Θαλάσσιο Χωροταξικό: Τα θετικά σημεία και η παγίδα

Το γεγονός της αποτύπωσης για πρώτη φορά των δυνητικών ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας σε χάρτη που θα κατατεθεί στη Κομισιόν αποτελεί ασφαλώς ένα σημαντικό πρώτο βήμα για τη κατοχύρωση κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας σε μη οριοθετημένες περιοχές.

Τα δύσκολα ωστόσο είναι τα επόμενα βήματα, αυτά που θα κρίνουν την υλοποίηση στη πράξη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού και τα οποία θα αποτελέσουν το πρώτο σημαντικό τεστ με τη Τουρκία.

Το σχέδιο, όπως ακριβώς συμβαίνει και με το καλώδιο, θα δοκιμαστεί στη θάλασσα, καθώς τα επιμέρους χωροταξικά πλαίσια που θα εκπονηθούν, θα ανοίξουν το δρόμο για συγκεκριμένες δραστηριότητες. Από τον τουρισμό και τις θαλάσσιες μεταφορές μέχρι την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου, την ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών πάρκων, καθώς και τις διασυνοριακές διασυνδέσεις, όλες δηλαδή τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε θαλάσσιες ζώνες, όπως προβλέπει η Οδηγία 2014/89/ΕΕ.

Το στοίχημα θα κριθεί όταν θα επιχειρηθεί, για παράδειγμα, να εγκατασταθεί ένα οffshore αιολικό πάρκο ή κάποιο άλλο project σε κάποια από τις πολλές μη οριοθετημένες περιοχές στο Αιγαίο.

Σε αυτές, το πλαίσιο που ενέκρινε η κυβέρνηση, αλλά η Τουρκία αμφισβητεί, προβλέπει ότι τα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας καθορίζονται με βάση το νόμο Μανιάτη (2011), δηλαδή το όριο της μέσης γραμμής, μέχρις ότου υπάρξει συμφωνία οριοθέτησης με γειτονική χώρα.

Στο πεδίο αυτό, η τουρκική πλευρά έχει καταστήσει σαφές ότι δεν υπάρχει πεδίο σύγκλισης, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για συνομιλίες σχετικά με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.

Το δείχνει τόσο η αντίδραση του ΥΠΕΞ της γείτονος ότι πρόκειται για μονομερή ελληνική ενέργεια, όσο και ο χάρτης του υπό κατάρτιση τουρκικού Θαλάσσιου Χωροταξικού, που «κόβει» το Αιγαίο στη μέση. Αν και δεν προέρχεται από επίσημη κρατική πηγή (τον δημοσίευσε ερευνητικό κέντρο του Πανεπιστημίου της Αγκυρας), απεικονίζει προθέσεις.

«Τα επόμενα βήματα είναι σύνθετα και σίγουρα όχι χωρίς δυσκολίες. Το γεγονός ωστόσο ότι για πρώτη φορά κατατίθενται σε επίσημο ρυθμιστικό κείμενο της ΕΕ τα όρια της ελληνικής υφαλορκρηπίδας με πλήρη επήρεια της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες, αποτελούν παρακαταθήκη για το μέλλον. Ο χάρτης αυτός θα μας συνοδεύει», δηλώνει από τη πλευρά του ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου στο Euro2day.gr, ο οποίος συνυπέγραψε χθες το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ), από κοινού με τον Γιώργο Γεραπετρίτη.

Στην πραγματικότητα, η αναμφίβολης σημασίας αποτύπωση για πρώτη φορά σε χάρτη με ευρωπαϊκή υπόσταση των διεκδικήσεων της χώρας επί της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ, βάσει του Δικαίου της Θάλασσας, είναι ένα πρώτο βήμα για κατοχύρωση δικαιωμάτων, ωστόσο θα πρέπει να είμαστε σε θέση να τα εξασκήσουμε και επί του πεδίου.

Και όσο δεν είμαστε έτοιμοι να το κάνουμε, όπως δείχνει η περίπτωση του καλωδίου, δηλαδή αποφασισμένοι να κλιμακώσουμε, έτοιμοι να φτάσουμε μέχρι τέλους και αγνοώντας τις απειλές («escalation dominance», ονομάζεται ή «κυριαρχία της κλιμάκωσης», όπως έγραψε ο Π.Ιωακειμίδης στα ΝΕΑ) θα βρισκόμαστε μονίμως με βραχυκυκλωμένα καλώδια και προβλήματα.

Το Χωροταξικό και το καλώδιο

Στη λογική αυτή, η έγκριση του ΘΧΣ που είναι από μόνη της πολύ σημαντική, δεν πρέπει να λειτουργήσει ως απλός αντιπερισπασμός για το θέμα του καλωδίου Ελλάδας - Κύπρου και την αναβολή των ερευνών λόγω των τουρκικών απειλών.

Τώρα που αποτυπώνεται πλέον και σε επίσημο έγγραφο που κατατίθεται στην Ε.Ε ο «χάρτης της Σεβίλλης», όπου καταγράφεται η σύνδεση ελληνικής και κυπριακής ΑΟΖ, είναι σημαντικό να μην αποτελέσει αυτό δικαιολογία, ώστε στο όνομα συνέχισης του ελληνοτουρκικού διαλόγου, να παραμείνουν στο πάγο τα κρίσιμα projects που σχετίζονται με τις θαλάσσιες ζώνες.

