Σκυλακάκης: Οι αγορές υπάρχουν για να υπηρετούν τους καταναλωτές, όχι οι καταναλωτές τις αγορές

Oι αγορές υπάρχουν για να υπηρετούν τους καταναλωτές, όχι το αντίθετο. Και ο φιλελεύθερος πολιτικός, επειδή μελετά όλη του τη ζωή τις αγορές, ξέρει τις αδυναμίες τους, συνεπώς γνωρίζει πώς να βελτιώνει τη λειτουργία τους, λέει στο Liberal ο υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θοδωρής Σκυλακάκης για την μεταρρύθμιση στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, το πρόβλημα που βλέπει στον ανταγωνισμό, όπου ουδείς ξέρει τον φθηνότερο, και τις προσπάθειές του να ισχύσουν στον χώρο οι βασικές αρχές της ελεύθερης οικονομίας.

«Είμαι εδώ, ως φιλελεύθερος πολιτικός για να υπηρετήσω τους καταναλωτές, αυτή είναι και η αληθής έννοια του φιλελευθερισμού», αναφέρει ο κ. Σκυλακάκης, που μιλά για το νέο ειδικό τιμολόγιο ρεύματος, μέσω του οποίου ο καταναλωτής θα μπορεί επιτέλους να συγκρίνει τις τιμές των παρόχων, για τα 400 εκατ ετησίως από ρευματοκλοπές που περνούν στους πολίτες, αλλά και για το δυνατό χαρτί του ενεργειακού κλάδου στην Ελλάδα, τη γρήγορη διείσδυση των ΑΠΕ, όπου φέτος αναμένουμε νέο ρεκόρ. 

Αναφέρεται στο συγκριτικό μας πλεονέκτημα, την ανταγωνιστικότητα στην πράσινη ενέργεια, τόσο την υφιστάμενη, όσο και τη μελλοντική που αφορά τις ανεμογεννήτριες στις θάλασσες και προπαντός στο Αιγαίο και εξηγεί γιατί τον ακούμε συχνά να λέει «δεν μπορεί να είναι όλοι ικανοποιημένοι», καθώς και ότι «δεν υφίσταται επένδυση ΑΠΕ χωρίς ρίσκο».

Οσο για την υπόθεση του βουλγαρικού φόρου στο αέριο της Gazprom, και πόσο μας επηρεάζει, απαντά ότι η Ελλάδα δεν ανησυχεί από τυχόν διακοπή των ρωσικών ροών, τονίζοντας ωστόσο ότι σε κάθε συναλλαγή πρέπει να ισχύει το «pacta  sunt servanda».

Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη

Ανακοινώσατε μια σειρά παρεμβάσεων στο ενεργειακό κόστος, μεταξύ των οποίων το ενιαίο τιμολόγιο από το 2024 για όλους τους παρόχους, προκειμένου ο καταναλωτής να μπορεί να συγκρίνει εύκολα τις τιμές. Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι με αυτή τη νέα «κανονικότητα» στην αγορά θα λειτουργήσει καλύτερα ο ανταγωνισμός στο επόμενο 12μηνο, θα δουλέψουν τα τμήματα μάρκετινγκ των εταιρειών, όπως έχετε πει, και θα δούμε ενδεχομένως χαμηλότερες τιμές; 

Κοιτάξτε, σήμερα όποιον καταναλωτή και να ρώτησα, κανείς δεν ήξερε να μου πει ποιος είναι ο φθηνότερος πάροχος. Ανταγωνισμός χωρίς να ξέρεις τον φθηνότερο δεν υπάρχει. Συνεπώς, φέρνουμε ένα νέο, ειδικό τιμολόγιο, το πράσινο, που θα είναι απολύτως ομοιόμορφο μεταξύ διαφορετικών προμηθευτών (το μόνο που θα αλλάζει είναι η τιμή που θα την ξέρει ο καταναλωτής στην αρχή του κάθε μήνα), με το οποίο θα μπορεί για πρώτη φορά, γρήγορα και εύκολα, να συγκρίνει τις τιμές και να βλέπει ποιος είναι ο φθηνότερος.

Ειδικότερα, την 1η ημέρα κάθε μήνα, η τιμή χρέωσης θα ανακοινώνεται στην ιστοσελίδα κάθε προμηθευτή και θα κοινοποιείται στην Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ). Αυτή η τιμή δεν θα μεταβάλλεται μέσα στο μήνα, θα είναι «κλειδωμένη». Εισερχόμενος σε ειδική πλατφόρμα της ΡΑΑΕΥ ο καταναλωτής θα συγκρίνει τις τιμές των παροχών που αφορούν στο πράσινο τιμολόγιο και θα επιλέγει προμηθευτή. Αν για παράδειγμα διαπιστώσει ότι ο προμηθευτής του είναι συστηματικά πιο ακριβός από κάποιον άλλο, θα μπορεί -χωρίς κυρώσεις- να πηγαίνει σε πιο οικονομική επιλογή.

