Τα παγκόσμια μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς της Μεσογείου κινδυνεύουν από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. (Διαδραστικός Χάρτης)

Στην ανατολική ακτή του Γιβραλτάρ, προστατευμένο από απότομους βράχους κρύβεται ένα δίκτυο σπηλαίων που περιέχουν έργα τέχνης και χαρακτικά που δημιουργήθηκαν από τους Νεάτερνταλ πριν από 39.000 χρόνια.

Ωστόσο, αυτή η περιοχή παγκόσμιας κληρονομιάς, μαζί με δεκάδες άλλες που βρίσκονται σε όλη την ακτή της Μεσογείου, κινδυνεύουν πλέον με καταστροφή ως αποτέλεσμα της αύξησης της στάθμης της θάλασσας, σύμφωνα με μελέτη.

Χρησιμοποιώντας στοιχεία που ελήφθησαν από σχετική μελέτη, το Carbon Brief δημιούργησε έναν διαδραστικό χάρτη που παρουσιάζει τον κίνδυνο πλημμύρας που αντιμετωπίζουν 49 περιοχές παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς που βρίσκονται στη νότια Ευρώπη και τη βόρεια Αφρική σε διαφορετικά σενάρια ανόδου της στάθμης της θάλασσας.

Τα ευρήματα δείχνουν ότι σήμερα 37 από τις 49 περιοχές βρίσκονται ήδη σε κίνδυνο και, μέχρι το τέλος του αιώνα, ο μέσος κίνδυνος πλημμυρών στην περιοχή θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 50%.

Ο κύριος συγγραφέας της μελέτης δηλώνει πως όπου είναι δυνατόν, μπορεί να χρειαστεί να μετακινήσουμε αυτές τις τοποθεσίες πιο μέσα στην ενδοχώρα προκειμένου να τις προστατέψουμε από την κλιματική αλλαγή.

Τι δείχνει ο χάρτης;

Ο χάρτης δείχνει 49 παράκτιες τοποθεσίες σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, οι οποίες βρίσκονται σε υψόμετρο μικρότερο από 10 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Κάθε σημείο του χάρτη αντιπροσωπεύει έναν από τους χώρους της παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Για να θεωρηθεί ένας χώρος ως χώρος παγκόσμιας κληρονομιάς, πρέπει να είναι «εξαιρετικής παγκόσμιας αξίας», σύμφωνα με την Unesco. Συνολικά, υπάρχουν 263 τοποθεσίες παγκόσμιας κληρονομιάς στη Μεσόγειο.

Οι τοποθεσίες στο χάρτη περιλαμβάνουν τις ξακουστές αρχαίες πόλεις της Βενετίας και της Νάπολης στην Ιταλία, καθώς και λιγότερο γνωστά αξιοθέατα όπως το Gorham's Cave Complex, το Γιβραλτάρ, το οποίο περιέχει έργα των Νεάτερνταλ και τα ερείπια του Butrint στην Αλβανία, ενός προϊστορικού οικισμού που είχαν καταλάβει οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι.

Οι ερευνητές ποσοτικοποίησαν τον "κίνδυνο πλημμύρας" αναπτύσσοντας ένα δείκτη από το 0 έως το 10, ο οποίος συνδυάζει το πιθανό μέγεθος πλημμύρας και την περιοχή. Ο δείκτης υπολογίστηκε χρησιμοποιώντας ψηφιακούς τοπογραφικούς χάρτες, δεδομένα σχετικά με τα ύψη καταιγίδας και προβολές ανόδου της στάθμης της θάλασσας.

Οι χάρτες δείχνουν τον κίνδυνο πλημμύρας που αντιμετωπίζει κάθε τοποθεσία από το 2000 έως το 2100, σύμφωνα με αυτόν τον δείκτη. Ο ρυθμιστής πάνω στο χάρτη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δείξει τον κίνδυνο ανά διαστήματα 10 ετών. Στον χάρτη, το κίτρινο δείχνει τον χαμηλότερο κίνδυνο πλημμύρας, ενώ το σκούρο μοβ δείχνει τον υψηλότερο κίνδυνο πλημμύρας.

Η αύξηση της στάθμης της θάλασσας αυξάνει τον κίνδυνο πλημμυρών παράκτιων περιοχών, αυξάνοντας το επίπεδο των υδάτων, γεγονός που σημαίνει ότι σε περίπτωση μεγάλων παλιρροιών ή καταιγίδων, οι παράκτιες άμυνες είναι πιο πιθανό να κλονιστούν, σύμφωνα με την Δρ Lena Reimann, ερευνήτρια στο City University of New York και στο Kiel University της Γερμανίας, και επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications.

Ο χάρτης μπορεί να μετακινηθεί μεταξύ διαφορετικών μελλοντικών σεναρίων της κλιματικής αλλαγής και, κατά συνέπεια, της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Αυτά περιλαμβάνουν το "RCP2.6", ένα σενάριο σχετικά χαμηλών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου όπου η άνοδος της θερμοκρασίας περιορίζεται κάτω από το όριο των 2°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, το "RCP4.5", σενάριο μέτριων εκπομπών και το "RCP8.5", σενάριο συγκριτικά υψηλών εκπομπών. Αλλάζοντας σενάριο και πλησιάζοντας πάνω σε μία τοποθεσία βλέπουμε ένα διαφορετικό αριθμό του δείκτη κάθε φορά, από το 0 στο 10, καθώς και διαφορετικό χρώμα.

