Έλλειμμα ισορροπίας στην διάσκεψη COP26

«Η κατάληξη της COP 26 είναι ένας συμβιβασμός, που αντανακλά τα συμφέροντα, τις αντιφάσεις και την κατάσταση της πολιτικής βούλησης στον κόσμο σήμερα. Είναι ένα σημαντικό βήμα αλλά δεν είναι αρκετό. Είναι καιρός να περάσουμε στη λειτουργία της επείγουσας ανάγκης. Ο αγώνας του κλίματος, είναι η μάχη των ζωών μας και αυτή η μάχη πρέπει να κερδηθεί».

Τα λόγια του έμπειρου πολιτικού, του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτιέρεζ, αποτιμούν πιστά το αποτέλεσμα της κρίσιμης COP 26, της παγκόσμιας συνόδου για την υπερθέρμανση του πλανήτη, στη Γλασκώβη που ολοκληρώθηκε πριν από λίγες μέρες.

«Περισσότερα από όσα προσδοκούσαμε, λιγότερα από όσα ελπίζαμε», όπως επιγραμματικά συνόψισε η Greenpeace, λίγες ώρες μετά από τη λήξη των εργασιών μιας συνόδου που, σε αντίθεση με την παταγώδη αποτυχία εκείνης της Μαδρίτης τον Σεπτέμβριο του 2019, κατάφερε μεν να κρατήσει ζωντανό τον εμβληματικό στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού, το 2015, για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1.5 βαθμό Κελσίου (σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο), αναγνωρίζοντας την ανάγκη για βαθιές περικοπές των καταστροφικών εκπομπών διοξειδίου των άνθρακα στη διάρκεια αυτής της δεκαετίας.

Ωστόσο, την ίδια στιγμή η νέα «Συμφωνία της Γλασκώβης», στην οποία κατέληξαν τα μέρη, σπάζοντας μάλιστα το χρονικό ρεκόρ των διαπραγματεύσεων, απέδειξε το πόσος δρόμος πρέπει ακόμη να διανυθεί για να τηρήσουν οι μεγάλοι ρυπαντές, και κυρίως οι χώρες που ευθύνονται για την κλιματική κρίση, τις υποσχέσεις τους.

Για να αποφευχθεί η άνοδος των 2.4 βαθμών, που προβλέπουν οι επιστήμονες στη βάση των σημερινών δεδομένων. Μια άνοδος που θα σημάνει περισσότερους καύσωνες, περισσότερες πυρκαγιές όπως αυτές φέτος στον Καναδά και τη Σιβηρία, περισσότερες πλημμύρες, ξηρασίες, μεγαλύτερα ρεύματα κλιματικών προσφύγων…

Η κυρίως απόφαση της Συνόδου αλλά και οι επιμέρους συμφωνίες, από εκείνη μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας για “την ενίσχυση της δράσης για το κλίμα” ως εκείνη για το τέλος της αποψίλωσης των δασών ως το 2030, δείχνουν ακριβώς πόσο επείγουσα είναι η εγρήγορση, η κινητοποίηση και η δράση, η άσκηση πίεσης από την κοινωνία των πολιτών, και κυρίως τους νέους που κατέκλυσαν τους δρόμους της Γλασκώβης, πολιορκώντας το χώρο της Διάσκεψης, ζητώντας κλιματική δικαιοσύνη και διεκδικώντας “να αλλάξει το σύστημα και όχι το κλίμα”.

Εντός των τειχών, ο συμβιβασμός της COP 26, πήρε τη μορφή του «Κλιματικού Συμφώνου της Γλασκώβης». Ένα μακροσκελές κείμενο πολιτικής απόφασης που επιχειρεί να θίξει, σε αρκετές περιπτώσεις για πρώτη φορά, πολλές κρίσιμες πτυχές, “ζητώντας” από τις χώρες “να επανέλθουν και να ενισχύσουν” τις κλιματικές τους δεσμεύσεις ως τα τέλη του 2022, ενόψει της νέας συνόδου που αποφασίστηκε για το Σαρμ ελ Σέιχ στην Αίγυπτο, του χρόνου.

