Θα σταματήσει για μια ακόμη φορά η κατασκευή του Αkkuyu?

Οι καταστροφικοί σεισμοί της 7-2-2023, μεγέθους 7,8 Ρίχτερ στην Τουρκία επενέφεραν στο προσκήνιο το θέμα της επικινδυνότητας του υπό κατασκευήν πυρηνικού εργοστασίου στο Akkuyu. 

Το Akkuyu Nuclear Power Plant κατασκευάζεται με διακρατική συμφωνία ανάμεσα στη Τουρκική και τη Ρωσική κυβέρνηση. Το Μάιο του 2010, η Ρωσία και η Τουρκία υπέγραψαν συμφωνία ότι η Rosatom θα χτίσει, κατέχει και λειτουργεί τον πυρηνικό σταθμό ισχύος 4,8 GW στο Akkuyu. Η συμφωνία επικυρώθηκε από την Βουλή της Τουρκίας τον Ιούλιο 2010. Η κατασκευή ξεκίνησε το 2011 και αναμενόταν να τεθεί σε λειτουργία το 2023 κατά τον εορτασμό των 100 χρόνων της Τουρκικής Δημοκρατίας..

Ο σταθμός χτίστηκε όπως όλα τα μεγάλα έργα στην Τουρκία με αδιαφανείς διαδικασίες με απ’ ευθείας ανάθεση και εγγύηση από την κυβέρνηση, ακριβώς όπως οι πολυκατοικίες που είδαμε να σωριάζονται σε ερείπια κατά τον πρόσφατο σεισμό.

 Το Akkuyu είναι επιβεβαιωμένα σχεδιασμένο να αντέξει σεισμό μέχρι και 5,7 Ρίχτερ, ενδεχομένως και 6, την στιγμή που οι σεισμολόγοι εκτιμούν πως επί ένα ολόκληρο έτος θα συνεχιστούν οι διαρκείς μετασεισμοί στην περιοχή με ένταση κοντά στα 7 Ρίχτερ.

Από την αρχή της κατασκευής αποκαλύφθηκαν πολλά τεχνικά θέματα: καθιζήσεις εδάφους, σοβαρές ελλείψεις στις γεωτεχνικές και περιβαλλοντικές μελέτες, ακόμη και μια υπόθεση πλαστογραφημένης υπογραφής μελέτης το 2015, ενώ τον Ιανουάριο 2021 είχαν συμβεί δύο εκρήξεις στον χώρο κατασκευής προκαλώντας παρεμβάσεις στην ΕΕ όπου ο  ευρωβουλευτής Γεώργιος Γεωργίου είχε υποβάλλει σχετική ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ και ο υπουργός ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας προέβη σε ανάλογες ενέργειες χωρίς ανταπόκριση. Δυστυχώς, όπως αποδείχθηκε από την Ψηφορορία για την Ταξινομία στο Ευρωκοινοβούλιο το πυρηνικό λόμπι υπερτερεί σήμερα στην ΕΕ, παρά τον λογικό πανικό που προκάλεσε στους Ευρωπαίους πολίτες, ο πόλεμος στην Ουκρανία, λόγω της ύπαρξης των πυρηνικών εργοστασιων Τσερνόμπιλ και Ζαπορίζιε στην εμπόλεμη ζώνη . 

Στις 10 Ιανουαρίου 2021 ο βουλευτής του κεμαλικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Μαχίρ Μπασασίρ ανέφερε στο Twitter, ότι θαλασσινό νερό εισχωρεί από το τσιμεντένιο δάπεδο του σταθμού. Όμως ακόμη και αν ο πυρηνικός σταθμός ήταν κατασκευαστικά ασφαλής, τόσο ισχυροί σεισμοί προκαλούν βλάβες στις σωληνώσεις, έτσι που μια καταστροφή τύπου Φουκουσίμα είναι αναμενόμενη. 

Στη Φουκουσίμα είδαμε ότι εξακολουθούν να χύνουν ραδιενεργά μολυσμένα ύδατα στον Ειρηνικό ωκεανό και η ρύπανση έχει μετρηθεί πλέον και στον Ατλαντικό. Η Μεσόγειος είναι κλειστή λεκάνη και μια ανάλογη καταστροφή θα τη μετέτρεπε σε Νεκρά θάλασσα.

