Η δυναμική της Ελλάδας μπροστά στην πρόκληση της ενεργειακής μετάβασης

Το γεγονός ότι η Ελλάδα πρόσφατα απέκτησε επίσημα την αναβάθμισή της στην επενδυτική βαθμίδα, είναι ένα τεράστιο επίτευγμα και θα μπορούσε να αποτελέσει πρόσθετο μοχλό για ενεργειακές επενδύσεις στην Ελλάδα.

Αν και η Ελλάδα κατέχει ήδη μια σημαντική θέση παγκοσμίως όσον αφορά στη συμμετοχή της ηλιακής ενέργειας στο μείγμα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, για να φτάσει με επιτυχία στα επόμενα επίπεδα της ενεργειακής μετάβασης, αντιμετωπίζει μια σειρά από προκλήσεις.

Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα του ∆ιεθνούς Οργανισµού Ενέργειας κατατάσσεται 2^η με ποσοστό 17,1%. Η διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό της µείγµα έχει αυξηθεί σημαντικά, γεγονός που ανοίγει νέους δρόμους για τη νέα αυτή χρονιά αλλά και τις επόμενες. Προκειμένου όμως να αναδειχτεί ηγέτιδα στον ενεργειακό χάρτη, θα πρέπει να περάσει στο επόμενο βήμα της ενεργειακής μετάβασης, αξιοποιώντας τις νέες ευκαιρίες και προκλήσεις της ημερήσιας αλλά και εποχικώς μεταβαλλόμενης παραγωγής πράσινης ενέργειας.

Πως θα μπορούσε να το πετύχει αυτό τα επόμενα χρόνια;

Καταναλώνοντας έξυπνα και ευέλικτα την ενέργεια

Η Ελλάδα είναι μια χώρα προικισμένη με ήλιο και άνεμο. Ένα από τα βασικότερα ζητήµατα των ΑΠΕ είναι η πλεονάζουσα ηλεκτροπαραγωγή κατά τις ώρες όπου ο άνεµος και η ηλιοφάνεια βρίσκονται σε αφθονία. Για παράδειγμα, τα Σαββατοκύριακα παρατηρείται µειωµένη ζήτηση και συνήθως το σύστηµα οδηγείται σε χαµηλές ή ακόµα και αρνητικές τιµές ηλεκτρικής ενέργειας, µε αποτέλεσµα την απόρριψη ενέργειας. Επομένως, δεν υπάρχει λόγος να περικόπτουµε την πλεονάζουσα παραγωγή. Μπορούμε όμως να την αξιοποιήσουμε, παρέχοντας τη δυνατότητα, αλλά και ενθαρρύνοντας τους καταναλωτές, να αναπροσαρµόσουν τις συνήθειές τους προκειμένου να απολαµβάνουν στο µέγιστο τα οφέλη των ΑΠΕ.

Όταν υπάρχει µέγιστη διαθεσιµότητα αιολικής και ηλιακής ενέργειας θα πρέπει να εξεταστεί ένας µηχανισµός οικονοµικών κινήτρων προς τους καταναλωτές προκειµένου να κατευθυνθεί η κατανάλωση προς τις περιόδους πλεονάσµατος ηλεκτρικής ενέργειας. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε περιπτώσεις όπως η φόρτιση ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου και η χρήση ενεργοβόρων συσκευών, όπου τα φορτία είναι «ευέλικτα» και δύναται να µετατοπιστούν χρονικά µέσα στην ηµέρα. 

Χρησιμοποιώντας «έξυπνα» συστηµάτα, όλες οι πληροφορίες σχετικά µε την παραγωγή, την κατανάλωση και την τιµολόγηση της ενέργειας είναι διαθέσιµες σε όλους τους συµµετέχοντες στην αγορά. Με την  ψηφιοποίηση του δικτύου µέσα από την εγκατάσταση «έξυπνων» τεχνολογιών και εργαλείων, όπως είναι οι «έξυπνοι» µετρητές και τα συστήµατα επικοινωνίας, οι καταναλωτές µπορούν να παρακολουθούν και να ρυθµίζουν την ενεργειακή τους κατανάλωση.

Αναβάθµιζοντας το δίκτυο

Αυτό που πρόκειται να αυξήσει σημαντικά τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας είναι ο επικείµενος εξηλεκτρισµός σηµαντικών τοµέων. Συνεπώς, ένα αναβαθµισµένο δίκτυο µε πρόσθετη µεταφορική ικανότητα θα είναι απόλυτα απαραίτητο. Υπάρχουν καινοτόμες τεχνολογίες που έχουν ήδη υιοθετηθεί από άλλες ευρωπαϊκές χώρες και θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τη χώρα μας. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσει η χώρα να αντιμετωπίσει τις µελλοντικές ανάγκες της, αλλά και για να ελαχιστοποιήσει το κόστος των απαιτούµενων παρεµβάσεων.

