Οι αναλώσιμοι

29 07 2024 | 12:51Γιάννης Τσιπουρίδης

Μπορούμε να είμαστε ειλικρινείς με την κλιματική κρίση;

Ούτε κατά λάθος προέκυψε ούτε είναι αποτέλεσμα φυσικών διεργασιών.

Είναι αποτέλεσμα της, μετά την βιομηχανική επανάσταση, εγκληματικής διαχείρισης του περιβάλλοντος, εξ αιτίας της απληστίας κάποιων χωρών και συγκεκριμένων ηγετικών οικονομικών ομάδων.

Όχι ότι πριν δεν γινόταν το ίδιο, απλά μετά τη βιομηχανική επανάσταση βρήκαμε και μάλιστα «βελτιώναμε» συνέχεια τα εργαλεία με τα οποία μπορούσαμε να προκαλέσουμε ανεπανόρθωτη καταστροφή στον πλανήτη μας.

Και το καταφέραμε.

«Αναπτυσσόμασταν» εις βάρος του πλανήτη, αδιαφορώντας για το αποτέλεσμα, αδιαφορώντας, με έπαρση νεόπλουτου, για το σπίτι μας, λες και υπήρχε και άλλο. Δεν γίνεται να καταστρέφεις το σπίτι σου χωρίς συνέπειες. Κι όμως, ακόμη και τώρα που είναι πασιφανές τι συμβαίνει και η καταστροφή ξεκάθαρα απειλεί εμάς τους ίδιους, κάποιοι που δυστυχώς αποφασίζουν για τις τύχες όλων μας, συνεχίζουν να αδιαφορούν.

Για δεκαετίες η περίφημη ανάπτυξη λειτούργησε εις βάρος του σπιτιού μας, του πλανήτη και των οικοσυστημάτων του. Δεν ήταν μια βιώσιμη ανάπτυξη, ήταν μια στενή οικονομική ανάπτυξη, μια ανάπτυξη αριθμών, μια ανάπτυξη για λίγους. [i]

Και σαν να μην έφτανε αυτό, ήταν και μια ασύδοτη ανάπτυξη.

Η ασυδοσία αυτής της ανάπτυξης δεν θα είχε τόσο καταστροφικά αποτελέσματα, αν δεν υπήρχε «προστασία» αυτών που την διέπρατταν.

Και αυτά δεν είναι θεωρίες συνομωσίας.

Καθημερινά διαβάζουμε για αστοχίες του αναπτυξιακού μας μεγαλείου, με πιο εντυπωσιακό τελευταίο παράδειγμα, τα μικροπλαστικά που πλέον τα βρίσκουμε στον πλακούντα, σε νεογέννητα, σε όρχεις και στον εγκέφαλο[ii].

Δεκάδες παρόμοια παραδείγματα.

Πιστεύετε ότι υπάρχει σοβαρός έλεγχος;

Κινδυνεύουμε, γιατί δεν θελήσαμε να θεσμοθετήσουμε αποτελεσματικά συστήματα ελέγχου και καταστολής της ασυδοσίας της ανάπτυξης. Λειτουργούμε σαν έφηβοι με άγνοια κινδύνου, ενώ στα αλήθεια αδιαφορούμε για τον μελλοντικό κίνδυνο, γιατί μας ικανοποιεί το πρόσκαιρο κέρδος. Άλλωστε, είμαστε ειδικοί στην ρευστοποίηση μελλοντικών οφελών.

Το «τώρα» uber alles και το «αύριο» ποιος ζει ποιος πεθαίνει.

Ναι, αρκεί ο καθένας να αποφασίζει για τον εαυτό του και όχι το λόμπυ των ορυκτών καυσίμων να αποφασίζει για την ζωή των παιδιών και εγγονιών μας.

Η ανθρωπότητα έχει θέσει σε κίνδυνο ακόμη και την ύπαρξη της, εκθέτοντας τα γονίδια μας τα κύτταρα μας, τον οργανισμό μας σε μικροπλαστικά και χημικά κάθε είδους μέσω της τροφικής αλυσίδας ενώ συνολικά είναι ορατός ο κίνδυνος της 6^ης μαζικής εξαφάνισης των ειδών.

Και για τα δυο υπάρχουν σοβαρές επιστημονικές αναλύσεις[iii],[iv],[v],[vi].

Η ουσία δεν είναι αν αυτές και μύριες άλλες επικίνδυνες προβλέψεις έχουν πιθανότητα 100% να πραγματοποιηθούν κι άρα να αντιδράσουμε τώρα.

Ούτε καν.

Νοήμονα όντα, homo sapiens, θα αντιδρούσαν και μόνο με τον τεκμηριωμένο επιστημονικό κώδωνα του κινδύνου.

