500 δις για πυρηνική ενέργεια; Όχι, ευχαριστώ.
Έχουν περάσει 70 χρόνια από τον πρώτο πυρηνικό αντιδραστήρα και 35 χρόνια από το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνομπίλ. Το πυρηνικό λόμπυ επανέρχεται με την απαίτηση να χαρακτηριστεί η πυρηνική ενέργεια πράσινη μορφή ενέργειας.
Η απαίτηση θα είχε περάσει εάν δεν υπήρχε η σθεναρή αντίθεση της Γερμανίας και ιδιαίτερα του Γερμανικού Πράσινου Κόμματος. Η Γερμανική κυβέρνηση έστειλε επιστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητώντας να μην χαρακτηριστεί η πυρηνική ενέργεια βιώσιμη ή πράσινη και να θεωρηθεί το ορυκτό αέριο προσωρινή λύση στην πορεία για την γρήγορη ενεργειακή μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Τα κύρια επιχειρήματα κατά της πυρηνικής ενέργειας είναι τα πυρηνικά απόβλητα, η σύνδεση με τα πυρηνικά όπλα και το κόστος.
Τα δύο πρώτα επιχειρήματα είναι λίγο πολύ γνωστά. Το υψηλό κόστος όμως της παραγωγής ενέργειας δεν έχει δημοσιοποιηθεί αρκετά. Σύμφωνα με τον Γάλλο επίτροπο Τιερί Μπρετόν απαιτούνται άμεσα 50 δις Ευρώ για την αναβάθμιση των υπαρχόντων πυρηνικών σταθμών και επιπλέον επενδύσεις 500 δις έως το 2050. Η πυρηνική ενέργεια είναι κλειδί για την Γαλλική οικονομία αφού έχει εξάρτηση 67% από αυτήν. Σλοβενία, Ουγγαρία και Βουλγαρία ακολουθούν με εξάρτηση πάνω από 40%. Οι Γάλλοι και οι σύμμαχοι τους προτείνουν να χαρακτηριστεί η πυρηνική ενέργεια πράσινη και βιώσιμη γιατί μόνο έτσι θα έχουν πρόσβαση στα χρηματοδοτικά εργαλεία και τις επιδοτήσεις της ΕΕ. Γιατί όμως είναι τόσο μεγάλο το ποσό; Δύο είναι οι βασικοί λόγοι: Παλαιότητα των αντιδραστήρων και κόστος ανάπτυξης της τεχνολογίας.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 λειτουργούσαν στην ΕΕ 136 πυρηνικά εργοστάσια. Σήμερα λειτουργούν περίπου 100 με 56 από αυτά στην Γαλλία. Ο μέσος όρος ηλικίας των αντιδραστήρων είναι 35 έτη ενώ 10 έχουν ηλικία άνω των 40 ετών και 89 έχουν ηλικία άνω των 32 ετών. Στην Γερμανία, που έχει καθορίσει τα 30 έτη ως το ανώτατο όριο λειτουργίας, απομένουν μόνο 3 πυρηνικά εργοστάσια τα οποία θα κλείσουν σύντομα. Η παλαιότητα επηρεάζει και τη λειτουργία και δημιουργεί κοστοβόρα συντήρηση. Τα περισσότερα χρησιμοποιούν ξεπερασμένη τεχνολογία με τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης να χρησιμοποιούν κυρίως Ρωσική τεχνολογία. Το ποσό των 50 δις για την ανακαίνιση των μονάδων λοιπόν δεν προξενεί εντύπωση όταν αναλογιστούμε την παλαιότητα των μονάδων. Αναλογιζόμαστε. Αυτή είναι πραγματικά η καλύτερη χρήση 50 δις για την Ευρώπη που θέλει μια δίκαιη ενεργειακή μετάβαση με κοινωνικό πρόσημο;
Η κατασκευή ενός πυρηνικού εργοστασίου είναι χρονοβόρα και κοστοβόρα. Για να κατασκευαστεί ένα εργοστάσιο χρειάζονται 10 με 20 χρόνια ανάλογα με τα κατασκευαστικά προβλήματα. Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες έχουν κατασκευαστεί μόνο 4 εργοστάσια και δεν είναι ακόμα όλα σε λειτουργία. Στην Γαλλία και τη Φιλανδία κατασκευάζονται δύο εργοστάσια με την «νέα» τεχνολογία πεπιεσμένου ύδατος. Το Γαλλικό να αναμένεται να λειτουργήσει το 2023 και το Φιλανδικό το 2022. Η δυσκολία κατασκευής οδηγεί και σε δυσκολία καθορισμού του τελικού κόστους. Παρά τα προβλήματα και την αύξηση του κόστους από τον αρχικό προϋπολογισμό των 2.5 δις σε πάνω από 15 δις οι Γάλλοι σκοπεύουν να κτίσουν 6 εργοστάσια. Η μετοχή της Γαλλικής EDF (Électicité de France), ένας πρώην κολοσσός, έχει χάσει 70% της αξίας της από τα ιστορικά υψηλά αφού ούτε η αγορά δεν πιστεύει πλέον στις προοπτικές της πυρηνικής ενέργειας. Ο Φιλανδικός αντιδραστήρας θα λειτουργήσει με 13 χρόνια καθυστέρησης με αποτέλεσμα να καθυστερήσει και η απεξάρτηση της χώρας από ορυκτά καύσιμα δημιουργώντας πρόβλημα στο ενεργειακό μείγμα.
Η Ελλάδα δεν έχει μείνει αμέτοχη στο παιχνίδι της πυρηνικής ενέργειας. Στο ενεργειακό μείγμα μας χρησιμοποιούμε περίπου 4% πυρηνική ενέργεια λόγω των εισαγωγών ρεύματος από τη Βουλγαρία. Επιπλέον, ο πρωθυπουργός έχει δηλώσει πως θα υποστηριχθεί η Γαλλική πρόταση για ταξινόμηση της πυρηνικής ως πράσινη. Η αγορά πολεμικού υλικού από την Γαλλία είναι πρόσφατη και εγείρει ερωτήσεις για την στάση της χώρας. Όμως το σημαντικότερο είναι πως εάν αντί της πυρηνικής οι επιδοτήσεις των δισεκατομμυρίων διοχετεύονταν σε μακροπρόθεσμες λύσεις για καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, τη δίκαιη ενεργειακή μετάβαση, την ενεργειακή αναβάθμιση, την βιώσιμη κινητικότητα, την ιδιοπαραγωγή και τις ενεργειακές κοινότητες η Ελλάδα και η Ευρώπη θα μπορούσαν να πετύχουν την μετάβαση σε μια πραγματικά κλιματικά ουδέτερη οικονομία ταχύτερα και δικαιότερα.
*Ο Ηλίας Παπαθεοδώρου είναι Οργανωτικός Γραμματέας Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ
