Το ερώτημα γύρω από τους υδρογονάνθρακες στο οποίο καλείται να απαντήσει η Ελλάδα είναι το αν επιθυμεί να φουλάρει τις μηχανές της.
Η επεξεργασία των δεδομένων που συνέλλεξε από τις θάλασσες της Κρήτης η κοινοπραξία Exxon Mobil- Hellenic Energy, ώστε στα τέλη του έτους να λάβει τις τελικές της αποφάσεις δημιούργησε αισιοδοξία ότι κάποια στιγμή μπορεί να μπει και η Ελλάδα στο χάρτη των γεωτρήσεων.
Αρκεί φυσικά το κεφάλαιο των υδρογονανθράκων να παραμένει ψηλά στις προτεραιότητες της κυβερνητικής πολιτικής, να ανεβάσει ταχύτητες και να έχει μια ξεκάθαρη ματιά για τις δραστηριότητες που μπορούν να φιλοξενηθούν στις θαλάσσιες περιοχές, όπως συμβαίνει με τις χώρες της γειτονιάς μας.
Από αυτές της Αδριατικής, όπως Ιταλία και Κροατία, μέχρι εκείνες που βρέχονται από τη Μαύρη Θάλασσα, δηλαδή Ρουμανία και Τουρκία, οι πάντες είτε ανοίγουν ξανά τις έρευνες, είτε εκμεταλλεύονται ήδη το δικό τους αέριο.
Το θέμα επανέρχεται με αφορμή τη δέσμευση της Ελλάδας να σχεδιάσει δύο εθνικά θαλάσσια πάρκα σε Αιγαίο και Ιόνιο, όπως είπε χθες ο υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θ. Σκυλακάκης, παρουσιάζοντας τις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η χώρα στο πλαίσιο της Διεθνούς Διάσκεψης «Our Ocean Conference», που θα γίνει μεταξύ 15-17 Απριλίου στην Αθήνα.
Στο Ιόνιο, το θαλάσσιο πάρκο θα εμπεριέχει 12 περιοχές Natura, καθώς και άλλες που είναι εκτός της ζώνης απολύτου προστασίας και θα καταλαμβάνει μια τεράστια έκταση από την Κεφαλλονιά έως τα Αντικύθηρα, ακολουθώντας νοητά τη γραμμή της ελληνικής τάφρου.
Εντός όμως της συγκεκριμένης ζώνης περιλαμβάνεται και η έκταση της παραχώρησης για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων στον Κυπαρισσιακό Κόλπο (3.421 τετραγωνικά χιλιόμετρα), το περίφημο μπλοκ «10».
Αν και αρχικά δόθηκε η εντύπωση ότι η κυβέρνηση αναθεωρεί τη πολιτική της, πηγές του ΥΠΕΝ το διαψεύδουν, εξηγώντας ότι το χάρτη του θαλάσσιου οικοπέδου θα τον δείξει η μελέτη που θα προηγηθεί, ότι δεν θα «πειραχθεί» το οικόπεδο «10» και ότι δεν τίθεται θέμα να εγκαταλειφθούν τα σχέδια για έρευνα υδρογονανθράκων.
Είναι προφανές ότι η δημιουργία ενός θαλασσίου πάρκου για τη προστασία της βιοποικιλότητας δεν μπορεί να γειτνιάζει με ένα μπλοκ έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων.
Είναι μια δύσκολη άσκηση που απαιτεί εξαιρετικά λεπτούς χειρισμούς, το πως θα συγκεραστούν οι δύο αυτές αντιτιθέμενες δραστηριότητες στον ελλαδικό χώρο, η προστασία της βιοποικιλότητας και η εξόρυξη των υδρογονανθράκων. Ειδικά αν θέλουμε να δημιουργήσουμε ευνοϊκό για επενδύσεις περιβάλλον.
Αν και παλαιότερα, έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών είχε δείξει ότι γύρω από τις εξέδρες του Πρίνου στις οποίες υπάρχει παραγωγή υδρογονοναθράκων από τη δεκαετία του 1980, δεν είχε επηρεαστεί η βιοποικιλότητα.
Ερωτηθείς για την τύχη του μπλοκ «10» ο κ. Σκυλακάκης είπε ότι θα απαιτηθεί επιστημονική τεκμηρίωση για τη συμβίωση της ανθρώπινης δραστηριότητας με τη βιοποικιλότητα. Σημειωτέον ότι πηγές της Helleniq Energy ανέφεραν ότι η εταιρεία δεν έχει ακόμη κάποια επίσημη ενημέρωση, ωστόσο έχει ολοκληρώσει τις δισδιάστατες και τρισδιάστατες σεισμικές έρευνες και μένει να αποφασίσει τα επόμενα βήματα.