Αυτός βαράει συνεχώς και όλο και πιο επίμονα, αλλά ο κώδων του χρηματιστηρίου είναι πιο δυνατός και σκεπάζει τον ήχο του.

Κι εδώ να επιστρέψω στην κλιματική κρίση.

Ότι η ανάπτυξη που ακολουθούμε μας οδηγεί σε αλλαγή του κλίματος είναι γνωστό τουλάχιστον από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα[vii], [viii].

Και έκτοτε αυτή η γνώση ενισχύεται και τεκμηριώνεται χρόνο με το χρόνο.

Η ουσία της επιστημονικής παρατήρησης, ανάλυσης και πρόβλεψης για την εξελισσόμενη κλιματική αλλαγή και τις συνέπειες της, παρέμεινε η ίδια όλα αυτά τα χρόνια.

Μόνο ένα άλλαξε: άρχισαν σταδιακά να γίνονται ορατές «δια γυμνού οφθαλμού» που λένε, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Τα δε δύο τελευταία χρόνια υπήρξαν καθοριστικά στην συνειδητοποίηση ότι το κλίμα άλλαξε και μαζί του αναπόφευκτα και η ζωή μας.

Διάβασα προχθές κάπου έναν εύστοχο τίτλο: «Το τέλος του καλοκαιριού».

Τα 40αρια της θερμοκρασίας από ακραία εξαίρεση έγιναν ο κανόνας. Στα δελτίο ειδήσεων της τηλεόρασης, αναφέρεται πλέον ότι οι τουρίστες τα μεσημέρια μένουν στο ξενοδοχείο τους. Αναμενόμενο. Σε λίγα χρόνια δεν θα έρχονται καν το καλοκαίρι.

Αλήθεια ποιο καλο-καίρι; Είναι πλέον κακο-καίρι. (..με την ανοχή σας…)

Το κλίμα καθορίζει την ίδια τη ζωή και όταν αλλάξει το κλίμα μαζί του αναγκαστικά πρέπει να αλλάξει και η ζωή, αλλιώς θα εξαφανιστεί.

Και μιλώντας για ζωή να δούμε και την σκοτεινή πλευρά της κλιματικής κρίσης.

Οι νέες κλιματικές συνθήκες σκοτώνουν.

Οι καταιγίδες, οι πλημμύρες, οι καύσωνες, η ξηρασία, η λειψυδρία, οι πυρκαγιές, οι μειωμένες σοδειές, η άνοδος της θερμοκρασίας των ωκεανών ….. άμεσα και έμμεσα σκοτώνουν.

Το βλέπουμε καθημερινά στις οθόνες μας. Όλο και περισσότεροι γίνονται θύματα της κλιματικής κρίσης. Και δεν είναι πλέον μόνο οι «φτωχοδιάβολοι» του φτωχού νότου, που έχουμε συνηθίσει χρόνια τώρα να βλέπουμε να εξολοθρεύονται, και αν και ομολογουμένως με πολύ βαθιά θλίψη, το αποδεχόμασταν, ως αναγκαίο κακό. Ως παράπλευρη απώλεια της ανάπτυξης, αντί για ξεδιάντροπη αποικιοκρατία.

Είμαστε κι εμείς πλέον.

Ήρθε και η σειρά μας.

Τι κάνουμε λοιπόν τώρα;

Κατ’ αρχάς να δούμε αν είμαστε όλοι, θύτες και θύματα, στην ίδια σελίδα, όπως λένε οι αγγλοσάξονες;

Δυστυχώς δεν είμαστε.

Το πιο ουσιαστικό και ταυτόχρονα εμβληματικό κλιματικό ζήτημα που δικαιολογημένα κατέχει την πρώτη θέση στην ατζέντα όλων των κλιματικών διαπραγματεύσεων, είναι τα ορυκτά καύσιμα.

Εδώ παραθέτω για πολλοστή φορά 2 πολύ απλές σκέψεις:

η κλιματική αλλαγή προκαλείται από την αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα
πάνω από ¾ αυτών των εκπομπών προέρχονται από την χρήση ορυκτών καυσίμων,

και βγάζω το προφανές συμπέρασμα πως:

μια σοβαρή και αποτελεσματική πολιτική αντιμετώπισης της εντός των πυλών κλιματικής κρίσης, πρέπει να ξεκινάει βάζοντας άμεσα τέλος στη χρήση ορυκτών καυσίμων.