Ενδεικτικά, η τεχνολογία Dynamic Line Rating (DLR), η οποία χρησιµοποιείται ήδη σε ευρεία κλίµακα στη Γαλλία και τη Γερµανία, προσδιορίζει, µε βάση την παρακολούθηση κρίσιµων παραµέτρων, τη µεταφορική ικανότητα των γραµµών σε πραγµατικό χρόνο και έτσι επιτρέπει την αυξηµένη φόρτιση µε χαµηλό κόστος.

Επιπλέον, η τεχνολογία Grid Booster, που εφαρµόζεται τόσο στη Γερµανία όσο και στο Ηνωµένο Βασίλειο, επιτρέπει την καλύτερη αξιοποίηση των γραµµών µεταφοράς µε τη στρατηγική τοποθέτηση µονάδων αποθήκευσης µπαταριών κατά µήκος των υφιστάµενων γραµµών. Οι µονάδες αυτές λειτουργούν εγχέοντας ή απορροφώντας ηλεκτρική ενέργεια ανάλογα µε τις απαιτήσεις του συστήµατος, εξασφαλίζοντας έτσι τη σταθερότητά του. Και οι δύο αυτές τεχνολογίες µειώνουν την ανάγκη για την κατασκευή και επέκταση νέων γραµµών µεταφοράς.

Συνεργαζόμενοι με τις τοπικές κοινωνίες για την υλοποίηση των έργων ΑΠΕ

Για να επιτύχει η χώρα ένα κλιµατικά ουδέτερο ενεργειακό σύστημα, θα χρειαστεί στο µέλλον να εγκατασταθούν ακόµα περισσότερα έργα ΑΠΕ. Κάτι τέτοιο απαιτεί την αποδοχή των τοπικών κοινωνιών και την συνεργασία τους. Η συµµετοχή τους στον σχεδιασµό του έργου για µια αµοιβαία αποδεκτή ενσωµάτωση των µονάδων ηλεκτροπαραγωγής στον τόπο τους, αποτελεί θεµέλιο για µια ακόµα πιο ισορροπηµένη διείσδυση των ΑΠΕ. Με αυτό τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα στους κατοίκους να επωφελούνται από τις εγκαταστάσεις ΑΠΕ, αλλά και να συµβάλλουν ενεργά στην πράσινη µετάβαση. 

Εξάγοντας ηλεκτρική ενέργεια μέσω μιας ευρωπαϊκής ηλεκτρικής λεωφόρου 

Η εξαγωγή της πλεονάζουσας ενέργειας είναι υψίστης σημασίας για να καταστεί η Ελλάδα πρωτοπόρος στις εξαγωγές. Θα πρέπει όμως να λάβει υπόψιν της ότι το ενεργειακό προϊόν που θα παρέχει θα είναι προστιθέμενης αξίας, σχεδιασµένο µε βάση τις ανάγκες των χωρών που θα το εισάγουν. Συνεπώς, η εξισορρόπηση του προφίλ ηλεκτροπαραγωγής είναι απαραίτητη. Επίσης, θα πρέπει να προσεγγίσει διαφορετικά το θέμα των εξαγωγών. Δηλαδή, με την ενσωµάτωση µπαταριών βραχυπρόθεσµα και τεχνολογιών υδρογόνου µακροπρόθεσµα, η Ελλάδα θα έχει τη δυνατότητα να αποθηκεύει το πλεόνασµα ενέργειας και να εξασφαλίζει την έγκαιρη παράδοσή του στις ώρες αιχµιακής ζήτησης στην Κεντρική Ευρώπη. 

Αυτή η νέα προσέγγιση, σε συνδυασµό µε τη δηµιουργία µιας ηλεκτρικής λεωφόρου προς τα µεγάλα ευρωπαϊκά κέντρα κατανάλωσης, θα δώσει στην Ελλάδα το προβάδισμα για την εδραίωσή της ως εξαγωγός χώρα καθαρής ενέργειας. Η υλοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι μακροπρόθεσμη και για αυτό τα μελλοντικά βήματα θα πρέπει να επιταχυνθούν.

Ένα βιώσιμο μέλλον για την Ελλάδα, χρειάζεται αποφασιστικές προσπάθειες και τα κατάλληλα στρατηγικά μέτρα για να αντιμετωπιστεί επιτυχώς η πρόκληση της ενεργειακής μετάβασης. Η Ελλάδα έχει τις προδιαγραφές, έχει τις δυνατότητες αρκεί να αδράξει τις ευκαιρίες, να αξιοποιήσει τις τεχνολογίες και εν τέλει έτσι να καταστεί ηγέτιδα στον τομέα της πράσινης ενέργειας.

* Ο κ. Philipp Kunze, είναι Managing Director, BayWa r.e. Projects Greece