Εκτιμούμε πως σε αυτό το τιμολόγιο -είτε από επιλογή είτε ακριβώς επειδή αρκετοί καταναλωτές δεν θα μπουν στη διαδικασία να επιλέξουν- θα ενταχθεί η πλειονότητα των πολιτών. Το γεγονός ότι το συγκεκριμένο προϊόν θα απευθύνεται σε πολλούς καταναλωτές, διευκολύνοντας την άμεση σύγκριση των τιμών μεταξύ προμηθευτών, θεωρούμε πως θα τονώσει σημαντικά τον ανταγωνισμό και θα πιέζει τις τιμές προς τα κάτω.

Κάποιοι θεωρούν ότι ένας φιλελεύθερος πολιτικός όπως εσείς, θα έπρεπε να αφήσει την αγορά ενέργειας να λειτουργήσει ελεύθερα, χωρίς παρεμβάσεις ή «βοήθεια να λειτουργεί πιο σωστά», όπως έχετε πει. Ποια η γνώμη σας; 

Ο φιλελεύθερος πολιτικός, επειδή μελετά όλη του τη ζωή τις αγορές, ξέρει και τις αδυναμίες τους και συνεπώς γνωρίζει πως να βελτιώνει τη λειτουργία τους. Οι αγορές υπάρχουν για να υπηρετούν τους καταναλωτές, όχι οι καταναλωτές τις αγορές. Στο κλασικό οικονομικό μοντέλο, επί του οποίου στηρίζεται όλη η λειτουργία του σύγχρονου καπιταλισμού, υπάρχουν κάποιες υποθέσεις, με βάση τις οποίες οι αγορές μεγιστοποιούν την κοινωνική και οικονομική ευημερία. Μια βασική υπόθεση είναι η επαρκής γνώση του καταναλωτή για τις τιμές.

Μόλις σας εξήγησα ότι οι τιμές δεν είναι γνωστές στους καταναλωτές, γιατί τα τιμολόγια είναι τόσο διαφορετικά, ώστε δεν μπορούν να συγκριθούν μεταξύ τους με βάση το χρόνο που διαθέτει και τις γνώσεις που έχει ο μέσος καταναλωτής. Συνεπώς, για να λειτουργήσει η αγορά με βάση τις βασικές αρχές της ελεύθερης οικονομίας, πρέπει οι προμηθευτές να προσφέρουν ένα τουλάχιστον τιμολόγιο που να επιτρέπει στον καταναλωτή να ξέρει ποιος είναι ο πιο φθηνός. Κι εγώ είμαι εδώ, ως φιλελεύθερος πολιτικός, για να υπηρετήσω τους καταναλωτές. Αυτή είναι και η αληθής έννοια του φιλελευθερισμού.

Πώς θα καταλαβαίνει ο καταναλωτής ποια κατηγορία τιμολογίου τον συμφέρει και γιατί; Και γιατί να μην παραμείνει μονίμως στο ειδικό αυτό τιμολόγιο, παρά να επιλέξει κάποιο άλλο, αφού εκεί θα μπορεί να συγκρίνει εύκολα τις τιμές; 

Η θέσπιση του πράσινου ειδικού τιμολογίου, το οποίο θα είναι κοινό για όλους τους παρόχους, διευκολύνει -όπως σας προανέφερα- τη σύγκριση των τιμολογίων των διαφορετικών προμηθευτών. Ωστόσο, οι ενεργειακές ανάγκες των καταναλωτών ποικίλουν. Για παράδειγμα, άλλες ενεργειακές ανάγκες έχει ένα νοικοκυριό, άλλες μια επιχείρηση κ.ο.κ.

