Νομίζω ότι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του ανθρώπινου είδους είναι η αδυναμία (άρνηση;) μακροπρόθεσμης οπτικής των καταστάσεων, γεγονός που οδηγεί σε απουσία μακροπρόθεσμης στρατηγικής και δράσης. Επιπλέον έχουμε μια ιδιαίτερη άρνηση στα άσχημα νέα, σε αυτά που μας ξεβολεύουν, που μας αναστατώνουν. Αρνούμαστε να δούμε κατάματα την αλήθεια μόνο και μόνο επειδή δεν μας αρέσει. Προτιμάμε να πιστεύουμε ότι είτε είναι λάθος η είδηση ή ότι κάτι θα γίνει τελευταία στιγμή και θα αποκατασταθεί η τάξη. Και η «τάξη» είναι το κλασικό «όπως τα βρήκαμε, παιδάκι μου…», που οδηγεί νομοτελειακά στην άρνηση της πραγματικότητας, άρνηση της επιστήμης και στο τέλος υιοθέτηση ανυπόστατων θεωριών συνωμοσίας.

Η ενέργεια και όσα γίνονται γύρω από αυτήν τις τελευταίες δεκαετίες είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα, που μάλιστα έγινε και πολύ καυτό αυτήν την περίοδο.

Για να πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή, η ενέργεια μπήκε για τα καλά στη ζωή μας με την Βιομηχανική επανάσταση όπου με τη χρήση των ορυκτών καύσιμων εκτοξεύτηκε η οικονομική ανάπτυξη. Το κακό ήταν ότι η οικονομική ανάπτυξη, αντιμετώπιζε το περιβάλλον ως χαμηλής ή μηδενικής αξίας είτε στη χρήση του στην παραγωγή (πρώτες ύλες, φυσικοί πόροι) είτε στη χρήση του ως σκουπιδοτενεκέ.

Αυτό, προφανώς, ήταν καταστροφικό για όλα τα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα, αλλά εμείς το αγνοήσαμε γιατί…… βλέπαμε το δένδρο της πρόσκαιρης οικονομικής ανάπτυξης κι όχι το δάσος της ριζικής και ίσως ανεπανόρθωτης καταστροφής του σπιτιού μας, του πλανήτη.

Γύρω στο 1970-80[i] κάποιοι επιστήμονες άρχισαν να χτυπούν το καμπανάκι για μια συγκεκριμένη συνέπεια της βιομηχανικής επανάστασης: «την αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα(CO2) στην ατμόσφαιρα». Γνωρίζοντας ότι το CO2 είναι αυτό που δημιουργεί συνθήκες θερμοκηπίου και άρα εξασφαλίζει τη μέση τιμή των περίπου 14^οC στον πλανήτη, οι επιστήμονες προβληματίστηκαν μήπως η αύξηση αυτή του CO2, θα οδηγούσε τελικά σε αύξηση και της θερμοκρασίας του πλανήτη και άρα αλλαγή του κλίματος. Μάλιστα στα ίδια ανησυχητικά συμπεράσματα κατέληξαν και επιστήμονες που εργαζόντουσαν σε μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες[ii]. Όπως φαντάζεστε οι μελέτες των τελευταίων έμειναν στο σκοτάδι και βγήκαν σχετικά πρόσφατα στη δημοσιότητα αφού οι πετρελαϊκές εταιρείες προτίμησαν να τις αγνοήσουν γιατί…… έβλεπαν το δένδρο των θηριωδών χρηματοροών τους κι όχι το δάσος της επερχόμενης κλιματικής αλλαγής.

