Ή στραβός είναι ο ενεργειακός γιαλός ή στραβά αρμενίζουν οι πάροχοι

Τελευταίο διάστημα γίνεται μεγάλη κουβέντα μεταξύ του ΔΕΔΔΗΕ, της ΡΑΕΕΥ και του Ελληνικού Συνδέσμου Προμηθευτών Ενέργειας (ΕΣΠΕΝ) στο ποιος θα πληρώσει τις αποκλίσεις που θα προκύψουν στο κόστος προμήθειας της ηλεκτρικής ενέργειας  μέσα από την επικείμενη  εκκαθάριση του α εξαμήνου του 2022. Όταν αναφερόμαστε για απόκλιση, είναι αυτή που προκύπτει ανάμεσα στις ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας τις οποίες πλήρωσαν οι προμηθευτές κατά το εξεταζόμενο διάστημα και στις ποσότητες που προσδιορίζονται με βάση την οριστική εκκαθάριση.

Η αγορά ενέργειας ακολουθεί τους ‘’νόμους’’ της ελεύθερης αγοράς και ρυθμίζει το ύψος τιμών προμήθειας και πώλησης στην βάση των κανόνων ανταγωνισμού και  εκτιμήσεων με βάση την αντιστάθμιση κινδύνου και των ποσοστών που συμμετέχει ο κάθε πάροχος στα μερίδια της αγοράς.

Συγκεκριμένα αν μια εταιρία έχει ένα καθορισμένο ποσοστό μεριδίου στην αγορά το πρώτο εξάμηνο ενός έτους, δεν σημαίνει ότι το αυτό ποσοστό παραμένει το ίδιο και το δεύτερο εξάμηνο του ίδιου έτους, θα μπορούσε να ήταν μικρότερο, αλλά και μεγαλύτερο. Στην περίπτωση που το ποσοστό συμμετοχής στα μερίδια της συνολικής αγοράς αυξήθηκε τον χρόνο εκκαθάρισης , τότε στην εκκαθάριση πρέπει να ληφθεί το νέο μεγαλύτερο  ποσοστό και όχι το μικρότερο. Αν δεν συμβεί αυτό, τότε έχουμε  στρεβλώσεις στην ομαλή και εύρυθμη λειτουργία της αγοράς. Κάποιοι πάροχοι θα ζημιώνονται όταν τα ποσοστά στο μερίδιο της αγοράς μειώνονται και κάποιοι άλλοι θα επωφελούνται όταν αυξάνονται εις βάρος αυτών που ζημιώθηκαν.

Μία διαμάχη μεταξύ των παρόχων και του διαχειριστή είναι το μέγεθος των απωλειών του δικτύου που οφείλεται σε κανονικές (φαινόμενο joule) και σε μη κανονικές (ρευματοκλοπές).  Συγκεκριμένα οι απώλειες δικτύου είναι το ηλεκτρικό ρεύμα που ενώ καταναλώνεται δεν τιμολογείται καθώς είτε χάνεται για τεχνικούς λόγους από τα δίκτυα, είτε καταναλώνεται χωρίς να πληρώνεται λόγω των ρευματοκλοπών. Αυτές οι απώλειες κανονικοποιούνται σύμφωνα με τον κώδικα προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και επιμερίζονται μέσω ενός συντελεστή απωλειών του δικτύου στις εμπλεκόμενες εταιρίες ενέργειας, όπου οι τελευταίες όταν τιμολογούν την πώληση της κιλοβατώρας τους στους καταναλωτές, οφείλουν να τον λάβουν υπόψη.  

Το ποσοστό απωλειών του έτους 2022 (που κανονικοποιείται τώρα) σύμφωνα με τον ΔΕΔΔΗΕ είναι της τάξης του 11,2% και είναι αυξημένο όπως αναφέρει μόνο κατά μία ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το παρελθόν, αντίθετα  ο ΕΣΠΕΝ υποστηρίζει  πως αυτός ο συντελεστής δεν έχει ανέβει μόνο 1% σε σχέση με το παρελθόν , αλλά 8% και πάει στο 18%. Σε αυτό ο ΔΕΔΔΗΕ αναφέρει ότι σκόπιμα ο ΕΣΠΕΝ δημιουργεί εντυπώσεις σε κάτι που αυτό δεν αφορά την αύξηση των απωλειών δικτύου, αλλά την αύξηση του παγίου στη Χαμηλή Τάση. Εντελώς διαφορετικά πράγματα.

