Νίκος Παρασκευόπουλος: Το μυστήριο με τις ανεμογεννήτριες
Ο Νίκος Παρασκευόπουλος γράφει στο NEWS 24/7 για ένα πρόβλημα - γρίφο, που μπορεί να λυθεί με αλγοριθμικά εργαλεία. Το "φύτεμα" ανεμογεννητριών στη χώρα.
Όπως θα φανεί αμέσως παρακάτω, για δεύτερη εβδομάδα οι αλγόριθμοι (ακολουθίες σημείων για την επίλυση προβλημάτων) μπερδεύονται στα θέματα της αρθρογραφίας μας. Δεν πρόκειται για εμμονή, ούτε για προώθηση νέων εργαλείων της νοημοσύνης και της ψηφιακής τεχνολογίας. Δεν την χρειάζονται και τόσο οι νέες τεχνολογίες την επιχειρηματολογία μας, η ανάπτυξή τους προχωρεί «τρένο» κατά την καθημερινή γλώσσα. Το δύσκολο είναι να οριοθετείται η χρήση τους από τις ανάγκες και τις αξίες της κοινωνικής ζωής, της δημοκρατίας και της οικολογίας, αλλά και -όπου δυνατό- να τις προάγει.
Γι’ αυτό το λόγο, μετά τα παραδείγματα σε προηγούμενο άρθρο (κατανομή κρατικών χορηγιών στον ελληνικό Τύπο, κατανομή προσφύγων στις ευρωπαϊκές χώρες), στο νου μου ήλθε ένα ακόμη πρόβλημα – γρίφος που μπορεί να λυθεί με αλγοριθμικά εργαλεία: Το συνεχιζόμενο «φύτεμα» ανεμογεννητριών στην Ελλάδα, με βάση τα υπέρ και τα κατά που προσδιορίζονται από ένα χάος παραμέτρων. Παραθέτω, χωριστά.
Πλεονεκτήματα: Είναι θέμα επιβίωσης της γης η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων (λιγνίτης, πετρέλαιο, φυσικό αέριο) με καθαρές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά, υδροηλεκτρικά). Το πλεονέκτημα είναι βαρύ και πολυδιάστατο. Ευνοώντας το περιβάλλον γενικά, τα αιολικά ευνοούν πχ και τα δάση. Καθώς όμως δεν λειτουργούν διαρκώς αλλά μόνο όταν φυσά, ενώ και η λειτουργία τους έχει κάποια μειονεκτήματα, το θέμα γίνεται ποσοτικό: Πόσες ανεμογεννήτριες άραγε χρειάζεται μια χώρα σαν την Ελλάδα;
Ας προσέξουμε τα μειονεκτήματα. Τα περισσότερα από τα αιολικά έργα εγκαθίστανται σε κοινόχρηστες φυσικές περιοχές καθώς και σε κορυφογραμμές προκειμένου να μη θίγονται ιδιοκτησίες και να είναι ευαίσθητα σε πολύπλευρους ανέμους. Πρώτα αποτελέσματα, εκχερσώσεις και εκτάσεις-«ταράτσα» στο σημείο εγκατάστασης, δρόμοι- νταμάρια για την πρόσβαση. Πάει το πράσινο! Επιπλέον, οι κορυφογραμμές αποτελούν περάσματα άγριων πουλιών. Αυτά ωστόσο δεν έχουν (ακόμη) ένστικτα αποφυγής. Αιφνιδιάζονται, σκοτώνονται.
Εξάλλου, οι ίδιες οι ανεμογεννήτριες, τέρατα με τόνους μπετόν η καθεμιά τους και επίκεντρα δικτύων και πυλώνων υψηλής τάσης, δυναστεύουν την αισθητική των ντόπιων πληθυσμών και υπονομεύουν τις προοπτικές τουριστικής αξιοποίησης, ιδίως σε νησιά. Εννοείται ότι για την κατασκευή τους χρησιμοποιούνται πολύτιμα υλικά, τα οποία είναι φθαρτά, δύσκολα στην μεταφορά και την ταφή όταν καταστραφούν και μη ανακυκλώσιμα.
Το ισοζύγιο των παραπάνω θα δείξει την χρυσή τομή Οι ανεμογεννήτριες είναι αναγκαίες αλλά όχι για χόρταση. Ίσως όσες έχουμε να αρκούν, ίσως χρειάζονται αύξηση 1%, ίσως μεγαλύτερη. Το κράτος δεν επιτρέπεται να εκδίδει άδειες αβέρτα, επειδή οι αιτήσεις των σχετικών επιχειρήσεων περισσεύουν. Απαιτούνται σταθμίσεις. Ας τις αναλογιστούμε: Καθώς η λειτουργία είναι διακοπτόμενη (λόγω άπνοιας), πρέπει να υπολογίζονται οι αναμενόμενοι άνεμοι. Να μετριούνται οι δυνατότητες άλλων λίγο (φωτοβολταϊκά) ή πολύ (υδροηλεκτρικά) σταθερότερων πηγών. Να βρίσκεται το σωστό μέτρο συλλειτουργίας τους και να υπάρχουν δυνατότητες αποθήκευσης της ενέργειάς τους ή ίσως και ορυκτών πηγών για μεταβατικούς λόγους ή για έκτακτες ανάγκες. Να υπολογίζονται οι φυσικές και οι κοινωνικές επιπτώσεις στο εγγύς περιβάλλον (γιατί άραγε κατασκευή τους σε ένα πράσινο κι όχι σε ένα χέρσο ή ερημοποιημένο χώρο;). Εννοείται πως είναι απαραίτητη και μια επίγνωση των αναγκών της κατανάλωσης.
Όλοι οι παραπάνω παράγοντες είναι δυναμικοί, μεταβαλλόμενοι στο χρόνο. Το μέτρο τους μπορεί να προσδιορίζεται ακόμη κι από παγκόσμιες συνθήκες-παραμέτρους (καιρός, διακρατικές σχέσεις). Νάτη η χρησιμότητα του αλγορίθμου, ίσως και της τεχνητής νοημοσύνης: Θα μπορούσε όχι μόνο να προωθεί ορθολογικές λύσεις αλλά και να αποκαλύπτει στρεβλώσεις και κερδοσκοπικές υποταγές των κυβερνήσεων σε συμφέροντα του ιδιωτικού κεφαλαίου.
Οι όροι αξιοποίησης ενός «τίμιου» αλγορίθμου είναι δεδομένοι: Δημοκρατικά ανοικτή (επομένως και αξιοκρατική) διαβούλευση, κατασκευή και ελεγξιμότητα. Ας μείνουμε για σήμερα σ’ αυτόν τον επίλογο.
iΣημείωση. Εμπνεύστηκα τα στοιχειώδη για τις ανεμογεννήτριες που γράφω εδώ από κείμενα ειδικών συναδέλφων μου στο ΑΠΘ, δημοσιευμένα στη λίστα Διάλογος ΔΕΠ.
* Ο Νίκος Παρασκευόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ
22 Oκτωβρίου 2021
news247
