Με τον «ενεργειακό συμψηφισμό» το πρόβλημα αυτό ξεπερνιέται. Οσοι είναι πρόθυμοι και μπορούν να κάνουν την επένδυση στα φωτοβολταϊκά και να απαλλαγούν από τον βραχνά της ακριβής ενέργειας με καύσιμο (πετρέλαιο ή φυσικό αέριο) ή και του ακριβού ρεύματος, μπορούν να εγκαταστήσουν τα φωτοβολταϊκά ακόμα και κάπου αλλού και να προβαίνουν με τους εκπροσώπους του δικτύου σε… εικονικό συμψηφισμό. Για την πιο συστηματική προώθηση του μοντέλου «παρήγαγε την ενέργεια που καις», η Ε.Ε. δημιούργησε το πλαίσιο λειτουργίας των ενεργειακών κοινοτήτων. Οι ενεργειακές κοινότητες καθιερώθηκαν στην ελληνική πραγματικότητα με τον ν.4513/2018, ο οποίος ψηφίστηκε με ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Το θεσμικό πλαίσιο των ενεργειακών κοινοτήτων επιτρέπει σε όλους (φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα, ΝΠΔΔ, ΟΤΑ) να συμμετέχουν στη διαδικασία της ενεργειακής μετάβασης της χώρας προς τις καθαρές πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Με αυτόν τον τρόπο οι επενδύσεις σε ΑΠΕ γίνονται με την κοινωνία αρωγό, προωθώντας ένα είδος ενεργειακής δημοκρατίας και αποκέντρωσης, ενώ τα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη επιστρέφονται στις τοπικές οικονομίες, βοηθώντας τες να καταστούν πιο βιώσιμες και ανθεκτικές. Βασικός πυλώνας του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων είναι επίσης η καταπολέμηση της ενεργειακής ένδειας, καθώς προσφέρει τη δυνατότητα παροχής δωρεάν ηλεκτρικής ενέργειας σε νοικοκυριά που θεωρούνται ευάλωτα στο τοπικό επίπεδο.
Αυτά βεβαίως σε επίπεδο προθέσεων, διότι η πραγματικότητα –και όχι μόνο η ελληνική– είναι λίγο πιο πολύπλοκη: στην Ελλάδα έχουν δημιουργηθεί 860 ενεργειακές κοινότητες έναντι 600 στη Γερμανία, που είναι πολύ μεγαλύτερη αγορά. Το 95% από αυτές είναι «μη αυθεντικές», όπως παραδέχονται και οι υπέρμαχοι του θεσμού, δηλαδή εμπορικές οντότητες που «ντύθηκαν» ενεργειακές κοινότητες για να επισπευσθεί η αδειοδότησή τους (αυτό ήταν και το συγκριτικό τους προνόμιο). Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, το κράτος τις οδηγεί, όπως και τις εμπορικές οντότητες, στον ίδιο διαδικαστικό δρόμο. Αλλά οι τράπεζες δεν τις αξιολογούν με τον ίδιο τρόπο. Ζητούν προσωπικές εγγυήσεις από τα μέλη τους και το 20% του δανείου. «Παρά την ύπαρξη καλών παραδειγμάτων που ήδη έχουμε στη σύντομη ζωή του θεσμού, δυστυχώς τα πλεονεκτήματα – κίνητρα για τις ενεργειακές κοινότητες συνεχώς ψαλιδίζονται, λύσεις δεν δίνονται και η ενσωμάτωση των σχετικών ευρωπαϊκών οδηγιών καθυστερεί. Ειδικά την περίοδο αυτή», λέει ο κ. Κιτσικόπουλος, «η Πολιτεία πρέπει να υποστηρίξει τις αυθεντικές ενεργειακές κοινότητες προχωρώντας σε σειρά ενεργειών, μεταξύ των οποίων η αξιολόγηση των φραγμών, η ενίσχυση του μοντέλου του ενεργειακού συμψηφισμού, η συνέχιση των λειτουργικών ενισχύσεων για αυθεντικές ενεργειακές κοινότητες, ο σχεδιασμός στοχευμένων χρηματοδοτικών εργαλείων». Η κυβέρνηση, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», σκέπτεται να δημιουργήσει ένα ταμείο εγγυοδοσίας που θα δίνει απευθείας εγγυήσεις στις τράπεζες για τη σύναψη δανείου με τις κοινότητες. Αλλά ο δανεισμός δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα. Ο ΔΕΔΔΗΕ αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό τη μεγάλη αποκέντρωση του δικτύου που θα φέρουν οι ενεργειακές κοινότητες, καθώς θα πρέπει να δημιουργήσει «χώρο στο δίκτυο» για τις δικές τους ανάγκες. Το υπουργείο Ενέργειας και προσωπικά ο υπουργός, που θέλει να προωθήσει το μοντέλο της ενεργειακής κοινότητας, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές για να μειωθούν τα τιμολόγια ρεύματος, έχει συνεννοηθεί με τον ΔΕΔΔΗΕ για τη δημιουργία αυτού του «χώρου».
Από την άλλη πλευρά, οι κοινότητες φυσικών προσώπων πιέζουν να μην εξαντληθεί όλος ο νέος χώρος σε κοινότητες δήμων και νομικών προσώπων, π.χ. συνεταιρισμών. Η εξίσωση είναι δύσκολη, καθώς ασφαλώς θα χρειαστούν νέες επενδύσεις σε δίκτυο.
Οι μπαταρίες
Η «αυτοπαραγωγή» βρίσκεται τώρα μπροστά σε σταυροδρόμι. Ηδη την περασμένη εβδομάδα σε ένα σπίτι στον Κώστο της Πάρου έγινε εγκατάσταση μπαταρίας –το επιτρέπει η νομοθεσία– αφού πρώτα αποκλείστηκε η δυνατότητα του ιδιοκτήτη να παίρνει ρεύμα από το δίκτυο τη νύχτα για να το καταναλώνει την ημέρα. Ο ΔΕΔΔΗΕ δέχθηκε την τεχνική λύση. Τέτοιες μπαταρίες λιθίου, που απαλλάσσουν τους ιδιοκτήτες από το βάρος των λογαριασμών παρόχου, μπορούν εύκολα να εγκατασταθούν σε μονοκατοικίες ύστερα από συνεννόηση με τον ΔΕΔΔΗΕ. Και σε αυτή την περίπτωση δεν θα χρειάζεται να καταναλώνεται η ενέργεια μόλις παραχθεί, όπως συνέβαινε με παλαιότερες λύσεις αποθήκευσης ενέργειας. Ενα νοικοκυριό θα μπορούσε, για παράδειγμα, να βάλει πλυντήριο ύστερα από μερικές ώρες. Στην πολυκατοικία που μένω εγώ αυτό είναι πιο δύσκολο. Πρέπει να περιμένω τους «έξυπνους» μετρητές του ΔΕΔΔΗΕ. Εως τότε; Ενεργειακός συμψηφισμός.
(του Τάσου Τέλλογλου, Καθημερινή)