Είναι η πρώτη φορά που τέτοια απόφαση Παγκόσμιας Διάσκεψης για το Κλίμα αναφέρεται, έστω και δειλά, σε στοχευμένη δράση κατά των ορυκτών καυσίμων, καλώντας, ύστερα από εξαντλητικές διαπραγματεύσεις, σε σταδιακή “μείωση” (αλλά όχι κατάργηση) χρήσης άνθρακα και σε κατάργηση των κρατικών επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα.

«Όσο απογοητευτική κι αν είναι η τελική διατύπωση της απόφασης της COP, είναι σημαντικό το γεγονός ότι τα Μέρη συμφώνησαν να μιλήσουν για τον ελέφαντα στο δωμάτιο», σημείωναν αναλυτές, αναφερόμενοι στα ορυκτά καύσιμα (τις γνωστές “F words” fossil fuels) ενώ υπογράμμιζαν και την «για πρώτη  φορά αναφορά της δίκαιης μετάβασης σε κείμενο απόφασης COP».

Παράλληλα η απόφαση αναγνωρίζει την αποτυχία της υλοποίησης της συμβολικής (γιατί το ποσό είναι μικρό) υπόσχεσης του 2009, για χρηματοδότηση, από τις πλούσιες χώρες, με 100 δις των αναπτυσσόμενων χωρών ενώ επιχειρείται η δημιουργία μηχανισμού μεγαλύτερης στήριξης ως το 2025.

Ζητούμενα βέβαια παραμένουν: το οριστικό τέλος των επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα, η σταδιακή κατάργηση του άνθρακα, η δραστική προστασία των ευάλωτων κοινοτήτων, η επαρκής στήριξη και χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών για να αντιμετωπίσουν τις ζημιές και να μπορέσουν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες της κλιματικής κρίσης. «Δεν τα καταφέραμε αυτά στην COP26 αλλά βάλαμε τις βάσεις για πρόοδο», παρατήρησε ο Γκουτιέρεζ.

Βέβαια, οι απογοητευμένοι είναι πολλοί και πολλές. Από τα κινήματα για κλιματική δικαιοσύνη, εκείνους που επικρίνουν το “έλλειμμα ισορροπίας” μεταξύ των αυστηρών λέξεων και των δράσεων, τις ευάλωτες χώρες, που είδαν την προσπάθειά τους για έναν μηχανισμό για την αποκατάσταση των ζημιών που υφίστανται, να μπλοκάρεται από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ως τα εκατομμύρια των λαών που ήδη βιώνουν οδυνηρά στην καθημερινότητά τους τα ακραία καιρικά φαινόμενα της κλιματικής κρίσης. Όμως ακριβώς αυτές οι ματαιωμένες προσδοκίες μπορούν να είναι τα σημεία αναφοράς στην πορεία για την επόμενη COP27. Για αυστηρότερους και σαφέστερους στόχους για τη μάχη της ζωής.

«Δεν πνιγόμαστε, αγωνιζόμαστε». Τα λόγια της 23χρονης ακτιβίστριας από τη Σαμόα, Μπριάνα Φρούεαν, από το βήμα της Διάσκεψης προς τους ηγέτες του κόσμου, δίνουν τον τόνο. Και την προοπτική της ελπίδας και του αγώνα.

ΥΓ: Στη Σύνοδο μετείχε και ο Έλληνας Πρωθυπουργός με μια παραπλανητική, ως προς την πραγματικότητα, ομιλία, ανακοινώνοντας έναν εθνικό κλιματικό νόμο εν κρυπτώ, χωρίς διαβούλευση όπως άλλωστε συνηθίζει αυτή η κυβέρνηση που έχει στο ενεργητικό της τον αντι-περιβαλλοντικό νόμο του 2020 που αποδομεί τη νομικό πλαίσιο προστασίας του περιβάλλοντος και έχουν καταδικάσει όλες οι οικολογικές οργανώσεις.

*H Ρένα Δούρου, είναι μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, υπεύθυνη Κλιματικής Κρίσης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας

20 Νοεμβρίου 2021

Εuractiv