Οι τοπικές κοινωνίες μπροστά στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής

Η Κλιματική Αλλαγή δεν είναι μία θεωρία συνωμοσίας. Είναι μία πραγματικότητα η οποία τεκμηριώνεται από επιστημονικά δεδομένα. Έχει κινητοποιήσει την διεθνή κοινότητα αλλά δεν είναι ένα «μακρινό» πρόβλημα που αφορά κάποιους άλλους. Είναι ένα πρόβλημα το οποίο μας αφορά άμεσα κι ευθύνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό για φαινόμενα τα οποία τα βλέπουμε κάθε μέρα αλλά ίσως δεν μπαίνουμε στον κόπο να τα ερμηνεύσουμε. Είναι ένα πρόβλημα πολύ κοντινό μας, συμβαίνει δίπλα μας και οφείλουμε να δράσουμε τώρα πριν να είναι πολύ αργά…

Ειδικά η Κρήτη επηρεάζεται ήδη από το φαινόμενο. Οι ακραίες βροχοπτώσεις και οι πλημμύρες τις οποίες ζήσαμε πριν από λίγους μήνες και εδώ στα Χανιά, είναι συνέπεια της Κλιματικής Αλλαγής. Η μείωση αντίστοιχα της συχνότητας των βροχοπτώσεων την χειμερινή περίοδο και οι παρατεταμένες περίοδοι ανομβρίας, είναι συνέπεια της κλιματικής Αλλαγής. Η διατάραξη των εποχών που τείνουν να γίνουν 2 αντί για 4, είναι και αυτή συνέπεια της Κλιματικής Αλλαγής. Η διάβρωση των ακτών μας και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας που παρατηρείται σε πολλές ακτές μας είναι επίσης συνέπεια της Κλιματικής Αλλαγής. Και αυτές είναι μόνο κάποιες από τις εμφανείς συνέπειες  που αφορούν την περιοχή μας.

Οι όποιες αμφιβολίες ενδεχομένως υπήρχαν, διαλύονται από τα ίδια τα συμπτώματα του φαινομένου που είναι πλέον εμφανή. Κι αυτό ας μην κρυβόμαστε αυτό αφορά όλη την Κρήτη αφορά φυσικά και τα Χανιά. Οι επιπτώσεις δεν είναι μόνο ορατές στο κλίμα ή το φυσικό περιβάλλον. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι άλλωστε η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη είναι οι οικονομικές επιπτώσεις του φαινομένου, καθώς επηρεάζει τις σημαντικότερες παραγωγικές δραστηριότητες της περιοχής μας. Επηρεάζουν τον τουρισμό μας, επηρεάζουν την αγροτική παραγωγή, επηρεάζουν την κτηνοτροφία μας και θα τα επηρεάσουν ακόμα περισσότερο στο άμεσο μέλλον.

Γι΄αυτό πρέπει να πάρουμε πρωτοβουλίες τώρα πριν είναι πολύ αργά. Πρωτοβουλίες και σε τοπικό επίπεδο ακολουθώντας αυτές που ήδη λαμβάνονται σε περιφερειακό, εθνικό, ευρωπαϊκό αλλά και διεθνές επίπεδο. Γι’ αυτό ο Δήμος Χανίων υπέγραψε το 2016 το ευρωπαϊκό Σύμφωνο των Δημάρχων για την Κλιματική Αλλαγή που δεσμεύει τους συμμετέχοντες σε συγκεκριμένα μέτρα και δράσεις που αφορούν τόσο την προσαρμογή μας όσο και για τη αντιμετώπιση των συνεπειών της.

Σε αυτήν την κατεύθυνση πρόσφατα ολοκληρώσαμε και παρουσιάσαμε το Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας και Κλίματος (ΣΔΑΕΚ) που εκπονήθηκε ειδικά για το Δήμο Χανίων.  Τα βασικά στοιχεία της μελέτης για την υφιστάμενη κατάσταση όσον αφορά τις συνέπειες του φαινομένου, αποτυπώνουν ακριβώς και την ανάγκη ανάληψης άμεσων και μακροπρόθεσμων πρωτοβουλιών σε τοπικό επίπεδο. Οι συνολικές εκπομπές CO2 έφθασαν τους 434. 778 τόνους με έτος βάσης το 2015. Ο κτιριακός τομέας αναδεικνύεται ο μεγαλύτερος ρυπαντής και ο τομέας των μεταφορών καταλαμβάνει την δεύτερη θέση. Στους ρυπαντές, περιλαμβάνονται ακόμη, αν και σε μικρότερο βαθμό, ο γεωργικός τομέας και ο δημοτικός φωτισμός. Αξιοσημείωτο επίσης είναι το γεγονός ότι την ίδια χρονική περίοδο, η μέση θερμοκρασία στον Δήμο Χανίων, ως γεωγραφική περιοχή, αυξήθηκε κατά 2% και τα ακραία καιρικά φαινόμενα κάθε τύπου, κατά 7-8%, με την διάβρωση των ακτών να βρίσκεται σε ένα πολύ ανησυχητικό σημείο.

