Πριν το κλιματικό έμφραγμα

Αρχές Νοέμβρη και μια νέα καταιγίδα χτύπησε πάλι τη χώρα μας.

Μετά την μεγάλη καταστροφή του καλοκαιριού στην Θεσσαλία, είχα μια απορία: τι θα ακολουθούσε μετά τις καταγγελίες; Ποια θα ήταν η εξέλιξη των αντιδράσεων; Και ποια θα ήταν η κατάληξη;

Φοβάμαι πως αποδείξαμε και πάλι ότι μένουμε στην επιφάνεια των πραγμάτων και χρησιμοποιούμε μόνο ότι βολεύει την δική μας ατζέντα.

Όμως, αν δεν αντιληφθούμε τι συνέβη και γιατί συνέβη και δεν ιεραρχήσουμε τους λόγους σωστά, δεν θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τη διογκούμενη και επιταχυνόμενη κλιματική κρίση.

Η μεγάλη καταστροφή του καλοκαιριού οφείλεται σε δύο βασικούς λόγους.

Πρώτος και κυρίαρχος λόγος είναι η κλιματική κρίση, η αλλαγή του κλίματος, αυτή που συντελείται εδώ και δεκαετίες αλλά αρνούμαστε να αποδεχτούμε. Αυτή η αλλαγή, που επιταχύνεται, σημαίνει δραματικές αλλαγές σε πολλές φυσικές διεργασίες του πλανήτη, που διαμορφώνουν και επηρεάζουν τη ζωή μας.

Ο καιρός και τα φαινόμενα που σχετίζονται με τον καιρό είναι από τα πλέον καθοριστικά, γιατί η επίδραση τους επάνω μας είναι άμεση.(Σημ.1)

Η κλιματική αλλαγή δεν προκαλεί κάτι καινούργιο ή εξωτικό. Τα καιρικά φαινόμενα είναι αυτά που πάντοτε ήταν.

Με δυο πολύ σημαντικές διαφορές.

Είναι πλέον πιο ακραία και πιο έντονα και εμφανίζονται πιο συχνά.

Και αυτά τα χαρακτηριστικά θα χειροτερεύουν. Αυτά που ζούμε τώρα είναι αποτέλεσμα ανόδου της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά μόνο 1,1 °C.

Η εκτίμηση της πορείας της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη δυστυχώς δεν είναι αισιόδοξη. Το όριο ορόσημο συγκράτησης της ανόδου της θερμοκρασίας της γης του 1,5 °C, έχει πάψει να είναι εφικτό και το ζητούμενο πλέον είναι πόσο πριν ή πόσο μετά τους 2 °C  θα σταματήσει η άνοδος.

Αυτό είναι δεδομένο.

Και τούτου δοθέντος είναι δεδομένη η εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων και μάλιστα πολύ χειρότερων από αυτά που μας πλήττουν τώρα.

Τι σημαίνει αυτό;

Ότι αυτό θα γίνει η νέα καθημερινότητα μας, η οποία θα χειροτερέψει αφού η θερμοκρασία θα συνεχίσει να ανεβαίνει, η κλιματική κρίση θα επιδεινώνεται, και τα κλιματικά ακραία καιρικά φαινόμενα και οι κλιματικές καταστροφές θα διαδέχονται η μια την άλλη…. (Σημ 2)

Πρέπει λοιπόν, να συνειδητοποιήσουμε ότι ζούμε σε εποχή κλιματικής κρίσης, η οποία θα χειροτερεύει πριν αρχίσει να βελτιώνεται και η αποδοχή αυτή είναι ο μόνος τρόπος να την καταλάβουμε και να την αντιμετωπίσουμε. Κι αυτό είναι ένα δεδομένο που ισχύει για όλους, για όλα τα κράτη, για όλο τον πλανήτη

Αυτός ήταν ο πρώτος λόγος για τη μεγάλη καταστροφή του καλοκαιριού.

Ο δεύτερος λόγος σχετίζεται με τις υποδομές της χώρας και τις υπηρεσίες άμεσης βοήθειας. Είναι προφανές ότι σε αυτό τον τομέα υπάρχει διαφοροποίηση από χώρα σε χώρα και ακόμη ανά περιοχή, ανά πόλη, ανά χωριό…. Και φυσικά ανά Ήπειρο. Υπάρχει ξεκάθαρη διαφορά στην ποιότητα, στην ποσότητα, στην τεχνολογική αρτιότητα και την οργάνωση των υποδομών και υπηρεσιών αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών.

Κι αυτό γιατί οι υποδομές που έχει κάθε χώρα, έχουν άμεση εξάρτηση από την οικονομική κατάσταση της και προφανώς ο πλούσιος Βορράς μπορεί να οχυρωθεί καλύτερα από το φτωχό Νότο.

