμβουλο της επιχείρησης για να συνδέσει το όνομά του με την περαιτέρω συρρίκνωσή της και αυτό είναι εντελώς άδικο αφού σε αυτό έχουν «βοηθήσει» διαχρονικά πολλοί πρόεδροι, διευθύνοντες σύμβουλοι, διευθυντές, εργολάβοι, υπεργολάβοι κοκ. Κι όμως, υπάρχουν (λίγα) παραδείγματα ενεργειακών κολοσσών που προσαρμόστηκαν στα νέα δεδομένα. Το πρώτο που μου έρχεται στο μυαλό είναι το παράδειγμα της ιταλικής ΕΝΙ η οποία δημιούργησε ένα μικρό τμήμα (στην αρχή) που ασχολήθηκε με τις ΑΠΕ, που εξελίχθηκε σιγά σιγά σε ανταγωνιστικό παίκτη στον χώρο αυτό και σήμερα αποτελεί σημαντικό μέρος της δραστηριότητας της εταιρείας αλλά και αξιόλογη εταιρεία στη διεθνή ενεργειακή αγορά. Ναι, χρειάστηκε θάρρος και τόλμη. Και πέτυχε.
Στη σημερινή εποχή της κλιματικής κρίσης (μια και δεν μιλάμε πλέον για κλιματική αλλαγή), η εμμονή σε λιγνίτη ή πετρέλαιο σε καθιστά εκ των πραγμάτων παρωχημένο. Στη σημερινή εποχή της αποκεντρωμένης παραγωγής, της αποθήκευσης ενέργειας, της παραγωγής καθαρής ενέργειας με ανταγωνιστικό κόστος, της ηλεκτροκίνησης, η νέα ΔΕΗ θα πρέπει να είναι τολμηρή και απελευθερωμένη απ’ όλα τα βαρίδια του παρελθόντος αν θέλει να επιβιώσει.
Για την ώρα πάντως, κάποιοι από εμάς που της ασκούμε δριμεία κριτική εδώ και μερικές δεκαετίες, φαίνεται να νοιαζόμαστε γι’ αυτήν πιο πολύ από τα «δικά της τα παιδιά», πόσω δε μάλλον από τους πολιτευτές των λιγνιτικών περιοχών που θα κάνουν τα πάντα για να εξασφαλίσουν απαραίτητη εκλογική πελατεία αδιαφορώντας για το αύριο.
*Ο Νίκος Χαραλαμπίδης είναι Γενικός Διευθυντής στο Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace
21 Μαϊου 2019
energypress