Οι ενδείξεις, κατά συνέπεια, για την επιρροή της Κλιματικής Αλλαγής σε τοπικό επίπεδο είναι πολύ συγκεκριμένες και δεν δικαιολογούν εφησυχασμό. Γι’ αυτό και εκτός από την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης, το ΣΔΑΕΚ του Δήμου Χανίων περιλαμβάνει και μία σειρά πρωτοβουλιών και έργων που μακροπρόθεσμα θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση αλλά και την προσαρμογή στο φαινόμενο. Θα σταθώ μόνο σε δύο άξονες των πρωτοβουλιών μας:

Ο πρώτος άξονας είναι η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών. Είναι εξαιρετικά κρίσιμο να εκπαιδευτούν όλοι, ειδικά οι νέοι άνθρωποι, στην ανάγκη να προσαρμόσουν κατά το δυνατόν την καθημερινότητά τους στην νέα πραγματικότητα. Έτσι δημιουργούμε ένα Κέντρο Ενημέρωσης για το Περιβάλλον και το Κλίμα που θα στεγάζεται σε δημοτικό κτίριο και θα αναλάβει την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση κυρίως μαθητών αλλά και ενηλίκων στα θέματα περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής. Ένα σημείο αναφοράς στο κέντρο της πόλης για αυτά τα σημαντικά ζητήματα.

Ο δεύτερος άξονας είναι η εξοικονόμηση ενέργειας. Εκεί είμαστε σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) προκειμένου να υλοποιήσουμε ένα από τα μεγαλύτερα έργα εξοικονόμησης με την αντικατάσταση όλου του δημοτικού φωτισμού με λαμπτήρες εξοικονόμησης. Ένα έργο ολοκληρωμένο που θα περιλαμβάνει όχι μόνο αντικατάσταση λαμπτήρων αλλά και φωτομετρικές μελέτες βελτίωσης του φωτισμού των δρόμων, συντήρηση των υποδομών ηλεκτροφωτισμού και ηλεκτρονικό σύστημα παρακολούθησης και ελέγχου του. Ένα έργο, την μελέτη του οποίου χρηματοδοτεί η EBRD για τρεις Δήμους της χώρας, και θα πραγματοποιηθεί με την μέθοδο ΣΔΙΤ.

Επέλεξα να αναφερθώ σε αυτούς μόνο τους τομείς αλλά παράλληλα «τρέχουν» και θα «τρέξουν» και άλλες δράσεις όπως κυκλοφοριακές παρεμβάσεις, εκτεταμένες αστικές αναπλάσεις, αντιπλημμυρικά έργα, παρεμβάσεις για την διάβρωση ακτών, εξοικονόμησης ενέργειας σε ενεργοβόρα δημοτικά κτίρια και οχήματα και άλλα. Είναι εξαιρετικά σημαντικό οι τοπικές κοινωνίες της χώρας να έχουν έναν οδικό χάρτη αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής καθώς πάνω σε αυτόν θα πρέπει κινηθούν όχι μόνο οι σημερινές αλλά και οι επόμενες δημοτικές αρχές. Όσο και αν μπορεί να μην είναι εύκολα εμφανές,  ο ρόλος των τοπικών κοινωνιών είναι εξίσου σημαντικός με αυτόν των διεθνών «παικτών» και των χωρών – μεγάλων ρυπαντών όσο διαφορετικές κι αν είναι οι κλίμακες παρεμβάσεων στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής.   

Οι Δήμοι αλλά και οι Περιφέρειες μπορούν να παίξουν ένα πολύ κρίσιμο και παρεμβατικό ρόλο στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, να χαράξουν στρατηγικές και να αξιοποιήσουν καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία προκειμένου να υλοποιήσουν συγκεκριμένα έργα. Έργα που όχι απλά θα προστατεύσουν το φυσικό μας πλούτο αλλά θα θωρακίσουν και την τοπική μας οικονομία που σε πολύ μεγάλο βαθμό εξαρτάται από αυτόν. Είναι μια δύσκολη εξίσωση που απαιτεί διαρκή προσπάθεια αλλά στο χέρι μας είναι να τα καταφέρουμε.

Ο Δημήτρης Φραγκάκης είναι Γενικός Γραμματέας του Δήμου Χανίων και Συντονιστής της ομάδας βιώσιμης ανάπτυξης του Δήμου.