Η εθνική στρατηγική για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης στη χώρα μας

Την ίδια στιγμή που η Ευρώπη έχει θέσει ιδιαίτερα υψηλούς στόχους για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας και τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τις εκπομπές αερίων κατά 55% έως το 2030, η ελληνική Κυβέρνηση έχει θέσει έναν στόχο ακόμη πιο φιλόδοξο: τον μηδενισμό των εκπομπών ρύπων ως το 2030.  Με δεδομένο λοιπόν ότι το 36,7% της ενέργειας που παράγεται στη χώρα μας καταναλώνεται από τον τομέα των μεταφορών, γίνεται αντιληπτό ότι ο τομέας αυτός είναι εξαιρετικά σημαντικός για τη μείωση κατανάλωσης ενέργειας. Ο «Εθνικός Κλιματικός Νόμος» που κατατέθηκε στη Βουλή στα μέσα Μαΐου ορίζει μάλιστα για τις Μεταφορές,  ότι από την 1η Ιανουαρίου 2030, τα νέα επιβατικά και ελαφρά επαγγελματικά οχήματα που ταξινομούνται θα είναι μόνο οχήματα μηδενικών εκπομπών.

 Όπως είναι γνωστό, τη μερίδα του λέοντος στον τομέα των μεταφορών κατέχουν οι οδικές μεταφορές, οι οποίες μάλιστα έχουν ιδιαίτερα αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η στροφή λοιπόν της αγοράς σε φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες, όπως είναι η ηλεκτροκίνηση, και η απόσυρση των παλιών, ρυπογόνων οχημάτων, είναι απαραίτητη. Η ηλεκτροκίνηση συμβάλλει με ουσιαστικό τρόπο στην προστασία του περιβάλλοντος και στη βιωσιμότητα του πλανήτη ενώ ταυτόχρονα τα ηλεκτρικά οχήματα παρουσιάζουν μια σειρά από πλεονεκτήματα, όπως είναι η σημαντική εξοικονόμηση εξόδων λειτουργίας και συντήρησης, ο υψηλός συντελεστής ενεργειακής απόδοσης και το χαμηλό αποτύπωμα ρύπων, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν μια ξεχωριστή οδηγική εμπειρία.

Η πολιτική της κυβέρνησης για την προώθηση της Ηλεκτροκίνησης πραγματοποιείται μέσα από ένα πλέγμα δράσεων που σχετίζονται κυρίως με την οικονομική ενίσχυση των αγοραστών ηλεκτρικών οχημάτων αλλά και τη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών για την ομαλή μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση. Παράλληλα, δίνονται και σοβαρά κίνητρα κινητικότητας, μέσω της ελεύθερης κυκλοφορίας των ηλεκτρικών οχημάτων μέσα στον Δακτύλιο της Αθήνας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, αλλά και μέσω της έκδοσης σήματος δωρεάν στάθμευσης ηλεκτροκίνητου οχήματος. Παράλληλα όμως με την ενίσχυση της ηλεκτροκίνησης, με τις δράσεις για την οικονομική ενίσχυση για την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων πετυχαίνουμε και την ανανέωση του στόλου των οχημάτων μας τα οποία είναι από τα πλέον γερασμένα στην Ευρώπη.

Οικονομική ενίσχυση

Στα πλαίσια της οικονομικής ενίσχυσης για την ηλεκτροκίνηση έχει ήδη ολοκληρωθεί η πρώτη φάση του προγράμματος «Κινούμαι Ηλεκτρικά», ενώ ακολουθούν και άλλα προγράμματα επιδοτήσεων των ηλεκτρικών οχημάτων, όπως ο β’ κύκλος του «Κινούμαι Ηλεκτρικά» και το πρόγραμμα για τα «Πράσινα Ταξί». 

Ταυτόχρονα, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα απαλλάσσονται από την υποχρέωση καταβολής τελών κυκλοφορίας, ταξινόμησης και φόρου πολυτελείας. Αξίζει μάλιστα να αναφερθεί ότι τα κίνητρα που έχουν δοθεί για την αγορά ή τη μίσθωση ηλεκτρικών Ι.Χ., έχουν επιφέρει προφανή αποτελέσματα: Το 2021 ταξινομήθηκαν 6.967 ηλεκτρικά αυτοκίνητα, όταν το 2019 είχαν ταξινομηθεί μόλις 480. Το ποσοστό της αγοράς, από το 0,4% του 2019 εκτινάχθηκε σχεδόν στο 7% και η χώρα μας είναι η χώρα της ΕΕ με το μεγαλύτερο ποσοστό μεταβολής στην αγορά αμιγώς ηλεκτρικών οχημάτων.

Μέσω του προγράμματος «Κινούμαι Ηλεκτρικά» (Α΄ και Β΄ κύκλου), δίνονται οικονομικά κίνητρα για την ενίσχυση της αγοράς αμιγώς ηλεκτρικού ή υβριδικού ηλεκτρικού οχήματος αλλά και δικύκλων, τρικύκλων και ποδηλάτων, με δυνατότητα απόσυρσης (ή αντικατάστασης) παλαιού οχήματος, καθώς και της αγοράς και εγκατάστασης «έξυπνου» οικιακού σταθμού επαναφόρτισης.