Πρόσθετοι κίνδυνοι εμφανίζονται με τα ραδιενεργά απόβλητα διότι  η Τουρκία δεν είναι μέρος της συνθήκης της IAEA (1997) για την ασφαλή διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων και στην Συμφωνία με τη ROSATOM υπεγράφη ότι η Ρωσία θα διατηρεί το δικαίωμα να επιστρέψει στην Τουρκία, μετά από πέντε ή 10 έτη, επεξεργασμένο απόβλητο καύσιμο υψηλής ραδιενέργεια για ξηρή αποθήκευση. 

Οι πρόσφατοι σεισμοί είναι μια ευκαιρία να σταματήσουμε ξανά αυτή την τρέλα. Άλλωστε δεν θα είναι η πρώτη φορά που οι πολίτες κατάφεραν να λογικεύσουν τους ηγέτες σε αυτό το θέμα.

Η πυρηνική εποχή στην Τουρκία ξεκινά το 1969 όταν ο Ντεμιρέλ αποφασίζει την κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου 3000ΜV. O Ετσεβίτ εγκρίνει την προσφορά της σουηδικής ASEA -Atom Metex αλλά η συμφωνία έληξε λόγω προβλημάτων της Εταιρείας. Επειδή το πυρηνικό λόμπι ήταν πάντα ισχυρό 3 ελβετικές, μια γαλλική και μια γερμανική εταιρείες αμέσως κάνουν προσφορά και το 1975 αποφασίζεται η περιοχή Ακουγιου 25 χμ από ενεργό σεισμογενές μέτωπο. Το  1985 υπογράφεται συμφωνία με την Καναδική AECL για δυναμικότητα 7.000 MV προκαλώντας πολλές αντιδράσεις τόσο μέσα στην Τουρκία όσο και στη Μεσόγειο, την Ευρώπη αλλά και τον Καναδά, ειδικά μετά το πολύνεκρο σεισμό της 27-8-1998 που είχε επίκεντρο 136 χμ από το Ακούγιου.

Στην Ελλάδα το θέμα απασχολούσε αρχικά κυρίως τους ειδικούς και τους ενεργούς πολίτες, ενώ είχε γίνει στη Χάλκη σχετική διεθνής συνάντησης νεολαίας ήδη από το 1986. 

Μεγάλη δημοσιότητα δόθηκε μετά το μεγάλο σεισμό στα Αδανα της Τουρκίας το 1998, οπότε άρχισαν να δημιουργούνται μαζικές κινήσεις πολιτών και στις 28-9-1998 δόθηκε στην Αθήνα συνέντευξη Τύπου με ομιλητή τον ελληνοκαναδό βουλευτή και επιστημονικό διευθυντή της "Nuclear Awareness Project" David Martin. Χάρη στις αντιδράσεις των ενεργών πολιτών και λόγω και του τεράστιου οικονομικού κόστους η κατασκευή ματαιώθηκε το 2000.  Ο πρόεδρος Ερντογάν ο οποίος δεν κρύβει τις πυρηνικές φιλοδοξίες του αποφάσισε το 2010 την ανακατασκευή του με ρωσικά κεφάλαια και τεχνογνωσία.

Αν και το πυρηνικό λόμπι προβάλει το επιχείρημα της φθηνής και αυτάρκους παραγωγής ενέργειας το Akkuyu τους διαψεύδει. 

Με προυπολογισμένο κόστος 20 δις $, το Akkuyu NPP είναι το πλέον ακριβό και ο χρόνος λειτουργίας του υπολογίζεται στα 60 χρόνια. Η κατασκευή και λειτουργία του για τα πρώτα 20 χρόνια ανήκει αποκλειστικά στη Rosatom. Αν και ο έλεγχος του σταθμού θα περάσει στην Τουρκία μετά από 20 χρόνια, το 51% των μετοχών θα παραμείνει στη Rosatom.