Οι φόβοι για πλημμύρα

Ο χάρτης δείχνει πως, επί του παρόντος, 37 από τις 49 τοποθεσίες βρίσκονται ήδη σε κίνδυνο πλημμύρας από το μέγεθος της καταιγίδας που αναμένεται μία φορά κάθε 100 χρόνια.

Ο δείκτης με τον πλημμυρικό κίνδυνο έχει ήδη φτάσει το μέγιστο των 10 σε αρκετές τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένης της Βενετίας και λιμνών γύρω της. Η Βενετία είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας λόγω του χαμηλού της υψομέτρου, του ότι είναι χτισμένη πάνω από στο νερό της θάλασσας, και του ότι το βάρος των κτιρίων της προκαλεί τη βύθιση της γης κάτω από αυτήν.

Ο κίνδυνος πλημμυρών στην περιοχή κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000 ήταν κατά μέσο όρο 3,7. Εάν η αύξηση της θερμοκρασίας περιοριστεί στους 2°C (δηλαδή ισχύσει το σενάριο RCP2.6), ο κίνδυνος αναμένεται να αυξηθεί κατά 25% φτάνοντας το 4,6, και εάν ληφθούν ελάχιστα μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (δηλαδή το σενάριο RCP8.5), θα μπορούσε να αυξηθεί κατά περίπου 50% φτάνοντας στο 5,5.

Δύο περιοχές που αναμένεται να αντιμετωπίσουν σημαντικά υψηλότερους κινδύνους εάν δεν ληφθούν επαρκή μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι η Tipasa στην Αλγερία, μια πρώην ρωμαϊκή στρατιωτική βάση που φιλοξενεί παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά ερείπια και η Παλιά Πόλη της Κέρκυρας , η οποία έχει τις ρίζες της τον 8ο αιώνα π.Χ.

Διάβρωση των ακτών

Η μελέτη υπολόγισε επίσης πως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο διάβρωσης των ακτών που αντιμετωπίζει κάθε περιοχή.

Η διάβρωση των ακτών συμβαίνει όταν η δράση των κυμάτων, των ανέμων και των παλιρροιών “τρώνε τη γη”, προκαλώντας την υποχώρηση της ακτογραμμής προς τα μέσα. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας μπορεί να επιδεινώσει την διάβρωση των ακτών, επιτρέποντας στα κύματα να φτάσουν πιο πάνω.

Η μελέτη διαπιστώνει ότι, επί του παρόντος, 42 από τις 47 τοποθεσίες βρίσκονται σε κίνδυνο διάβρωσης των ακτών. Αυτός ο αριθμός αυξάνεται στις 46 στο σενάριο υψηλών εκπομπών.

Ο μέσος κίνδυνος διάβρωσης αυξάνεται από 6,2/ 10 το 2000 σε 6,4 το 2100 υπό τα σενάρια RCP2,6 και RCP4,5.

Ο τόπος που αντιμετωπίζει τον υψηλότερο κίνδυνο παράκτιας διάβρωσης είναι η Tyre στο Λίβανο - μια αρχαία φοινικική πόλη όπου, σύμφωνα με το μύθο, ανακαλύφθηκε η μωβ βαφή.

Μετακίνηση μνημείων

Τα ευρήματα δείχνουν ότι, ακόμη και υπό σχετικά χαμηλή άνοδο της στάθμης της θάλασσας, οι περιοχές της παγκόσμιας κληρονομιάς της Μεσογείου ενδέχεται να αντιμετωπίσουν αυξανόμενους κινδύνους, λέει η Reimann:

«Η προσαρμογή θα είναι απαραίτητη για να διατηρήσουν οι περιοχές αυτές την εξαιρετική παγκόσμια αξία τους, αλλά τα κοινά μέτρα προσαρμογής δεν είναι πιθανό να επαρκούν για το σκοπό αυτό».

Τα κοινά μέτρα για την καταπολέμηση των παράκτιων πλημμυρών και της διάβρωσης, όπως τα αμυντικά έργα προστασίας από τις πλημμύρες και τα θαλάσσια περάσματα, θα μπορούσαν να είναι ανεπαρκή.

Σύμφωνα με την Δρ. Reimann: «Η μετεγκατάσταση προς την ενδοχώρα - τεχνικά εφικτή σε ορισμένες περιπτώσεις - μπορεί να είναι η τελευταία λύση για χώρους παγκόσμιας κληρονομιάς με πολύ υψηλό κίνδυνο και όπου δεν μπορούν να εφαρμοστούν άλλα μέτρα προσαρμογής. Καθώς η εξαιρετική παγκόσμια αξία κάθε τοποθεσίας συνδέεται με τη θέση του, η μετεγκατάσταση πρέπει να αξιολογείται κατά περίπτωση.»

16 Οκτωβρίου 2018

Της Daisy Dunne

Πηγή: Carbon Brief