Μέσω του νέου προγράμματος  ‘Πράσινα Ταξί’, το οποίο είναι ενταγμένο στο Ταμείο Ανάκαμψης, χρηματοδοτείται η αντικατάσταση παλαιών ρυπογόνων ΤΑΞΙ με αμιγώς ηλεκτρικά με έως και 22.500 ευρώ ανά όχημα.  Παράλληλα, εκπονείται σχέδιο επιτάχυνσης της εγκατάστασης υποδομών φόρτισης στις πιάτσες ταξί, δίνοντας προτεραιότητα σε αυτές που το δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ το επιτρέπει χωρίς να απαιτείται επαύξηση της εγκαταστημένης ισχύος του δικτύου της περιοχής. Το πρόγραμμα για τα Πράσινα Ταξί έχει ήδη συνταχθεί και συμφωνηθεί ανάμεσα στα συναρμόδια Υπουργεία Υποδομών & Μεταφορών και Ενέργειας και αναμένεται σύντομα η έκδοσή του.

Παράλληλα, ολοκληρώνεται ο διαγωνισμός για τα νέα λεωφορεία στις πόλεις της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, 350 εκ των οποίων θα είναι ηλεκτρικά. O εξηλεκτρισμός των αστικών συγκοινωνιών είναι ιδιαιτέρως σημαντικός εάν λάβουμε υπόψιν πως το μερίδιο χρήσης των αστικών μετακινήσεων με ΜΜΜ είναι σχεδόν 30%, ενώ ταυτόχρονα αποδεικνύεται πως η στροφή στην ηλεκτροκίνηση, μέσω των ηλεκτρικών λεωφορείων και των ηλεκτρικών ταξί, δεν αφορά μόνο τους λίγους αλλά θα είναι πλέον διαθέσιμη σε όλους.

Φόρτιση

Σημαντικό ρόλο όμως στην ενίσχυση της ηλεκτροκίνησης παίζει και η ενίσχυση του δικτύου φορτιστών των ηλεκτρικών οχημάτων. Όσο σημαντικά και αν είναι τα οικονομικά ή όποια άλλα κίνητρα, πρέπει να εξασφαλίσουμε για τους οδηγούς των ηλεκτρικών οχημάτων ένα πυκνό δίκτυο προσβάσιμων, δημόσιων υποδομών φόρτισης. 

Σε αυτή την κατεύθυνση, έχουμε καταφέρει με εντατική και μεθοδική δουλειά από τα 58 δημοσίως προσβάσιμα σημεία φόρτισης που υπήρχαν πανελλαδικά το 2019, να μετράμε σήμερα 1.300 σημεία φόρτισης. Στόχος μας είναι το 2030 να έχουμε φτάσει τους 25.000 φορτιστές πανελλαδικά. 

Στη ραγδαία αύξηση των σημείων φόρτισης συντέλεσε σημαντικά και η συμφωνία που πέτυχε το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών με τους Παραχωρησιούχους των αυτοκινητοδρόμων στη χώρα μας και είχε ως αποτέλεσμα την πύκνωση του δικτύου υποδομών φόρτισης στο εθνικό οδικό δίκτυο. Με αυτό τον τρόπο, δεν πετύχαμε απλά την εγκατάσταση περισσότερων φορτιστών, αλλά καταστήσαμε πραγματικότητα τη δυνατότητα να ταξιδέψει κανείς με ένα ηλεκτρικό όχημα σε όλη τη χώρα. Σίγουρα πρέπει να γίνει αρκετή δουλειά ακόμα στο συγκεκριμένο τομέα, αλλά δεν πρέπει και να ξεχνάμε που βρισκόμασταν λίγους μήνες πριν.

Να σημειώσουμε δε ότι μέσω του νόμου για τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας, Δήμοι και Περιφέρειες, έχουν την ευκαιρία να ενταχθούν σε προγράμματα χρηματοδότησης για την αγορά ηλεκτροκίνητων οχημάτων και δικτύου φορτιστών. Oικονομοτεχνική πρόκληση αποτελεί η απαιτούμενη συνολική ισχύς, ενώ η ανάγκη επιτάχυνσης της ολοκλήρωσης των Σχεδίων Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων (Σ.Φ.Η.Ο.) από τους Δήμους της Χώρας είναι επιτακτική.

Προκειμένου να διασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση του δικτύου φόρτισης και η μέγιστη διευκόλυνση των χρηστών, το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έθεσε σε λειτουργία την ηλεκτρονική πλατφόρμα του Μητρώου Υποδομών και Φορέων Αγοράς Ηλεκτροκίνησης (Μ.Υ.Φ.Α.Η.), στη διεύθυνση: https://electrokinisi.yme.gov.gr, στην οποία μπορούν πλέον οι φορείς της αγοράς της ηλεκτροκίνησης να εγγράφονται και να αποκτούν μοναδικό κωδικό ταυτοποίησης. 

