ΕΣΕΚ: Κρίσιμη η εξαετία 2025 – 2030 για την ενεργειακή μετάβαση – Οι προβλέψεις για τιμές σε ρεύμα και ρύπους

Μια κρίσιμη εξαετία που θα βάλλει τα θεμέλια της ενεργειακής μετάβασης με πρωταγωνιστές τις ώριμες τεχνολογίες της ηλιακής και αιολικής ενέργειας θα είναι η περίοδος 2025 – 2030, με απώτερο σκοπό η συμμετοχή της πράσινης ενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας να φτάσει ως το 2030 το 45,4% από 42,5% που είναι ο ευρωπαϊκός στόχος.

Το ίδιο διάστημα αναμένεται κυριαρχία των ΑΠΕ στην θέρμανση και την ψύξη με το ποσοστό να διαμορφώνεται στο 62,1%, στο 67,4% στα κτίρια έναντι 49% που είναι ο ευρωπαϊκός στόχος, 41,2% στην βιομηχανία και μόλις 13,9% στις μεταφορές κάτω από τον στόχο της ΕΕ που είναι 29%.

Πρόκειται για μερικές από τις κυριότερες παραδοχές του Εθνικού Σχεδίου για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ) που αναμένεται εκτός απροόπτου να δοθεί σε δημόσια διαβούλευση από το ΥΠΕΝ την επόμενη εβδομάδα.

Η πορεία των τιμών

Για την κατάρτιση του ΕΣΕΚ ελήφθηκαν υπόψη οι μακροοικονομικές προβλέψεις και η εξέλιξη των τιμών των ενεργειακών προϊόντων που καθορίζονται στις διεθνείς αγορές καθώς και των δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου σύμφωνα με τις προβλέψεις της ΕΕ. Σύμφωνα με αυτές, οι χονδρεμπορικές τιμές φυσικού αερίου θα είναι σχετικά σταθερές στο επίπεδο των 38 €/MWh μέχρι το 2050, αλλά οι τιμές δικαιωμάτων εκπομπής CO2 θα κυμαίνονται στα 80 €/τόνο μέχρι το 2030 και στη συνέχεια θα αυξηθούν δραστικά μέχρι τα 290 €/τόνο ως το 2040 και τα 490 €/τόνο μέχρι το 2050, ενώ από το 2027 θα ενταχθούν στο σύστημα της αγοράς ρύπων και οι λοιποί τομείς (κτιριακός, μεταφορές, κλπ.), αρχικά με μεταβατικές μειωμένες τιμές και από το 2031 πλήρως. Συνυπολογίστηκαν επίσης η εξέλιξη των τεχνολογιών και της δυναμικότητας των ΑΠΕ (βιομεθάνιο, υδροηλεκτρικά κ.α), τα σχέδια απανθρακοποίησης της βιομηχανίας (τσιμεντοβιομηχανίες, διυλιστήρια), η ενεργειακή ασφάλεια και η επάρκεια εφοδιασμού.

Οι σταθμοί

Ποιοι όμως είναι οι κυριότεροι σταθμοί της μεγάλης πράσινης διαδρομής και ποια τα σκαλοπάτια για την μετάβαση στην εποχή του net zero το 2050;

Μέχρι το 2030, προβλέπεται ταχεία ανάπτυξη της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ και τεχνολογίες που ήδη έχουν ωριμάσει και παράγουν ηλεκτρισμό (αιολική και ηλιακή ενέργεια) με ανταγωνιστικό κόστος έναντι των ορυκτών καυσίμων. Λόγω της στοχαστικότητας των ΑΠΕ αναπτύσσονται παράλληλα υδροηλεκτρικά, καθώς και συστήματα αποθήκευσης ενέργειας (μπαταρίες, αντλησιοταμιευτικά) και δρομολογείται η επέκταση της δυναμικότητας των διασυνδέσεων με τις γειτονικές χώρες, ώστε να διασφαλιστεί ένα διαφοροποιημένο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής που δεν θα εξαρτάται από διαταραχές στην παραγωγική ικανότητα μεμονωμένων τεχνολογιών. Παράλληλα, επεκτείνονται και ενισχύονται τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής ηλεκτρισμού με σκοπό να επιταχυνθεί η σύνδεση νέων ΑΠΕ και να ξεμπλοκάρει ο σημερινός φορτωμένος ηλεκτρικός χώρος.