Στη δε «τριπλέτα» σταθερό (μπλε), κυμαινόμενο (κίτρινα) και δυναμικό (πορτοκαλί) τιμολόγιο, οι προμηθευτές μπορούν να παρέχουν περισσότερα του ενός προϊόντα σε καθεμία από αυτές τις κατηγορίες, τα οποία θα είναι συνδεδεμένα με υπηρεσίες, με άλλα προϊόντα, με συνδυασμό αυτών, κ.λπ. Για εμένα το σημαντικό είναι οι καταναλωτές να έχουν επιλογή και εργαλεία σύγκρισης. Το εργαλείο σύγκρισης θα προσφέρεται από την ΡΑΑΕΥ και σε κάθε λογαριασμό ή μήνυμα οι καταναλωτές των προμηθευτών θα βλέπουν ένα link που θα τους οδηγεί στο σημείο της ιστοσελίδας της ΡΑΑΕΥ που συγκρίνονται οι τιμές.

Ρευματοκλοπές και κακοπληρωτές. Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι τα μέτρα που ανακοινώσατε, εκτός από το πρόσημο της κοινωνικής δικαιοσύνης, θα συνεισφέρουν και σε μείωση του ενεργειακού κόστους;

Οι ρευματοκλοπές ανέρχονται περίπου στο 4,8% της συνολικής αγοράς ενέργειας. Για να γίνει αντιληπτή η έκταση του φαινομένου, αρκεί να  επισημανθεί πως ο Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ) διαπιστώνει περίπου 13.000 ετησίως, με την πλειονότητα αυτών να αφορά σε επιχειρήσεις.

Εξαιτίας των ρευματοκλοπών ζημιώνονται οι συνεπείς καταναλωτές, συνολικά κατά 400 εκατ. ευρώ περίπου ετησίως. Συνεπώς, η αντιμετώπιση των ρευματοκλοπών οδηγεί και σε μείωση του ενεργειακού κόστους του κανονικού καταναλωτή. Τα ίδια ισχύουν και για τους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Αυξάνουν το κόστος των προμηθευτών και αυτό περνά άμεσα στις τιμές που πληρώνουν οι καταναλωτές.

Τέσσερις και πλέον μήνες στο τιμόνι του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχετε σχηματίσει μια εικόνα για την αγορά και τον ενεργειακό κλάδο. Ποια είναι τα δυνατά «χαρτιά» του χώρου κύριε Υπουργέ; Και ποιες οι μεγαλύτερες αρρυθμίες του;

Το δυνατό χαρτί του χώρου είναι η γρήγορη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και η ανταγωνιστικότητα της χώρας στον τομέα αυτό, τόσο η υφιστάμενη που αφορά στα τρέχοντα έργα ΑΠΕ όσο και η μελλοντική που αφορά στις ανεμογεννήτριες στις θάλασσές μας και προπαντός στο Αιγαίο. Το 2023 αναμένεται ρεκόρ συνδέσεων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας -υπολογίζουμε πως θα υπερβούν το 1,6 GW των νέων έργων που συνδέθηκαν το 2022. Το ενδιαφέρον για νέες επενδύσεις είναι υψηλό τόσο από Έλληνες όσο και από ξένους επενδυτές. Είναι ενδεικτικό πως έργα που ωριμάζουν και αποσκοπούν σε συνδέσεις υπερκαλύπτουν κατά 10 φορές περίπου τον εθνικό μας στόχο.  

Ταυτόχρονα, πρόσφατα ανακοινώσαμε το σχέδιο του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων, το οποίο ανοίγει ένα μεγάλο κεφάλαιο στη χώρα μας στο πεδίο της πράσινης ενέργειας. Η υπεράκτια αιολική ενέργεια -που διακρίνεται για τα εξωστρεφή και καινοτόμα χαρακτηριστικά της- έχει σημαντική, προστιθέμενη αξία για την ελληνική οικονομία.

Σε αυτή την κατεύθυνση, προωθούμε πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη του τομέα (π.χ. υποδομές δικτύου, απαραίτητη εφοδιαστική αλυσίδα, αδειοδοτήσεις, ενίσχυση της έρευνας, αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, κ.ά.), με πολύ φιλόδοξους στόχους (12 GW ως το 2040-2045), που θα καταστήσουν την Ελλάδα μεγάλη εξαγωγική χώρα σε ό,τι αφορά στην πράσινη ενέργεια.

Σε σχέση με τις αρρυθμίες, χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα των ρευματοκλοπών και των στρατηγικών κακοπληρωτών, για την αντιμετώπιση των οποίων ανακοινώσαμε, στις αρχές του μήνα, σχετικές πρωτοβουλίες. Και ασφαλώς, το θέμα της έλλειψης ηλεκτρικού χώρου.