Θα ρωτήσει κάποιος:

και με τι θα αντικαταστήσουμε τα ορυκτά καύσιμα;

Πάλι απλή η απάντηση:

Με μείωση της σπατάλης ενέργειας
Με βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας συσκευών/μηχανών και διεργασιών
Με εξηλεκτρισμό των συστημάτων (θέρμανση, ψύξη, μεταφορές)
Με αποθήκευση ενέργειας
Και με τις άφθονες, ανεξάντλητες, διαθέσιμες σε όλους, φθηνές, φιλικές στο περιβάλλον ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Και θα ξαναρωτήσει «ο κάποιος»:

κι αυτό μπορεί να γίνει αύριο;

Αύριο ίσως όχι, αλλά σίγουρα μεθαύριο.

Γιατί, αυτήν την τελευταία ερώτηση την ακούω πολλά χρόνια τώρα, κι αν είχε δοθεί η ευκαιρία στις ανανεώσιμες νωρίτερα, δεν θα οδυρόμασταν τώρα.

Η αλήθεια είναι πως η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν δώσει εδώ και χρόνια τις εξηγήσεις, απαντήσεις και λύσεις για τα προβλήματα ενέργειας, περιβάλλοντος και κλίματος.

Δυστυχώς η αγορά των ορυκτών καυσίμων δεν ακούει.

Γιατί να ακούσει άλλωστε όταν εισπράττει $7τρις ετησίως σε μορφή επιδοτήσεων[ix], επιπλέον των υπερκερδών[x], [xi].

Κλασσικότερο όλων των παραδειγμάτων το γεγονός ότι μόλις στο COP26, δηλαδή το 2021, στη Γλασκώβη, συνδέθηκαν τα ορυκτά καύσιμα (αλλά με απευθείας αναφορά μόνο στο κάρβουνο και όχι σε όλα τα ορυκτά καύσιμα), με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Δηλαδή μέχρι τότε δεν υπήρχε αναφορά στα κείμενα της μεγαλύτερης και πιο εμβληματικής παγκόσμιας διάσκεψης για το κλίμα, της σχέσης μεταξύ ανόδου των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και καύσης ορυκτών καυσίμων!!!

Αν αυτό δεν είναι ο ορισμός του ισχυρότερου λόμπυ στον πλανήτη, δεν ξέρω τι άλλο μπορεί να είναι.

Το COP27 στην Αίγυπτο, πέρασε χωρίς ούτε υπαναχώρηση (προσπάθησαν να ανατρέψουν την απόφαση της Γλασκώβης, γι αυτό το γράφω) αλλά ούτε και βελτίωση σε αυτό το σημείο.

Επιτέλους στο COP28 αναγνωρίζεται για ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ότι πρέπει να μειωθεί η χρήση ορυκτών καυσίμων για να μην ανέβει η θερμοκρασία πάνω από 1,5 βαθμούς Κελσίου.

Σημαντικό βήμα αλλά μισό, ίσως ούτε καν μισό.

Το να παραδεχτείς ποια είναι η θεραπεία χωρίς να συμφωνήσεις τη δοσολογία και την ημερομηνία έναρξης της (τέλους εν προκειμένω), είναι σαν να κάνεις μια τρύπα στο νερό.

Δυστυχώς, δεν έμεινε πλέον χρόνος για κουβεντούλες.

Χρόνο για διαπραγματεύσεις είχαμε τις δεκαετίες του 1990, 2000, 2010 άντε 2020.

Τώρα το κλιματικό ποτάμι, ο κλιματικός ανεμοστρόβιλος, κυριολεκτικά, μας πήρε και μας σήκωσε.

Καιγόμαστε, πνιγόμαστε, εξαφανιζόμαστε.

Η αντίδραση πρέπει να είναι άμεση. Κάθε μήνας που περνάει καταρρίπτουμε ρεκόρ ανόδου θερμοκρασίας[xii].

Το εμβληματικό όριο του 1.5oC[xiii] έχει ξεπεραστεί[xiv].

Ξέρετε τι κάνουμε όμως;

Συζητάμε το phase down και όχι το phase out των ορυκτών καυσίμων, δηλαδή την σταδιακή μείωση και όχι την οριστική εγκατάλειψη τους.

Κι έτσι, το γνωστό λόμπυ σχεδιάζει νέα ορυχεία και σταθμούς άνθρακα και νέες εξορύξεις υδρογονανθράκων[xv].

Εδώ είμαστε.

Παράλληλοι μονόλογοι και επικρατεί ο νόμος του οικονομικά ισχυρού.

Η επιστήμη, η κοινωνία των πολιτών και ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός νεαρών ακτιβιστών έχουν συνειδητοποιήσει πλήρως την κρισιμότητα της κλιματικής κρίσης και απαιτούν άμεση εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων, τέλος στην κοροϊδία του greenwashing και ουσιαστική επιδοτούμενη κλιματική δράση σε όλους τους τομείς.

Αλλά, το λόμπυ των ορυκτών καυσίμων διαφωνεί.

