Η. Ευθυμιόπουλος: Οι ΑΠΕ δεν είναι οχλούσες δραστηριότητες που προσβάλλουν τα φυσικά αγαθά - Πως πρέπει να γίνεται η χωροθέτηση

Μια σειρά θέσεων που ξεκινούν από την αφετηρία ότι οι ΑΠΕ δεν είναι εξ ορισμού οχλούσες δραστηριότητες οι οποίες προσβάλλουν το ΤΟΠΙΟ, την ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ και τα λοιπά ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ή ΟΙΚΙΣΤΙΚΑ στοιχεία του χώρου, κατέθεσε σε χθεσινή ημερίδα ο Ηλίας Ευθυµιόπουλος, δ/ντής ΕΠΕΓΑ/clima21 και πρώην υφυπουργός Περιβάλλοντος.

Ειδικότερα, όπως τόνισε μεταξύ άλλων:  

1. Οι μέχρι σήμερα πολιτικές αντιμετωπίζουν τις ΑΠΕ αμυντικά, δηλ. ως οχλούσες δραστηριότητες οι οποίες εξ αντικειμένου προσβάλλουν το ΤΟΠΙΟ, την ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ και τα λοιπά ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ή ΟΙΚΙΣΤΙΚΑ στοιχεία του χώρου.  
2. Ως εκ τούτου, η όλη προσπάθεια είναι να αποκλεισθούν οι ΑΠΕ από τις περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές, ή και να απομακρυνθούν από τις οικιστικές περιοχές, υποδομές κτλ. με κατά το δυνατόν αντικειμενικά και ενιαία κριτήρια για όλη τη χώρα. Αυτό κατέστη διαχρονικά αδύνατο, διότι είναι κατά τη γνώμη μου ανέφικτο και επιστημονικά αστήρικτο.   
3. Αντίθετα, αυτό που θα ήταν σωστό και δίκαιο, θα ήταν η προσπάθεια ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗΣ των ΑΠΕ με τα μορφολογικά και λειτουργικά στοιχεία του χώρου, κατά το πρότυπο του σχεδιασμού που προτείνει η ΕΕ ή και άλλες χώρες με παράδοση στον χωρικό σχεδιασμό (Γαλλία, Αγγλία, ΗΠΑ κ.α). Το θεσμικό πλαίσιο προσφέρει ένα εξαιρετικό εργαλείο το οποίο δεν έχει χρησιμοποιηθεί: τα Περιφερειακά Πάρκα (δηλ. περιοχές μικτών χρήσεων γης με σοβαρή μελέτη διαχείρισης και διατήρησης των στοιχείων της εκάστοτε χωρικής ενότητας).  
4. Οι Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (ΠΑΠ) και οι Περιοχές Αιολικής Καταλληλότητας (ΠΑΚ) βοηθούν αλλά δεν επιλύουν το πρόβλημα.  
5. Στις περιοχές αποκλεισμού εντάσσονται στοιχεία του χώρου τα οποία καλύπτουν ατελώς τις απαιτήσεις των προστατευταίων στοιχείων: παράδειγμα τα Τοπία Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους του ΥΠΠΟ. Ο εντοπισμός τους (δεκαετία του 80) έγινε με πολύ πρόχειρα και υποκειμενικά στοιχεία, χωρίς βέβαια τις μεθόδους της σύγχρονης επιστήμης του τοπίου, με αποτέλεσμα να καλύπτεται ένα μικρό μόνο μέρος της επικράτειας ή να αδικούνται σοβαρά τοπία που έμειναν έξω από την αρχική αξιολόγηση (π.χ όλα τα τοπία της Άνδρου).  
6. Εμβόλιμες ρυθμίσεις ή ιδέες που προέκυψαν κατά τη διαδικασία της εκπόνησης της μελέτης του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου ΑΠΕ (ΕΧΠ-ΑΠΕ) όπως είναι οι ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΝΕΥ ΔΡΟΜΩΝ (ΠΑΔ) δεν θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν από το νέο ΕΧΠ. Οι ΠΑΔ, όπως και τα Απάτητα Βουνά, είναι μια εφεύρεση που στην ουσία καταργεί τον χωρικό σχεδιασμό εισάγοντας ένα πολύ ειδικό και επιλεκτικό κριτήριο. Με ποια λογική π.χ προτείνονται ΠΑΔ στη Σαμοθράκη (με έντονη ζήτηση για αιολικά) και καθόλου στην Κύθνο ή στην Κέα, όπου η ζήτηση είναι μικρή έως μηδενική;  
7. Στις περιοχές αποκλεισμού του ΕΧΠ-ΑΠΕ εντάσσονται στοιχεία του δεν είναι πλήρως διευκρινισμένα ως προς την θεσμική τους κατοχύρωση (π.χ καταφύγια άγριας ζωής) ή και στοιχεία που απαιτούν χωρική αναφορά χωρίς αυτή να υπάρχει απαραιτήτως ή να προκύπτει από μελέτη (π.χ οικότοποι προτεραιότητας).  
8. Η διάκριση των επιπέδων σχεδιασμού Γενικά Χωροταξικά, Ειδικά Χωροταξικά, Τοπικά Χωροταξικά (με ΠΔ) κ.α δεν είναι σαφής, όπως και το ποιο είναι υπερκείμενο και ποιο υποκείμενο (εφόσον δεν υπάρχει και πρόβλεψη για το πως θα αλλάξουν όσα πρέπει να αλλάξουν).  
9. Τα ποσοτικά κριτήρια για την ανάπτυξη των ΑΠΕ ανά ΔΕ, πρέπει να επανεξετασθούν και με βάση ενεργειακούς και οικονομικούς στόχους στο νέο ενεργειακό τοπίο, προβλέποντας ακόμη και εξαγωγές ενέργειας. Σημειώνουμε ότι κατά τον ΑΔΜΗΕ το 2021 υπήρξε απόρριψη ισχύος της τάξεως των 500 ΜW.  
10. Σε ότι αφορά τις περιοχές Natura και τις Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ), η θέση μας είναι ότι 
11. Οι ΕΠΜ δεν πρέπει να ορίζουν επιτρεπόμενες και μη χρήσεις σε συγκεκριμένη περιοχή  
12. Οι ΕΠΜ πρέπει να περιορίζονται και μόνο στην επιστημονική διατύπωση στοιχείων που περιγράφουν και αξιολογούν τις περιοχές Natura ως προς το προστατευταίο αντικείμενο (είδος, ενδιαίτημα, τοπίο) και μάλιστα με απαιτήσεις πληρότητας  που θα επιτρέπουν τη χρήση τους από επόμενους μελετητές (κυρίως χωροτάκτες). Μπορεί επίσης να δίνουν κατευθύνσεις ως προς την προστασία και διατήρηση (εφόσον βέβαια υπάρχουν ή εκπονηθούν στόχοι διατήρησης).  
13. Για την χωροθέτηση κτλ. των ΑΠΕ το βασικό εργαλείο για τις περιοχές Natura δεν μπορεί να είναι οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ, αλλά  η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), η οποία οφείλει να αντλεί στοιχεία από τις ΕΠΜ, το ΕΧΠ - ΑΠΕ ή άλλες συναφείς μελέτες (π.χ  Life).  Σε ειδικές περιπτώσεις θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα ΜΠΕ από τρίτο ανεξάρτητο μελετητή (όπως και η Ειδική Ορνιθολογική Αξιολόγηση).