Το καλοκαίρι είχαμε κι ένα σκληρό παράδειγμα που υπογραμμίζει τη διαφοροποίηση αυτή. Η καταιγίδα Daniel που πέρασε από την Ελλάδα στη συνέχεια πήγε στη Λιβύη και οι καταστροφές που προκλήθηκαν στην Ελλάδα ωχριούν μπροστά στις αντίστοιχες στη Λιβύη σε ανθρώπινα θύματα και καταστροφές υποδομών και σπιτιών.

Επί χρόνια αναφερόμαστε στην αδικία των κλιματικών καταστροφών, που πλήττουν χειρότερα τις φτωχότερες χώρες και τα φτωχότερα στρώματα πληθυσμού σε κάθε χώρα. 

Πλέον, όμως, ούτε οι καλύτερες υπάρχουσες υποδομές δεν θα αρκούν.

Οι υποδομές που υπάρχουν τώρα, παντού στον πλανήτη, έχουν κατασκευαστεί για καιρικά φαινόμενα και δεδομένα που ίσχυαν πριν από την κλιματική κρίση.

Αυτά έχουν αλλάξει δραστικά

Για παράδειγμα δεν ισχύουν πλέον πλημμυρικά φαινόμενα που μπορούν να συμβούν 1 φορά στα 50 ή 100 χρόνια. Θα συμβαίνουν πολύ πιο συχνά.

Επομένως απαιτείται επανασχεδιασμός των υποδομών και έργων προστασίας, με βάση τις εκτιμήσεις της κλιματικής επιστήμης. Όπως, για παράδειγμα, έγινε με τον αντισεισμικό κανονισμό.

Κι αυτό δυστυχώς δεν γίνεται σε χρόνο μηδέν, και δεν γίνεται με ψίχουλα.

Αυτό κατ αρχάς σημαίνει πως μέχρι να ολοκληρωθεί θα έχουμε και άλλες καταστροφές, όπως αυτές του καλοκαιριού και πάλι τώρα αρχές Νοεμβρίου.

Σημαίνει επίσης πολύ σοβαρή ενασχόληση όλων των εμπλεκόμενων φορέων και κυρίως διαχρονική που ερμηνεύεται ως «μη κομματική». Αφορά όλους και σε μεγάλο βάθος χρόνου. 

Αν είχαμε πάρει σοβαρά την κλιματική επιστήμη νωρίτερα μπορεί να ήμασταν έτοιμοι τώρα. Δεν το κάναμε.

Μπορούμε τουλάχιστον τώρα, να πάψουμε μόνο να μιλάμε και να κατηγορούμε ο ένας τον άλλο και να ασχοληθούμε εθνικά με αυτό το επείγον θέμα;

Εδώ που φτάσαμε, οι υποδομές και η δημιουργία και ενίσχυση ανθεκτικότητας στις πόλεις και τα χωριά μας, είναι ο μόνος χώρος επέμβασης που έχουμε και απαιτεί τεράστια προσπάθεια. (Σημ 3)

Εν κατακλείδι, έστω και τώρα, ας σεβαστούμε την κλιματική επιστήμη η οποία επιτάσσει ότι για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι, ήτοι:

• Δράσεις και μέτρα μείωσης και τελικής αναστροφής του φαινομένου
• Δράσεις προσαρμογής και ενίσχυσης της ανθεκτικότητας

Η μείωση/περιορισμός της κλιματικής κρίσης (mitigation) είναι αυτό που ζητούσαμε εδώ και δεκαετίες, όταν λέγαμε στροφή στις ανανεώσιμες και απεξάρτηση από ορυκτά καύσιμα. Δυστυχώς αυτό δεν έγινε και γι αυτό ζούμε αυτά που ζούμε. Δεν παραιτούμαστε, αλλά δεν ξεχνάμε, ότι η κλιματική κρίση που αντιμετωπίζουμε πήρε δεκαετίες για να δημιουργηθεί, οπότε θα χρειαστεί πολύ χρόνο και πολύ δουλειά για να αναστραφεί.

Επομένως τώρα μας έμεινε ως άμεσο μέτρο προστασίας, η προσαρμογή στην νέα κατάσταση και στα νέα δεδομένα και η ενίσχυση της ανθεκτικότητας μας ( adaptation and resilience).

Εκεί είμαστε τώρα. Αυτός πρέπει να είναι ο βασικός μας στόχος. Πρέπει να είναι μόνιμα το πρώτο και πιο επείγον θέμα σε όλες τις σκέψεις και δράσεις μας.

Μόνο έτσι θα μειώσουμε (δεν θα αποφύγουμε δυστυχώς) τις καταστροφές, τις απώλειες, τον αφανισμό, τη δυστυχία και την απελπισία. Μόνο έτσι θα αποφύγουμε το κλιματικό έμφραγμα.

Μην τη ξεχνάμε την κλιματική κρίση, γιατί αυτή δεν υπάρχει περίπτωση να μας ξεχάσει.

cover photo:pakoe.gr