Τα αφρικανικά πνεύματα της οικολογικής αφύπνισης
Στη Σενεγάλη, στη Δυτική Αφρική, η παραγωγή του κάρβουνου γίνεται με την καύση μεγάλων ποσοτήτων ξύλου που είναι καλυμμένα με χώμα και φύλλα. Η χειροποίητη κατασκευή μοιάζει με ένα μεγάλο ιγκλού φτιαγμένο από χώμα συν μια καμινάδα. Η καύση των ξύλων γίνεται από το κέντρο και προς τα έξω και ο αέρας κυκλοφορεί ανάμεσα στα ξύλα που σιγοκαίγονται για να μην καούν ολοσχερώς.
Η χρήση του κάρβουνου για την παραγωγή ενέργειας είναι από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα στη Σενεγάλη, όπως μας λέει ο φωτογράφος Φαμπρίς Μοντέιρο, ένας από τους φιναλίστ του φετινού βραβείου Prix Pictet που έχει συνδεθεί με την ανάδειξη περιβαλλοντικών ζητημάτων και το 2021 είχε τη θεματική της «Φωτιάς». Ο Μοντέιρο, με καταγωγή από το Βέλγιο και τη Σενεγάλη, δημιουργεί δυστοπικές εικόνες ιδιαίτερης ομορφιάς, φωτογραφίζοντας τα μοντέλα του με κοστούμια φτιαγμένα από στοιχεία της αφρικανικής μυθολογίας και αντικείμενα που ρυπαίνουν το περιβάλλον. Κάτι ανάμεσα σε αφρικανικά πνεύματα που έρχονται να τραβήξουν το αυτί των σύγχρονων ανθρώπων και φωτογραφία μόδας. «Στη συγκεκριμένη φωτογραφία το “πνεύμα” θέλει να πει γιατί συνεχίζετε και κόβετε τα δέντρα για να φτιάξετε κάρβουνο, ενώ μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις ακτίνες του ήλιου για ενέργεια; Κάθε φορά κάνω έναν συνδυασμό μεταξύ της τοπικής μυθολογίας, του προβλήματος που θέλω να θίξω και του χώρου, ο οποίος έχει άμεση σχέση με το ίδιο το θέμα», λέει ο κ. Μοντέιρο για τη φωτογραφία που δημοσιεύει η «Κ» και θα δει το κοινό στην έκθεση του Prix Pictet στο Ωδείο Αθηνών.
Ο Μοντέιρο θα παρουσιάσει στην Αθήνα έξι φωτογραφίες από τη σειρά «The Prophecy» (Η Προφητεία) του 2013, η οποία θίγει τον ευρύτερο προβληματισμό της αποσύνδεσης του σύγχρονου ανθρώπου από το φυσικό του περιβάλλον. Τα αφρικανικά πνεύματα του Μοντέιρο, συνδεδεμένα με τις δοξασίες του βουντού και τη φιλοσοφία του ανιμισμού, αναδύονται μέσα από ωκεανούς που είναι γεμάτοι πολύχρωμα πλαστικά, μέσα από χωματερές, είναι καλυμμένα με πετρέλαιο ή με πλαστικά καλώδια, όπως ο Ογκούν που στην αφρικανική κοσμογονία εμφανίστηκε τη δεύτερη μέρα της δημιουργίας για να διασφαλίσει ότι ο κόσμος είναι βιώσιμος για τους ανθρώπους. Στο έργο του Μοντέιρο, ο Ογκούν κρατάει ένα μεγάλο κοντάρι που στην άκρη του καίγονται καλώδια, μια πρακτική που χρησιμοποιούν τα παιδιά-εργάτες στην Αφρική για να αποσπάσουν τον χαλκό. «Στη σύγχρονη εποχή θεωρούμε ότι τα πάντα είναι προς κατανάλωση και για τη δημιουργία κέρδους, κάτι που έχει ταράξει τη φυσική ισορροπία του πλανήτη και το καταλαβαίνουμε τώρα. Η ιδέα της Προφητείας ήταν να επανασυνδέσει εμάς, τον σύγχρονο πολιτισμό, με τη γνώση που είχαν οι άνθρωποι για το περιβάλλον τους και τη γη πριν από αιώνες», σημειώνει ο ίδιος.
Ο φωτογράφος Φαμπρίς Μοντέιρο, ένας από τους φιναλίστ του φετινού βραβείου Prix Pictet, δημιουργεί δυστοπικές εικόνες ιδιαίτερης ομορφιάς.
Στην έκθεση του Ωδείου Αθηνών θα παρουσιαστεί το έργο 13 συνολικά φωτογράφων από 11 χώρες του κόσμου που εμπνεύστηκαν είτε από γεγονότα που απασχόλησαν την επικαιρότητα ή από προσωπικές ιστορίες γύρω από το θέμα της φωτιάς. Ανάμεσά τους θα είναι και η σειρά «Blackwater» (2008-2012) της Αμερικανίδας φωτογράφου Σάλι Μαν, η οποία ήταν και η φετινή νικήτρια του βραβείου. H Μαν διερευνά τις πτυχές των καταστροφικών πυρκαγιών που έπληξαν τη νοτιοανατολική Βιρτζίνια των ΗΠΑ το 2011 και συγκεκριμένα τον βάλτο Great Dismal Swamp, όπου έδεναν τα καράβια που μετέφεραν σκλάβους και συσχετίζει τις πυρκαγιές με τις φυλετικές συγκρούσεις στη σύγχρονη Αμερική.
Εκθεση Prix Pictet Fire, Ωδείο Αθηνών, από 16 Ιουνίου.
Σάκης Ιωαννίδης | Η Καθημερινή