Και να συνεχίσουν να καθυστερούν, όπως κάποιοι φοβούνται, έργα που μπλοκάρουν, επειδή έτσι θεωρεί η Τουρκία ότι πρέπει να γίνει.

Εφόσον μπει στο πάγο το καλώδιο Ελλάδας - Κύπρου, επειδή η Αγκυρα θεωρεί ότι η Αθήνα πρέπει πρώτα να ζητά την άδεια της, το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και με το καλώδιο οπτικών ινών EMC, που ετοιμάζει η ΔΕΗ με τους Σαουδάραβες, καθώς έχει περίπου την ίδια διαδρομή. Το ίδιο θα μπορούσε επίσης να συμβεί με τις διασυνδέσεις του ΑΔΜΗΕ στο Αν. Αιγαίο και στα Δωδεκάνησα με το ηπειρωτικό σύστημα.

«Τώρα που δημοσιεύτηκε ο χάρτης, το εύλογο ερώτημα είναι πώς θα εφαρμοστεί στη πράξη. Τι θα σημάνει σε επίπεδο χωροθέτησης συγκεκριμένων δραστηριοτήτων. Τι θα συμβεί με την αλιεία, που θα επιτραπούν θαλάσσια αιολικά πάρκα, τι θα γίνει με τα καλώδια από την ηπειρωτική χώρα στα νησιά», αναφέρει από πλευράς του ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Γιάννης Μανιάτης.

Αναφορικά με το καλώδιο, το Θαλάσσιο Χωροταξικό δεν συνδέεται άμεσα με το θέμα. Αλλά το γεγονός ότι στόχος του ΘΧΣ είναι μεταξύ των άλλων «η ενίσχυση των διασυνοριακών υποδομών κοινού ενδιαφέροντος με άλλα κράτη - μέλη της ΕΕ», και κυρίως ότι τα ανατολικά όρια της δυνητικής ελληνικής υφαλοκρηπίδας ακουμπούν πάνω στα δυτικά όρια της κυπριακής ΑΟΖ, ασκεί από μόνο του πίεση στη κυβέρνηση να ξεμπλοκάρει τον GSI.

«Είναι είναι σημαντικό έργο που θα συνεχιστεί τον κατάλληλο χρόνο», επανέλαβε χθες για το καλώδιο ο υπ. Εξωτερικών Γ.Γεραπετρίτης, υποστηρίζοντας ότι «δεν υπάρχει ούτε παρασκήνιο ούτε αμφιθυμία, παρά μόνο ο κατάλληλος χρονισμός».

Στον επικείμενο νέο γύρο του Στρατηγικού Διαλόγου ΗΠΑ - Ελλάδας που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, αλλά και στο ρόλο της Αθήνας σε περιφερειακά ενεργειακά έργα, χωρίς πάντως να κατονομάζεται το καλώδιο, εστίασαν τη τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν χθες η υφυπουργός Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου με τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Κρίστοφερ Λάνταου.

Βάση συζήτησης με τη Τουρκία και αντιδράσεις

Σε κάθε περίπτωση, αποτυπώνοντας στο χάρτη τα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στο σύνολο της, με πλήρη επήρεια σε ηπειρωτική χώρα και νησιά, (μαζί με Καστελλόριζο και Στρογγύλη), το ΘΧΣ, δείχνει για πρώτη φορά επισήμως, ποια είναι η βάση συζήτησης με τη Τουρκία.

Δίχως να αποτελεί ανακήρυξη ή οριοθέτηση ΑΟΖ, βάζει σε ένα χάρτη τα εξωτερικά όρια της, βάσει των δύο συμφωνιών που έχουν γίνει με την Ιταλία, τη μερική οριοθέτηση με την Αίγυπτο και τα δυνητικά της όρια στις άλλες περιοχές, όπως έχουν καθοριστεί με το νόμο Μανιάτη (2011). Μέχρις ότου υπάρξει συμφωνία οριοθέτησης με τις γειτονικές χώρες, ισχύει για την Ελλάδα το όριο της μέσης γραμμής.

Αποτυπώνει το υφιστάμενο καθεστώς των χωρικών υδάτων, στα 12 ν.μ. στο Ιόνιο και στα 6 ν.μ. στο Αιγαίο, με την επισήμανση για την «επιφύλαξη άσκησης του δικαιώματος επέκτασης έως τα 12 ν.μ.» βάσει του Δικαίου της Θάλασσας.

Δείχνει τι αναγνωρίζουμε ως μελλοντική υφαλοκρηπίδα. Καταγράφει σε ένα χάρτη τις ελληνικές θέσεις για το εύρος των θαλάσσιων ζωνών της χώρας και της διεκδικούμενης ΑΟΖ, βάσει του Δικαίου της Θάλασσας. Αυτός αποτελεί πλέον τη βάση για οποιαδήποτε διαπραγμάτευση με την Τουρκία για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών.

Και επειδή δεν δημιουργεί άμεση υποχρέωση άσκησης δραστηριοτήτων στις αποτυπωμένες περιοχές, θεωρητικά απομακρύνεται μια τουρκική αντίδραση επί του πεδίου. Ουδείς, ωστόσο, μπορεί να προβλέψει το πώς τελικά θα αντιδράσει η Αγκυρα, με ποιο τρόπο θα στείλει τα δικά της μηνύματα και αν θα επιλέξει να αμφισβητήσει εμπράκτως τον ελληνικό χάρτη.
 

(Αναδημοσίευση από το euro2day.gr)