Υπεράκτια αιολικά

Το διάστημα έως το 2030 ξεκινά η ανάπτυξη των υπεράκτιων αιολικών καθώς και η ανάπτυξη υποδομών (λιμάνια) και εφοδιαστικής αλυσίδας, με έμφαση στην δημιουργία και ενίσχυση της εγχώριας αλυσίδας (ναυπηγεία, καλώδια, κλπ.) ώστε το υψηλό σήμερα κόστος της τεχνολογίας να αντισταθμιστεί από την δημιουργία εγχώριας προστιθέμενης αξίας. Στο διάστημα αυτό ολοκληρώνονται οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις των περισσότερων νησιών και αναπτύσσεται η ενεργειακή αυτονομία με ΑΠΕ των μη διασυνδεδεμένων μικρών νησιών. Ενθαρρύνεται επίσης ο συνδυασμός των ΑΠΕ με συστήματα αφαλάτωσης νερού προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα υδροδότησης των νησιών.

Το τέλος του λιγνίτη

Μέχρι το τέλος του 2028, όπως ρητά προβλέπεται στον Κλιματικό Νόμο (Άρθρο 11 Ν. 4936/2022) πέφτουν και οι τίτλοι τέλους της χρήσης του λιγνίτη για ηλεκτροπαραγωγή. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στο διάδοχο σχήμα της τηλεθέρμανσης των πρώην λιγνιτικών περιοχών: υλοποιούνται ισοδύναμες λύσεις για τους ωφελούμενους με άλλα μέσα, όπως τηλεθέρμανση με συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης με φυσικό αέριο, αντλίες θερμότητας κατάλληλες για τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής, κλπ.

Έξυπνοι μετρητές

Στο διάστημα αυτό ολοκληρώνεται και η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών σε όλους τους καταναλωτές ηλεκτρισμού, ώστε να είναι δυνατή η απόκριση (μετάθεση) ζήτησης σύμφωνα με τη χρονική διακύμανση των τιμών ηλεκτρισμού, μεταθέτοντας ουσιαστικά ζήτηση προς τις ώρες υπερπαραγωγής από ΑΠΕ και μειώνοντας συνολικά τα κόστη για το σύστημα.

Ταυτόχρονα συνεχίζεται η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων (μονώσεις, ενεργειακά αποδοτικές συσκευές, αντλίες θερμότητας και συστήματα αυτοπαραγωγής ΑΠΕ). Για τα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας επιδιώκεται η βελτιστοποίηση της σχέσης κόστους/οφέλους με επικέντρωση στις κλιματικές ζώνες Γ και Δ και σε κτίρια υψηλού βαθμού χρήσης.

Το ίδιο διάστημα ξεκινά η παραγωγή βιομεθανίου προς υποκατάσταση μέρους του φυσικού αερίου (με έγχυση κυρίως στα δίκτυα διανομής λόγω του μικρού μεγέθους των ελληνικών μονάδων), η παραγωγή υγρών βιοκαυσίμων για τον τομέα των μεταφορών με έμφαση στην παραγωγή προηγμένων βιοκαυσίμων για την αεροπλοΐα στα διυλιστήρια και η εγκατάσταση των πρώτων εμπορικών μονάδων παραγωγής πράσινου υδρογόνου, κυρίως για παραγωγή ανανεώσιμων συνθετικών καυσίμων στα διυλιστήρια (συνθετική κηροζίνη, συνθετική μεθανόλη).

Οι σπόροι του εξηλεκτρισμού

Το διάστημα 2025-2030 διατηρείται η αύξηση στο ρυθμό εξηλεκτρισμού των ελαφρών οδικών μεταφορών, με επέκταση των υποδομών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων ενώ εκκινεί και η ανάπτυξη υποδομών παροχής ηλεκτρικού ρεύματος για τα ελλιμενισμένα πλοία (cold ironing) στα λιμάνια και επεκτείνεται η ηλεκτροκίνηση των τραίνων. Στον τομέα των βαρέων οδικών μεταφορών και των πλοίων, επιδιώκεται η διείσδυση του LNG ως μεταβατικού καυσίμου καθώς και του bio-LNG.