Από την άλλη πλευρά, αναδεικνύεται και το θέμα της έλλειψης θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, για το οποίο έχουμε καταδικαστεί από το Ευρωδικαστήριο, που όσο παραμένει άλυτο, τόσο θα δημιουργούνται τέτοιου είδους προβλήματα, δηλαδή να σχεδιάζονται στην ίδια περιοχή να φιλοξενηθούν δύο αντιτιθέμενες δραστηριότητες.
Το συγκεκριμένο ζήτημα έχει επιπλέον και μια γεωπολιτική διάσταση, όπως δείχνει και η στάση της Αγκυρας για τα θαλάσσια πάρκα, η οποία είναι και ο λόγος που η Ελλάδα δεν έχει καταθέσει στην Κομισιόν το σχέδιο για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, παρά λειτουργεί με τομεακά, όπως αυτό για τις περιοχές έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων και για την ανάπτυξη υπεράκτιων αιολικών πάρκων.
Στο θέμα αυτό, ωστόσο, η Αθήνα θα πρέπει να ολοκληρώσει σύντομα τον συγκεκριμένο Χωροταξικό Σχεδιασμό και να τον καταθέσει στην Κομισιόν (η προθεσμία έχει λήξει από το 2021) ώστε να μην δοθεί η εντύπωση ότι η χώρα μας καθυστερεί φοβούμενη τυχόν αντιδράσεις της Τουρκίας, όπως υπήρξαν και στην έγκριση του αντίστοιχου σχεδίου από την κυβέρνηση της Κύπρου.
Εκτός από το ζήτημα, να έχει προβλεφθεί σε μια περιοχή να φιλοξενηθεί άλλη δραστηριότητα και να προγραμματίζεται άλλη, οι έρευνες υδρογονανθράκων ταλανίζονται επίσης από τη «βιομηχανία» προσφυγών, καθώς και από την απουσία λιμενικών εγκαταστάσεων, ικανών να φιλοξενήσουν την υποστήριξη τέτοιων επενδύσεων.
Στο μπλοκ «2», ο παραχωρησιούχος ζήτησε και πήρε παράταση για την άδεια παραχώρησης μέχρι το Μάρτιο 2025 για να βρει λιμενική βάση που θα υποστηρίξει την ερευνητική γεώτρηση, εφόσον αυτή αποφασιστεί. Αν δεν βρεθεί το κατάλληλο λιμάνι, η κοινοπραξία των Energean και Helleniq Energy δεν πρόκειται να προχωρήσουν.
Στο στόχαστρο βρίσκεται το λιμάνι της Πάτρας, όπου μέσα στον Απρίλιο αναμένεται να εγκριθεί το σχετικό master plan, το οποίο προβλέπει και υποδομές για υποστήριξη ερευνητικών γεωτρήσεων. Το ίδιο λιμάνι «κοιτάζει» καιρό τώρα και η Exxon Mobil.
Άλλο ζήτημα που χρήζει της προσοχής μας είναι η «βιομηχανία» προσφύγων κατά μεγάλων έργων από δημάρχους, σωματεία, ενίοτε ένα ανταγωνιστή που έχασε κάποιο διαγωνισμό, η οποία αρχίζει και παίρνει ξανά διαστάσεις.
Αρκούν 15.000 ευρώ, όσο κοστίζει το παράβολο για μια προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας για να βραχυκυκλώσουν επενδύσεις εθνικής σημασίας, εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, ενίοτε για χρόνια.
Αρκεί μια προσφυγή μερικών κατοίκων και τοπικών φορέων για να ακυρώσει τις γνωμοδοτήσεις των πλέον ειδικών να κρίνουν μια επένδυση, από τις επιτροπές περιβάλλοντος της οικείας Περιφέρειας και τα τοπικά επιμελητήρια, μέχρι τα δασαρχεία ή τις διευθύνσεις υδάτων και αρχαιολογίας.
Αν θέλουμε, πράγματι, γεωτρήσεις για υδρογονάνθρακες, σπάνιες γαίες, επενδύσεις σε έργα υποδομών και γενικώς μεγάλα έργα στην Ελλάδα, χρειάζεται και θεσμική θωράκιση, προστασία απέναντι στο κίνημα των προσφύγων και των ενστάσεων. Ειδάλλως, οι υψηλές θέσεις που καταλαμβάνει μονίμως η χώρα στις διεθνείς κατατάξεις, θα μείνουν γράμμα κενό στην πραγματικότητα που διαμορφώνουν οι επενδύσεις.