Σας ακούμε συχνά να λέτε ότι «δεν μπορεί να είναι όλοι ικανοποιημένοι», καθώς και ότι «δεν υφίσταται επένδυση ΑΠΕ χωρίς ρίσκο». Θα θέλατε να μας εξηγήσετε τί εννοείτε; 

Ότι από τούδε και στο εξής δεν θα υπάρχουν «κλειστές» ταρίφες και παντού θα γίνονται διαγωνισμοί. Η πολιτεία έχει υποχρέωση να διευκολύνει την ταχύτητα εισόδου και να προσφέρει έγκαιρα και με γνωστό προγραμματισμό ηλεκτρικό χώρο αντίστοιχο με τις ανάγκες του συστήματος και οι επενδυτές να αναλαμβάνουν το ρίσκο της επένδυσής τους.

Το μεγάλο πρόβλημα στις ΑΠΕ είναι ο κορεσμένος ηλεκτρικός χώρος αλλά και η ουρά των 16 GW που περιμένουν στην πόρτα. Θα μπορούσε η λύση σε αυτό το πρόβλημα να είναι οι διαγωνισμοί για έργα ΑΠΕ με μπαταρίες και με δικαίωμα συμμετοχής για όσους επενδυτές έχουν ήδη όρους σύνδεσης; Είναι αυτό στον πυρήνα του σχεδίου σας;

Πολύ σύντομα θα έχουμε εξελίξεις σε αυτό το πεδίο. Οπότε, θα λάβετε την απάντηση που ζητάτε και θα λυθούν τυχόν απορίες.

Ποιο είναι το πολιτικό σας στοίχημα, μετά από όλες τις παρεμβάσεις που δρομολογείτε; Με τί θα ήσασταν ικανοποιημένος;   Ενδεχομένως, με την απορρόφηση -μετά από κάποιο χρονικό διάστημα- όλων αυτών των αλλαγών από την ενεργειακή αγορά;

Η έννοια της μεταρρύθμισης είναι πολύ συγκεκριμένη, αφορά στην αύξηση της αποτελεσματικότητας ενός συστήματος. Εν προκειμένω, λοιπόν, όλες οι πρωτοβουλίες που λαμβάνουμε, αυτές που έχουμε ανακοινώσει, η διαφάνεια στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος προς όφελος των καταναλωτών, η έκτακτη ενίσχυση των ενεργειακά ευάλωτων, η αντιμετώπιση των ρευματοκλοπών και των στρατηγικών κακοπληρωτών κ.λπ., αλλά και οι επικείμενες ανακοινώσεις, που αφορούν στην αύξηση των επενδύσεων σε ΑΠΕ κ.λπ. έχουν ως βασικό στόχο προς επίτευξη, μια πιο αποτελεσματική, ενεργειακή αγορά.

Πόσο μας επηρεάζει η κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Βουλγαρίας και Ρωσίας μετά και την επιβολή φόρου στο ρωσικό αέριο της Gazprom; Έχουμε καταλάβει σωστά, ότι βλέπετε την συγκεκριμένη εξέλιξη ως ευκαιρία για να τελειώνουμε οριστικά με τη ρήτρα take or pay της ΔΕΠΑ και συνολικά με το ρωσικό αέριο, ώστε να εναρμονιστούμε με τα ισχύοντα στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση;

Καταρχάς, η σύμβαση ΔΕΠΑ Εμπορίας - Gazprom προβλέπει ότι δεν μπορεί να αλλάξει η συμφωνηθείσα τιμή από φόρο που επιβάλλεται πριν το Σιδηρόκαστρο. Συνεπώς, η επιβολή φόρου από την Βουλγαρία δεν επηρεάζει το κόστος του ρωσικού αερίου που εισάγεται στη χώρα μας από την ΔΕΠΑ. Το ζήτημα του ρωσικού αερίου, σε κάθε περίπτωση, είναι εξαιρετικά σύνθετο. Με τη διαπραγμάτευση της ΔΕΠΑ Εμπορίας με την Gazprom (π.χ. για τιμές, για τη ρήτρα «take or pay» κ.λπ.) σε εξέλιξη, δεν μπορούμε να προβούμε σε εκτιμήσεις, παρά να αναμένουμε την έκβασή της.

Η Ελλάδα με τις υποδομές που διαθέτει, μαζί και με το FSRU της Αλεξανδρούπολης που ξεκινά στις αρχές του χρόνου, δεν εξαρτάται από καμία συγκεκριμένη χώρα σε ό,τι αφορά στην τροφοδοσία με αέριο. Ως χώρα νομιμότητας έχουμε όμως τη γενική αρχή, ότι οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται. Pacta sunt servanda. Αυτό αναμένουμε σε κάθε μας συναλλαγή. Και στον τύπο και στην ουσία.