Η ταχεία διείσδυση των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή είναι η αιχμή του δόρατος για την επίτευξη του στόχου της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% τουλάχιστον μέχρι το 2030.

Αποθήκευση CO2

Στη βιομηχανία, ειδικά στους τομείς που δεν έχουν εναλλακτική λύση (τσιμεντοβιομηχανία, διυλιστήρια) ενθαρρύνονται και διευκολύνονται τα προγράμματα δέσμευσης και αποθήκευσης ή χρήσης CO2, για τα οποία έχουν εγκριθεί και κοινοτικές χρηματοδοτήσεις. Η αποθήκευση CO2 προβλέπεται να λάβει χώρα στα υποθαλάσσια εξαντλημένα κοιτάσματα πετρελαίου του Πρίνου ενώ εξετάζεται ο εντοπισμός και η ανάπτυξη και άλλων κατάλληλων γεωλογικών σχηματισμών σε αποθήκες CO2 ή και η αποθήκευση σε άλλους γεωλογικούς σχηματισμούς γειτονικών χωρών.

Ο ρόλος του φυσικού αερίου

Σημαντικός αυτή την περίοδο παραμένει ο ρόλος του φυσικού αερίου. Συγκεκριμένα, η χρήση του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή μειώνεται αλλά το φυσικό αέριο συνεχίζει να παίζει ρόλο για την ευστάθεια του συστήματος ηλεκτροπαραγωγής. Αντίστοιχα, η χρήση των ορυκτών καυσίμων στους τομείς εκτός ηλεκτροπαραγωγής μειώνεται μεν, αλλά με συγκρατημένο ρυθμό. Η ανάπτυξη των δικτύων φυσικού αερίου την περίοδο αυτή γίνεται λελογισμένα και εξετάζοντας τη μακροχρόνια βιωσιμότητά τους, λαμβάνοντας υπόψη παραμέτρους όπως (κυρίως) οι επόμενες φάσεις της ενεργειακής μετάβασης, οι κλιματολογικές συνθήκες/ζώνες κλπ.. Η ανάπτυξη νέων δικτύων και υποδομών πρέπει να εξετάζεται στο πλαίσιο της εξέλιξης της ζήτησης τόσο σε εγχώριο όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη και την ταχύτητα ανάπτυξης εναλλακτικών τεχνολογιών που μπορούν να λειτουργήσουν είτε ανασχετικά (π.χ. αντλίες θερμότητας ως εναλλακτική πηγή θέρμανσης σε κτίρια) είτε υποστηρικτικά (π.χ. αποκλιμάκωση κόστους και υψηλότερη δυναμικότητα παραγωγής βιομεθανίου ή και πράσινου υδρογόνου) σε νέες επενδύσεις σε δίκτυα και υποδομές αερίου.

Εκτός από την εγχώρια αγορά, ο τομέας του φυσικού αερίου έχει και τη δυνατότητα ανάπτυξης της διαμετακόμισης στην αγορά της Βαλκανικής και βορειότερα (Κάθετος Διάδρομος Φυσικού Αερίου). Η Ελλάδα έχει ήδη επενδύσει στην προοπτική αυτή (Διασυνδετήριος Αγωγός Ελλάδας – Βουλγαρίας, νέος Σταθμός Συμπίεσης στην Κομοτηνή, FSRUΑλεξανδρούπολης, υπό κατασκευή Διασυνδετήριος Αγωγός Ελλάδος- Βόρειας Μακεδονίας) και την στηρίζει έμπρακτα (Κάθετος Διάδρομος). Περαιτέρω επενδύσεις ανάπτυξης ή ενίσχυσης της μεταφορικής ικανότητας του Συστήματος Μεταφοράς δικαιολογούνται μόνο υπό το πρίσμα της επαύξησης της εξαγωγικής ικανότητας και στη βάση μεσομακροπρόθεσμης κάλυψης της περιφερειακής ζήτησης για αέριο καύσιμο, εφόσον καταγράφεται σχετική ζήτηση από την αγορά.

(αναδημοσίευση από newmoney.gr)