Το μεγάλο στοίχημα της Ευρώπης στο λίθιο - Πού «σκοντάφτει» το γαλλικό project του 1 δισ. ευρώ

Ήταν πριν από δύο χρόνια όταν ο γαλλικός μεταλλευτικός κολοσσός Imerys ανακοίνωνε ένα σημαντικό επενδυτικό εξορυκτικό σχέδιο, ενός δισ. ευρώ για την εκμετάλλευση των σπάνιων γαιών, και ειδικότερα του λιθίου, που ανακαλύφθηκαν στο Αλιέ της κεντρικής Γαλλίας.

Ένα στοιχείο που όλες οι μεγάλες βιομηχανικές χώρες, με πρώτη την Κίνα, πασχίζουν να εξασφαλίσουν ώστε να εξαρτώνται όσο το δυνατόν λιγότερο από εξαγωγείς αναγκαστικά αναξιόπιστους, καθότι ευεπίφορους σε γεωπολιτικά παίγνια.

Το έργο EMILI στοχεύει στην εξόρυξη κοιτάσματος λιθίου στο Échassières, στην περιοχή Auvergne-Rhône-Alpes της κεντρικής Γαλλίας.

Τη Δευτέρα (30 Σεπτεμβρίου), η CNCP , μια ανεξάρτητη επιτροπή υπεύθυνη για την προώθηση του δημόσιου διαλόγου, δημοσίευσε την έκθεσή της για τις 42 εκδηλώσεις που διοργάνωσε σε διάστημα πέντε μηνών, οι οποίες προσέλκυσαν 3.628 συμμετέχοντες, λέγοντας ότι οι απόψεις για το project παραμένουν διχασμένες.

«Για ορισμένους, η εξόρυξη είναι "παλιομοδίτικη" και ξεπερασμένη, θεμελιωδώς επικίνδυνη και ρυπογόνος. Για άλλους (πιστεύουν ότι) η τεχνική καινοτομία θα επιτρέψει στην εξόρυξη να προχωρήσει και θα μειώσει τον αντίκτυπό της», αναφέρει η έκθεση.

Η κλίμακα του έργου

Ωστόσο, ήταν η μεγάλη κλίμακα του έργου που φάνηκε να ανησυχεί περισσότερο τους ντόπιους - το έργο του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ, που αναμένεται να λειτουργήσει για 25 χρόνια και να παράγει αρκετό λίθιο ετησίως για να τροφοδοτήσει 700.000 ηλεκτρικά οχήματα, περιλαμβάνει εγκαταστάσεις για την εξόρυξη και τη σύνθλιψη μεταλλεύματος λιθίου στο Echassières, μια πλατφόρμα φόρτωσης σιδηροδρόμου στον δήμο Saint-Bonnet-de-Rochefort και κοντά στο εργοστάσιο μετατροπής λιθίου στην περιοχή Montluçon.

Η συζήτηση υπογράμμισε επίσης τις διαφορετικές αντιλήψεις του κοινού σχετικά με τα μεταλλευτικά έργα γενικότερα.

Ενώ ορισμένοι συμμετέχοντες υποστήριξαν ότι ο επείγων χαρακτήρας της κλιματικής αλλαγής δικαιολογεί την αυξημένη παραγωγή λιθίου στη Γαλλία, άλλοι ήταν πιο σκεπτικιστές.

Μια βάση δοκιμών για την Ευρώπη

Σύμφωνα με το euractiv το λίθιο είναι βασική πρώτη ύλη για την παραγωγή μπαταριών, στην οποία δεν έχουν εύκολη πρόσβαση όλες οι χώρες. Μαζί με άλλες κρίσιμες πρώτες ύλες, θεωρείται από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη ως ζωτικής σημασίας για την ΕΕ να διατηρήσει την ενεργειακή της ανεξαρτησία και την οικονομική ηγεσία της στις τεχνολογίες καθαρής ενέργειας.

Τον Μάρτιο, η ΕΕ ενέκρινε τον νόμο περί κρίσιμων πρώτων υλών , ο οποίος θέτει στόχους για την εγχώρια εξόρυξη, επεξεργασία και ανακύκλωση τέτοιων υλικών.

Μεταρρυθμίσεις

Στη Γαλλία, μεταρρυθμίσεις στον Κώδικα Μεταλλείων της χώρας, με στόχο την απλούστευση και τη βελτίωση των διαδικασιών αδειοδότησης για νέα μεταλλευτικά έργα, τέθηκαν σε ισχύ τον Ιούλιο.