Ακόμη και τώρα μια είδηση για μια νέα καταστροφική κλιματική εξέλιξη, κάποιοι την βλέπουνε σαν καμπανάκι κινδύνου και κάποιοι άλλοι σαν επενδυτική ευκαιρία.

Μας έχει καταστρέψει αυτή κινέζικη λέξη για κρίση που σημαίνει και ευκαιρία

Γι αυτό, παρ’ όλο που έχουμε φτάσει στο «και 5» συνεχίζουμε να προσπαθούμε να λύσουμε αυτό το πρόβλημα επιβίωσης (για πολλούς αν όχι για όλους), με τον ίδιο τρόπο που το δημιουργήσαμε: με τη μη βιώσιμη ανάπτυξη.

Δεν νομίζετε ότι είναι καταδικασμένη να αποτύχει αυτή προσπάθεια;

Κι όμως σε αυτό το δρόμο βαδίζουμε.

Συνεχίζουμε να επιμένουμε σε μια πορεία γνωρίζοντας ότι θα έχει τουλάχιστον τα εξής σίγουρα αποτελέσματα

Αύξηση βραχυπρόθεσμης κερδοφορίας των εταιρειών ορυκτών καυσίμων (και γι αυτό την επιλέγουμε)
Αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (ανησυχητική αδιαφορία)
Αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας (επικίνδυνη αδιαφορία)
Αύξηση των θυμάτων και των καταστροφών (εγκληματική αδιαφορία)

Και το μαύρο κερασάκι στην τούρτα της επερχόμενης πανωλεθρίας μας, ο (σχεδόν σίγουρα) νέος πλανητάρχης αλαλάζει ήδη:

«..“We will end the ridiculous and actually incredible waste of taxpayer dollars that is fueling the inflation crisis. They’ve spent trillions of dollars of things having to do with the green new scam. It’s a scam. »[xvi]

«Θα τερματίσουμε τη γελοία και πραγματικά απίστευτη σπατάλη δολαρίων των φορολογουμένων που τροφοδοτούν την κρίση του πληθωρισμού. Έχουν ξοδέψει τρισεκατομμύρια δολάρια για πράγματα που έχουν να κάνουν με την πράσινη νέα απάτη. Είναι απάτη.»

Εν τέλει είμαστε πιο αναλώσιμοι απ’ ότι νομίζουμε.

Δρ. Γιάννης Τσιπουρίδης

Σύμβουλος Μηχανικός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας

Επισκέπτης καθηγητής @Meru University of Science and Technology (MUST) κι επισκέπτης καθηγητής @Technical University of Mombasa (TUM), Κένυα

Μέλος του Fossil Fuel Non Proliferation Treaty και του Loss and Damage Collaboration Group

Εκδότης e-mc2 (Energy Matters to Climate Change)

Εκδότης ΑΝΕΜΟλόγια

[i] The world’s five richest men have more than doubled their fortunes from $405 billion to $869 billion since 2020 —at a rate of $14 million per hour— while nearly five billion people have been made poorer, reveals a new Oxfam report on inequality and global corporate power. (https://www.oxfam.org/en/press-releases/wealth-five-richest-men-doubles-2020-five-billion-people-made-poorer-decade-division)

[ii] https://foshbottle.com/blogs/fosh/microplastics-are-in-your-brain-the-placenta-testes-breast-milk-and-sperm-new-survey-suggests

[iii] https://www.weforum.org/agenda/2024/03/microplastics-heart-attack-link-top-health-stories-14032024/

[iv] https://www.researchgate.net/post/DNA_mutation_and_damage_from_plastic_pollution

[v] https://news.stanford.edu/stories/2023/09/human-driven-mass-extinction-eliminating-entire-genera

[vi] https://www.forbes.com/sites/grrlscientist/2023/07/19/modern-sixth-mass-extinction-event-will-be-worse-than-first-predicted/

[vii] https://www.youtube.com/watch?v=0lgzz-L7GFg

[viii] https://www.theguardian.com/us-news/article/2024/jul/18/us-oil-marathon-petroleum-climate-change

[ix] https://www.imf.org/en/Topics/climate-change/energy-subsidies

[x] https://actionaid.org/publications/2024/taxing-windfall-profits-fossil-fuels-and-financial-companies-can-boost-climate

[xi] https://www.pbs.org/newshour/world/un-secretary-general-calls-for-tax-on-windfall-profits-of-fossil-fuel-companies-profits-to-help-fund-fight-against-climate-change

[xii] https://www.sciencealert.com/nasa-confirms-every-month-for-last-year-was-hottest-on-record

[xiii] https://www.theenergymix.com/oil-consumption-to-peak-next-year-still-drive-warming-above-2c-bp-says/