Tο τέρας της ανεμογεννήτριας
Την ιστορία είχε θυμηθεί πριν από κάποια χρόνια η επικεφαλής του βρετανικού οργανισμού για την Πολιτιστική Κληρονομιά και το Περιβάλλον με αφορμή μια δικαστική διαμάχη γύρω από την τοποθέτηση ανεμογεννητριών στην κομητεία του Νόρθαμπτονσαϊρ. «Μια ανεμογεννήτρια είναι όμορφη εάν τοποθετηθεί στο σωστό σημείο» είχε εξηγήσει στο δικαστήριο. «Εάν σκεφτούμε πόσο κακή εντύπωση έκαναν οι σιδηροδρομικές γραμμές τον 19ο αιώνα, νομίζω ότι πρέπει να είμαστε ανοιχτόμυαλοι σχετικά με το πώς μπορεί να φαίνονται οι ανεμογεννήτριες σε εκατό χρόνια».
Κι εγώ θυμήθηκα την ιστορία με αφορμή το μήνυμα μιας φίλης που μου ζήτησε να «γράψω κάτι» για τις ανεμογεννήτριες που πρόκειται να εγκατασταθούν στο νησί της. Και την θυμήθηκα επειδή ακριβώς την ίδια ημέρα ο Ντόναλντ Τραμπ επιτέθηκε από το βήμα του συνεδρίου ενός συντηρητικού ινστιτούτου στο Green New Deal στο σχέδιο που φιλοδοξεί να αντιμετωπίσει συγχρόνως την κλιματική αλλαγή και τις οικονομικές ανισότητες με όπλο τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ο Τραμπ επιτέθηκε με τον τρόπο του, τον τρόπο της φτηνής stand up comedy: «Πώς διάολο το λένε; Πράσινο New Deal, σωστά; Να κάτι που πρέπει να προωθήσουμε. Ούτε αεροπλάνα, ούτε ενέργεια. Όταν σταματήσει να φυσάει δεν θα έχουμε ηλεκτρικό ρεύμα. “Αγάπη μου, φυσάει σήμερα; Θα ήθελα να δω τηλεόραση αγάπη μου”». Το κοινό, το δικό του κοινό, ξεσπά σε γέλια και χειροκροτήματα.
Όπως πολλοί εδώ στην Ευρώπη, η φίλη μου δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τον Τραμπ. Δεν αρνείται την κλιματική αλλαγή ούτε πιστεύει πως η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι μια συνωμοσία που σκάρωσαν οι Κινέζοι, αντίθετα είναι πεπεισμένη πως οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι ήδη εδώ, πως αν δεν γίνει κάτι τώρα, ο πλανήτης θα καταστραφεί. Να όμως που όπως οι κάτοικοι του Νόρθαμπτονσαϊρ στη Βρετανία ή οι εκατοντάδες κινήσεις πρωτοβουλίας στη Γερμανία, βλέπει στις ανεμογεννήτριες όχι έναν σύμμαχο αλλά έναν εχθρό που διασαλεύει την ομορφιά και την ηρεμία του φυσικού τοπίου.
Είναι πράγματι έτσι; Ανοίγουν οι ανεμογεννήτριες τον Ασκό του Αιόλου όχι για να παράγουν αιολική ενέργεια αλλά για να καταστραφούν τα νησιά του Αιγαίου, όπου λυσσομανάνε οι άνεμοι; Μπορεί να θυμηθεί κανείς ότι οι άνεμοι λυσσομανούσαν πάντα στο Αιγαίο και πως πριν από πολλούς αιώνες η επινοητικότητα των ανθρώπων κατασκεύασε τους πρώτους ανεμόμυλους ακριβώς για να εκμεταλλευτεί αυτή την απεριόριστη δύναμη που και πτερύγια είχαν και θόρυβο έκαναν αλλά σαν τέρατα τους έβλεπε μόνο ο Δον Κιχώτης.
Μπορεί να θυμηθεί κανείς ακόμη ποια είναι η εναλλακτική. Και να πει πως εάν οι ανεμογεννήτριες είναι ένα αντιαισθητικό τέρας που διαταράσσει το οικοσύστημα, τα ορυκτά καύσιμα είναι ένας Λεβάθιαν που το καταπίνει ολόκληρο. Κι ότι αυτά τα ορυκτά καύσιμα που εξορύσσονται για να έχουμε ηλεκτρικό ρεύμα δεν εξορύσσονται εκεί όπου δεν υπάρχει φύση να προστατευτεί, αλλά εκεί όπου δεχόμαστε ότι το περιβάλλον μπορεί να καταστρέφεται, ο αέρας να μολύνεται και η δημόσια υγεία να απειλείται. Η Πτολεμαΐδα μπορεί να πνίγεται στον λιγνίτη, η Πτολεμαΐδα μπορεί να πεθαίνει.
Δεν θέλω να πω πως το περιβάλλον είναι υπόθεση όλων μας – που είναι. Θέλω να πω όμως πως δεν απειλείται μόνο από την αναισθησία των Τραμπ αυτού του κόσμου, απειλείται και από την επιλεκτική οικολογική ευαισθησία. Και απειλείται και από μια κάποια κουλτούρα που είναι γνωστή ως Nimby – είναι το ακρωνύμιο της φράσης Not in My Back Yard. Κανείς δεν θέλει στην αυλή του ανεμογεννήτριες που θα το εξασφαλίζουν ενεργειακή αυτονομία, θέλει να φωτίζεται με τον λιγνίτη που θα σκάβουν αλλού κάποιοι άλλοι. Όπως κανείς δεν θέλει στην αυλή του τα σκουπίδια των άλλων, μόνο που οι χώροι υγειονομικής ταφής των απορριμμάτων κάπου πρέπει να γίνουν, για να μην πω για τις μονάδες επεξεργασίας που κάποιες πόλεις στην Ευρώπη, ασφαλώς όχι αυτές που βλέπουν παντού τέρατα, έχουν μετατρέψει σε επικερδείς επιχειρήσεις επειδή από τα σκουπίδια μπορείς πλέον να κάνεις θαύματα.
Ρίξτε μια ματιά σε αυτά τα θαύματα. Ένα τέτοιο θαύμα έγινε στην Πορτογαλία το 2016 όταν στις 8.45 της 7ης Μαΐου και για τις επόμενες 107 ώρες η χώρα της Ιβηρικής κάλυψε τις ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια μόνο από ανανεώσιμες πηγές. Ένα θαύμα που κράτησε τέσσερις μέρες και που θα πρέπει όμως να κρατήσει μια αιωνιότητα για να σωθεί ο πλανήτης. Δεν ξέρω πόσοι Πορτογάλοι γκρίνιαξαν τότε για τις ανεμογεννήτριες – φαντάζομαι όχι και πολλοί για να καταφέρουν να δημιουργήσουν ένα τέτοιο θαύμα. Ξέρω όμως ότι πολύ βορειότερα, στην Κοπεγχάγη, χιλιάδες νοικοκυριά καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες από ανεμογεννήτριες που έχουν τοποθετηθεί κατά μήκος της ακτογραμμής. Και ξέρω πως οι κάτοικοι είναι τόσο περήφανοι για το θαλάσσιο αιολικό πάρκο τους που, δικαιώνοντας εκείνη την αγγλίδα αξιωματούχο, το επιδεικνύουν ως αξιοθέατο.
Όχι ως αποκρουστικό τέρας. Αλλά ως αισθητικό θαύμα.
7 Μαρτίου 2019