Ωστόσο, παρά αυτές τις πρόσφατες νομοθετικές αλλαγές, εξακολουθούν να υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με τη σκοπιμότητα εξόρυξης μεγάλης κλίμακας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με τους σχολιαστές να αμφισβητούν εάν οι ντόπιοι είναι έτοιμοι να δεχτούν τέτοιες δραστηριότητες στις αντίστοιχες περιοχές τους.

Δεν είναι επίσης σαφές εάν ο πολύπλοκος ιστός περιβαλλοντικών ρυθμίσεων της Ευρώπης θα επιτρέψει εύκολα την ανάπτυξη νέων ορυχείων, ειδικά καθώς αυτά έχουν συχνά σημαντικό αντίκτυπο στο τοπικό περιβάλλον.

Τοπικοί προβληματισμοί

Ενώ οι πολιτικοί ηγέτες μπορεί να ενδιαφέρονται για τις έννοιες της κυριαρχίας και της ενεργειακής ανεξαρτησίας, αυτές δεν έπεισαν τους ντόπιους για τα πλεονεκτήματα του ορυχείου λιθίου Allier, αναφέρει η έκθεση CNDP.

Αντίθετα, το κοινό εξέφρασε μια σειρά από ανησυχίες σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις του έργου στο τοπικό περιβάλλον.

Ο δήμος του Saint-Bonnet, όπου θα βρίσκεται η πλατφόρμα φόρτωσης του εξορυσσόμενου μεταλλεύματος σε τρένα, υποστήριξε ότι ήθελε να διατηρήσει τον αγροτικό και πράσινο χαρακτήρα του και δεν επιθυμεί τη ρυπογόνο οικονομική δραστηριότητα στην περιοχή.

Το άλλο σημαντικό ζήτημα είναι η μελλοντική επεξεργασία των 1.350.000 τόνων υπολειμμάτων από το ορυχείο Échassières και των 600.000 έως 800.000 τόνων από το εργοστάσιο μετατροπής.

Οι υπεύθυνοι ανάπτυξης έργων προτείνουν να χρησιμοποιηθεί αυτό το υλικό για την πλήρωση αχρησιμοποίητων φρεάτων ορυχείων και οι κάτοικοι της περιοχής ζητούν περισσότερες εγγυήσεις σχετικά με τη στεγανότητα αυτών των σηράγγων για να αποφευχθεί η μόλυνση των τοπικών υδάτινων πόρων.

Ένα άλλο θέμα που απασχολεί τους αγρότες και τους κατοίκους της περιοχής είναι οι απαιτήσεις του έργου σε νερό, που υπολογίζονται σε 1.200.000 m3 από δύο τοπικές λεκάνες απορροής ποταμών που ήδη υποφέρουν από χρόνια λειψυδρία .

Κριτήρια 

Στις συστάσεις του, το CNDP καλεί την Imerys, την εταιρεία εκμετάλλευσης ηλεκτρικού δικτύου RTE  και τη γαλλική κυβέρνηση «να καθορίσουν τα κριτήρια λήψης αποφάσεων για το βάθος και τη διάρκεια της λειτουργίας του ορυχείου, την ισορροπία του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας και το συνολικό αποτύπωμα άνθρακα».

Καλεί επίσης την εταιρεία εξόρυξης να μοιραστεί περισσότερα δεδομένα, να εμπλέξει τους ντόπιους στη διαχείριση του έργου και να παράσχει εκπαίδευση σε ντόπιους που αναζητούν εργασία.

Τρίμηνη προθεσμία

Η μπάλα είναι τώρα στο γήπεδο των υποστηρικτών του έργου, οι οποίοι έχουν τρεις μήνες για να απαντήσουν στις προτάσεις του CNDP.

Επιτάχυνση του project 

Παρά τις τοπικές αμφιβολίες, η γαλλική κυβέρνηση έχει ήδη λάβει μέτρα για να επιταχύνει το έργο. Τον Ιούλιο, χαρακτήρισε τα σχέδια ως «Projet d'Intérêt National Majeur» - ένα έργο μείζονος εθνικού ενδιαφέροντος.

Αυτό επιτρέπει στην Imerys να λάβει τη διοικητική έγκριση πιο γρήγορα, καθώς η Γαλλία τη θεωρεί είτε σημαντική για την οικολογική μετάβαση είτε για την εθνική κυριαρχία. Ή, στην περίπτωση του λιθίου: και τα δύο.