Και το ερώτημα που ανακύπτει είναι γιατί η εκκαθάριση του Α εξαμήνου του 2022 δεν έγινε το 2023, αλλά σήμερα, εν έτη 2025 με καθυστέρηση δύο ετών. Η απάντηση σε αυτό είναι, ότι το 2023 πίεζαν οι εταιρίες τον  Διαχειριστή να μετακινηθεί η προβλεπόμενη εκκαθάριση αργότερα, λόγω της ενεργειακής κρίσης που υπήρχε την περίοδο αυτή, όπου ήδη οι τιμές του ρεύματος ήταν στα ύψη.

Ναι, όλα καλά μέχρι εδώ, τώρα που έρχεται ο χρόνος για να γίνει ταμείο, ενώ οι πάροχοι πούλησαν την ενέργεια στους καταναλωτές με βάση την εμπορική τιμολογιακή πολιτική τους και με βάση τα μερίδια τους,  τώρα ζητάνε το επιπλέον κόστος που προκύπτει από την διαφορά των απωλειών να το ξανά πληρώσουν οι καταναλωτές. Σαν να λέμε, μπαίνει κάποιος πελάτης σε ένα παντοπωλείο για να αγοράσει π.χ. ένα κιλό φέτα, την πληρώνει και μετά από ένα χρόνο του λέει ο παντοπώλης πλήρωσε μου εσύ στον προμηθευτή μου τη φέτα που αγόρασα .

Και για να μην δημιουργούνται παρερμηνείες, ο Διαχειριστής του συστήματος δεν είναι παίκτης της αγοράς για να αναλαμβάνει μέρος του ρίσκου αυτής. Η αγορά προμήθειας γνώριζε την ύπαρξη της ενέργειας κανονικοποίησης και έχει πάντα διαθέσιμα δεδομένα, προκειμένου να συνυπολογίσει το ρίσκο/ επισφάλειες στην εμπορική της πολιτική 

Επίσης οι πάροχοι οφείλουν να γνωρίζουν ότι ο συντελεστής κανονικοποίησης  διαχρονικά εμφανίζει σημαντική διακύμανση τόσο εντός του 24ώρου όσο και μεταξύ μηνών του έτους. Συνεπώς δεν δικαιολογείται η στάση των προμηθευτών να «δουλεύουν» με μια σταθερή τιμή προσαύξησης για όλα τα 15λεπτα του έτους. 

Επίσης σύμφωνα με τα στοιχεία του Διαχειριστή, η ενέργεια κανονικοποίησης για το Β εξάμηνο του 2022 και για όλο το 2023 έχει συμπεριληφθεί ως «ζημία» των προμηθευτών στη μεθοδολογία για τον προσδιορισμό των υπερκερδών και άρα το κόστος της έχει μειώσει το φόρο που καταλογίστηκε στους προμηθευτές. Συνεπώς το αίτημα του ΕΣΠΕΝ να καλυφθεί μέσω ρυθμιζόμενου εσόδου το σύνολο της ενέργειας κανονικοποίησης, για την περίοδο εφαρμογής του target model, δείχνει τουλάχιστον προχειρότητα στην προσέγγιση του θέματος.

Πάντως σε καμία περίπτωση η τρύπα κάποιων εκατομμυρίων ευρώ που θα προκύψει από την εκκαθάριση της εμπορίας του ρεύματος δεν μπορεί ξανά να κληθεί ο καταναλωτής να πληρώσει τα σπασμένα. Δεν γίνεται πάντα οι τεχνικές αδυναμίες καταλογισμού της ενέργειας ή κακές εκτιμήσεις στην αντιστάθμιση κινδύνων που οφείλουν οι πάροχοι να κάνουν, όταν πέφτουν έξω, την ζημιά να την πληρώνει μονίμως ο καταναλωτής.

Μιχάλης Χριστοδουλίδης

Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός

Ενεργειακός Αναλυτής