Πρόκειται για τη βάση δεδομένων που καταρχάς  επιτυγχάνει την οργάνωση και παρακολούθηση της αγοράς της ηλεκτροκίνησης ενώ παράλληλα αποτελεί απαραίτητο ψηφιακό εργαλείο για τους ιδιοκτήτες των ηλεκτρικών οχημάτων μέσω του οποίου θα έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες όπως η ακριβής θέση των φορτιστών, η διαθεσιμότητα, το κόστος, ο τρόπος πληρωμής κ.λπ. Οι πληροφορίες αυτές θα είναι άμεσα διαθέσιμες και ορατές στους χρήστες της πλατφόρμας σε πραγματικό χρόνο μέσω ενός χάρτη που θα τηρείται στη διεύθυνση: https://electrokinisi.yme.gov.gr. 

Ακολουθεί, εντός του καλοκαιριού, η δημιουργία ειδικής εφαρμογής για κινητές συσκευές (για λογισμικό Android και iOS) μέσω της οποίας οι χρήστες θα έχουν ανά πάσα στιγμή πρόσβαση από το κινητό τους σε αυτές της πληροφορίες. 

Επί της ουσίας, το Μ.Υ.Φ.Α.Η, πέρα από τη βάση για την οργάνωση της αγοράς, θα αποτελέσει και το βασικό ψηφιακό εργαλείο μέσω του οποίου κάθε ενδιαφερόμενος πολίτης θα μπορεί εύκολα να λαμβάνει σαφείς και έγκυρες πληροφορίες ώστε να γίνει πιο εύκολο το ταξίδι του με ηλεκτροκίνητο όχημα. 

Τεχνική Υποστήριξη

Ταυτόχρονα, δημιουργούμε το θεσμικό πλαίσιο που αφορά στην τεχνική υποστήριξη του οχήματος: φορτιστές, συνεργεία και τεχνίτες, που αποτελούν μάλιστα, μια νέα επαγγελματική ειδίκευση με πολλές ευκαιρίες απασχόλησης στο παρόν και το μέλλον.
Έχουμε ήδη προχωρήσει από τον Ιούλιο 2021 στην έκδοση των όρων και των προϋποθέσεων για τη λειτουργία συνεργείων ηλεκτρικών οχημάτων. 

Σε εξέλιξη βρίσκονται και οι διαδικασίες που θα καθορίζουν τόσο τα απαιτούμενα προσόντα για την άδεια ασκήσεως του επαγγέλματος του τεχνίτη ηλεκτρικών οχημάτων, όσο και τα σημεία ελέγχου ηλεκτρικών οχημάτων στα ΚΤΕΟ, ώστε να καλυφθεί με επιτυχία η αναμενόμενη ζήτηση στην αγορά εργασίας ειδικοτήτων και εξειδικευμένων τεχνικών υπηρεσιών για τις νέες θέσεις απασχόλησης που θα προκύψουν.

Εθνική Στρατηγική

Τέλος, σε συνεργασία με τα Υπουργεία Ενέργειας και Ανάπτυξης και με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), εκπονούμε τη Μελέτη για την Εθνική Στρατηγική Ανάπτυξης της Ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα. Το έργο περιλαμβάνει την αξιολόγηση της παρούσας κατάστασης καθώς και τις βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες προοπτικές της αγοράς ως προς την ετοιμότητα διείσδυσης ηλεκτροκίνητων οχημάτων. 

Η μελέτη αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τον Οκτώβριο και θα περιλαμβάνει εκτός από τις οδικές μεταφορές, τις θαλάσσιες μεταφορές, το σιδηρόδρομο και τη μικροκινητικότητα. Στόχος είναι να υπάρξει μεγαλύτερο ποσοστό χρήσης στο σύνολο των μεταφορών, ώστε να καταστεί εφικτή η μετάβαση σε βιώσιμες οδικές μεταφορές με μηδενικές εκπομπές ρύπων, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό όραμα.

Είναι γεγονός πως μία μετάβαση πιο φιλική στο περιβάλλον δεν μπορεί να είναι προνόμιο των λίγων και χαρακτηριστικό της ελίτ, ούτε να αφορά μικρό αριθμό αυτοκινήτων. 

Τελικός στόχος είναι η ηλεκτροκίνηση να είναι προσιτή σε όλους. Θέλουμε πόλεις βιώσιμες, χωρίς κυκλοφοριακή συμφόρηση και με μειωμένη ρύπανση και θόρυβο, στα πλαίσια της διεθνούς τάσης. Είναι προφανές ότι η προώθηση της ηλεκτροκίνησης αποτελεί στρατηγική επιλογή της σημερινής κυβέρνησης, και αυτό αποδεικνύεται από το σύνολο των δράσεων που έχουν αναληφθεί, αλλά και εκείνων που δρομολογούνται.

-----------------

*Ο Ιωάννης Ξιφαράς είναι Γενικός Γραμματέας Μεταφορών, Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών

(Το άρθρο περιλαμβάνεται στον τόμο Greek Energy 2022 του energypress)