Η εξόρυξη του θα μπορούσε να προσφέρει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την αυτοκινητοβιομηχανία της χώρας και να την φέρει σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου του Προέδρου Μακρόν για παραγωγή δύο εκατομμυρίων ηλεκτρικών και υβριδικών οχημάτων έως το 2030.

Παρά τις εκτενείς συστάσεις που προέκυψαν από τις τοπικές συζητήσεις, ορισμένοι επικριτές είναι πεπεισμένοι ότι ο μη δεσμευτικός χαρακτήρας τους δεν θα επηρεάσει την υποστήριξη της κυβέρνησης στο ορυχείο. 

Τα σχέδια της Ευρώπης

Σημειώνεται ότι σε μια προσπάθεια να περιορίσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η ΕΕ σχεδιάζει να απαγορεύσει την πώληση νέων αυτοκινήτων εσωτερικής καύσης έως το 2035 και να πείσει τους πολίτες της να επιλέξουν την ηλεκτροκίνηση. Αυτή η απόφαση έχει βελτιώσει την εστίαση του μπλοκ στο λίθιο, ένα βασικό συστατικό των μπαταριών ηλεκτρικών αυτοκινήτων και ένα κρίσιμο ορυκτό από το οποίο η Ευρώπη εξαρτάται σχεδόν πλήρως από την Κίνα. 

Για να ενισχύσουν την εγχώρια εξόρυξη λιθίου, οι εταιρείες μελετούν διάφορα project για το άνοιγμα νέων ορυχείων σε χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Πορτογαλία - που είναι ο μόνος σημαντικός παραγωγός μέχρι σήμερα.

Ωστόσο, υπήρξαν σημαντικές αντιδράσεις σε ολόκληρη την ήπειρο - κυρίως στη Σερβία, όπου χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους αυτό το καλοκαίρι απαιτώντας τη διακοπή των επενδυτικών σχεδίων του ομίλου Rio Tinto, ύψους 2,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων, να ανοίξει το μεγαλύτερο ορυχείο λιθίου της Ευρώπης στη χώρα.

Απεξάρτηση από την Κίνα

Για να μειώσει την υπερβολική εξάρτηση από το κινεζικό λίθιο, η ΕΕ έχει θέσει ως στόχο να παράγει τουλάχιστον το 10% της ετήσιας κατανάλωσής της έως το 2030, σύμφωνα με την Πράξη για τις κρίσιμες πρώτες ύλες που τέθηκε σε ισχύ τον Μάιο.

Σύμφωνα μάλιστα με τον William Adams, αναλυτή βασικών μετάλλων στη Fastmarket, ενώη πτώση των τιμών του λιθίου πλήττει τις επενδύσεις σε νέα ορυχεία στην Ευρώπη, η Κίνα είναι σε θέση να παράγει το λεγόμενο λευκό χρυσό σε πολύ χαμηλότερο κόστος λόγω φθηνότερης εργασίας και ενέργειας και ευκολότερης χρηματοδότησης από τις κρατικά ελεγχόμενες τράπεζες. Αυτό εκτοπίζει επηρεάζει τον ανταγωνισμό και πλημμυρίζει την αγορά με υπερπροσφορά, μειώνοντας τις τιμές.

«Η Ευρώπη βρίσκεται σε δύσκολη θέση για να μπορέσει να καλύψει το χαμένο έδαφος. Το να αποκτήσει την τεχνογνωσία και να μπορέσει να το κάνει σε παρόμοιες τιμές είναι ένα μεγάλο ζητούμενο. Αν εξετάσετε πράγματα όπως οι επενδύσεις, τα εργατικά και η ενέργεια, είναι μεγάλο εμπόδιο», δήλωσε ο Adams.

Πριν από δύο χρόνια, οι τιμές του λιθίου ήταν γύρω στα 84.000 δολάρια ανά μετρικό τόνο, λόγω της ζήτησης ηλεκτρικών οχημάτων. Τώρα, λόγω των πιο αργών από τις αναμενόμενες πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων και της κινεζικής προσφοράς λιθίου που κατακλύζει τις παγκόσμιες αγορές, οι τιμές βρίσκονται 88% χαμηλότερα, περίπου στα 10.300 δολάρια ανά τόνο. 

Στις προβλέψεις της, η Fastmarkets έχει οκτώ ορυχεία που θεωρεί πιθανό να αρχίσουν να παράγουν κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας. Αυτά θα αυξήσουν την προσφορά των ευρωπαϊκών ορυχείων από το μηδέν σχεδόν σε 58.000 τόνους ισοδύναμου ανθρακικού λιθίου ετησίως έως το 2034.