Κι αν ήταν αναμενόμενη η αντίδραση της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων, εμείς όλοι οι άλλοι τι κάναμε; Εμείς είχαμε πλήρη ενημέρωση, η οποία πύκνωνε χρόνο με το χρόνο, ότι η κλιματική αλλαγή μας έρχεται, και μάλιστα ότι θα γίνει κλιματική κρίση εκτός ελέγχου, αν δεν αντιδράσουμε. Επίσης μαθαίναμε, ότι λύσεις υπήρχαν και μάλιστα καθαρές, ανανεώσιμες, ανεξάντλητες και φθηνές. Λύσεις που πρόσφεραν και ενεργειακή ανεξαρτησία…..  Αλλά εμείς προτιμήσαμε να πιστέψουμε ότι οι ανεμογεννήτριες θα σκοτώσουν όλα τα πουλιά, ότι τα φωτοβολταϊκά θα σκεπάσουν όλη τη γη υψηλής παραγωγικότητας και ότι οι ανανεώσιμες δεν αρκούν να καλύψουν τις ενεργειακές μας ανάγκες. Έτσι συμβιβαστήκαμε με την ρυπογόνο παραγωγή των ορυκτών καυσίμων, που άλλωστε ήταν μακριά και οι περισσότεροι δεν την βλέπαμε, κι ας λουζόμασταν τις επιπτώσεις της. Έτσι προτιμήσαμε την άρνηση του προβλήματος[iii] (κλιματική κρίση) και της μοναδικής σωστής λύσης (Ανανεώσιμες)  γιατί…… βλέπαμε το βολικό δένδρο του «καλά είμαστε έτσι» από το δάσος της ενεργειακής μετάβασης που ξεβόλευε.

Και για να έρθουμε στο σήμερα, εκεί που είχε μόλις αχνοφανεί ότι κάτι μπορεί να αλλάξει, κι ίσως να δούμε το καθαρό ενεργειακό δάσος, ήρθε η εισβολή στην Ουκρανία και χάσαμε το φως μας. Πώς καλύπτεις την ενεργειακή επάρκεια της χώρας; της Ευρώπης; του πλανήτη;

Η Ευρώπη κι εμείς είχαμε οικοδομήσει μια μοναδική ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία. Είχαμε μήπως, ετοιμάσει plan B που λέμε ελληνιστί; Όχι!

Πως πετυχαίνεις τώρα στα γρήγορα ενεργειακή ανεξαρτησία; .

Οι κυβερνήσεις παρακαλούν τις μεγάλες εταιρείες ορυκτών καυσίμων να αυξήσουν την παραγωγή τους και να προχωρήσουν σε νέες εξορύξεις

Δηλαδή θα αντικαταστήσουν την μια ενεργειακή εξάρτηση από μια άλλη;

Σύμφωνα με όσα είπαμε πριν, εδώ και δεκαετίες, θα έπρεπε όλος ο πλανήτης να ήταν σε πραγματικό οργασμό ενεργειακής μετάβασης από τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα στις ανανεώσιμες, στις εγχώριες πηγές ενέργειας που προσφέρουν και ενεργειακή ανεξαρτησία.

Τι έχουμε καταφέρει στην πράξη όλα αυτά τα χρόνια;

Σήμερα σχεδόν το 80% της συνολικής τελικής κατανάλωσης ενέργειας εξακολουθεί να προέρχεται από ορυκτά καύσιμα[iv].

Χάσαμε μια μοναδική ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή και να αποκτήσουμε ενεργειακή ανεξαρτησία.

Όλοι, Η Ελλάδα, η Ευρώπη, ο πλανήτης

Αλλά δεν το κάναμε γιατί…… βλέπαμε το δένδρο κι όχι το δάσος.

 Και ποιο είναι το δάσος;

Το δάσος που ακόμη και τώρα δεν βλέπουμε είναι ότι το εθνικό καύσιμο όλων των κρατών του πλανήτη, είναι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, οι οποίες είναι οι μόνες που εξασφαλίζουν 100% ενεργειακή ανεξαρτησία, πέρα από τα προφανή περιβαλλοντικά και κλιματικά οφέλη τους και το εξαιρετικά χαμηλό κόστος τους (μηδενικό κόστος καυσίμου εφ όρου ζωής!!!).

Αυτό είναι το δάσος που μας εμποδίζουν να δούμε δεκαετίες τώρα, τα πολλά βραχυπρόθεσμα συμφέροντα. Είναι το δάσος των ΑΠΕ που μαζί με την εξοικονόμηση ενέργειας και την αποθήκευση ενέργειας, απαντά σε όλους, μα όλους, τους προβληματισμούς. 

Είναι αυτό που θα ήταν η πρώτη επιλογή μιας κοινωνίας homo sapiens.

Τι κρίμα που δεν είμαστε.

Δρ. Γιάννης Τσιπουρίδης

Σύμβουλος Μηχανικός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας 

Διευθυντής RECCReC /Renewable Energy & Climate Change Research Center @TUM, Technical University of Mombasa Κένυα.