Λουμάκης: Στρεβλώσεις απειλούν και πάλι την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας
Στην εμφάνιση σκηνικού ανάπτυξης στρεβλώσεων στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας αναφέρθηκε στην ομιλία του από το βήμα του Συνεδρίου της A-Energy «Επενδύοντας στην Πράσινη Μετάβαση» ο Πρόεδρος του ΣΠΕΦ Δρ. Στέλιος Λουμάκης την Τετάρτη 21/7/21.
Ξεκινώντας την αναφορά του από το Target Model, o Πρόεδρος του ΣΠΕΦ χαρακτήρισε έκπληξη την σπουδή που καταγράφεται για την επαναθεσμοθέτηση μηχανισμών CRM (Capacity Remuneration Mechanism) εκτός αγοράς, παρόμοιων των άλλοτε ΑΔΙ, για την ενίσχυση των συμβατικών μονάδων φυσικού αερίου, «διερωτώμενος» τι πήγε άραγε στραβά και το Μοντέλο Στόχος δεν εξάλειψε όπως διαχρονικά προβαλλόταν την ανάγκη τέτοιων εκτός αγοράς σχημάτων. Σε μια εποχή μάλιστα που οι χονδρεμπορικές τιμές τόσο στην Προημερήσια αγορά όσο και σε αυτήν της Εξισορρόπησης -που σημειωτέο διαμορφώνουν μόνες τους ελεύθερα οι συμβατικές μονάδες- καταγράφουν υψηλά επίπεδα, είναι να απορεί κανείς για την παρόλα αυτά επικαλούμενη οικονομικά ζημιογόνο λειτουργία των μονάδων φυσικού αερίου, όπως τουλάχιστον παρουσιάζεται στην μελέτη που συνοδεύει το Market Reform Plan της ΡΑΕ για τη περίοδο Νοε 2020 – Απρ 2021. Παράλληλος προφανής στόχος των εκτός αγοράς μηχανισμών αυτών αποτελεί η μείωση των εντός αγοράς χονδρεμπορικών τιμών με συνέπεια όμως την αλλοίωση της ποσοτικής εικόνας που εκπέμπουν οι αγορές αυτές για το πραγματικό κόστος ανά MWh της ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτά καύσιμα.
Σε ότι αφορά την αγορά Εξισορρόπησης που αποτελεί πεδίο αποζημίωσης του ντετερμινιστικού capacity αλλά και της ευελιξίας των μονάδων φυσικού αερίου, καθώς και των απανωτών ρεκόρ κόστους για Προμηθευτές και ΕΛΑΠΕ που κατέγραφε πριν την μεταβατική απαγόρευση των αρνητικών τιμών τον περασμένο Φεβρουάριο από την ΡΑΕ, ο κος Λουμάκης υπογράμμισε πως παραμένει ακόμα σε πολλαπλάσια επίπεδα συγκριτικά με αντίστοιχες ευρωπαϊκές και πως από το 2022 αναμένεται να πλήξει και τα έργα ΑΠΕ με ΣΕΔΠ που θα φέρουν πλήρεις υποχρεώσεις εξισορρόπησης. Η επικείμενη μάλιστα επαναφορά της δυνατότητας για αρνητικές προσφορές στην καθοδική αγορά ενδέχεται να πυροδοτήσει εκ νέου ράλι κόστους επιπροσθέτως και του όποιου μηχανισμού CRM υιοθετηθεί.
Την ώρα λοιπόν που βιώνουμε την αύξηση του κόστους ηλεκτροπαραγωγής από συμβατικές πηγές σε επίπεδα άνω των 85 ευρώ/MWh και που στο τραπέζι βρίσκονται σχέδια για εκτός αγοράς μηχανισμούς επιπλέον ενίσχυσης της, στον διαγωνισμό ΑΠΕ της ΡΑΕ του περασμένου Μαίου καταγράφηκε αντιδιαμετρική εικόνα υπερβολικής πτώσης τιμών στο επίπεδο των 34 ευρώ/MWh. Μιας πτώσης που ξεπερνά κατά πολύ την ωρίμανση της τεχνολογίας και που επιπλέον δεν μπορεί να συνδυαστεί κατά κανένα τρόπο με την μεγάλη αύξηση του κόστους των πρώτων υλών, όπως του χάλυβα, του χαλκού αλλά και των πάνελς που διαμορφώνεται διεθνώς ένεκα της διάβρωσης της παραγωγικής βάσης ελέω των μέτρων κατά της πανδημίας του COVID-19 αλλά και της ανάκαμψης της ζήτησης. Σαφής εκτίμηση μας, σημείωσε ο κος Λουμάκης, είναι πως η πτώση αυτή είναι στρεβλή και πως οδηγήθηκε από βραχεία στρατηγική κάποιων συμμετεχόντων με γνώμονα την απόσπαση της μερίδας του λέοντος στα δημοπρατούμενα MW ώστε να εκτοπιστούν μικρομεσαίοι παίκτες (που δεν έχουν άλλη οδό για να αναπτύξουν έργα) και εν συνεχεία την σε βάθος τετραετίας δυνάμει του ν. 4643 απεμπόληση των ζημιογόνων αυτών PAAs με τον ΔΑΠΕΕΠ. Άλλωστε για όποιον δεσπόζοντα συμμετέχοντα είναι ήδη καθετοποιημένος, δηλαδή διαθέτει προμήθεια ή σκοπεύει μόλις αναπτύξει το χαρτοφυλάκιο ΑΠΕ του να καθετοποιηθεί εξαγοράζοντας κάποια εταιρεία προμήθειας, δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην πωλεί το παραγόμενο ρεύμα του στον εαυτό του, δηλαδή εν τέλει στους καταναλωτές πελάτες του στα ~120+ ευρώ/MWh αλλά να παραμένει στο ζημιογόνο PPA με τον ΔΑΠΕΕΠ των 34 ευρώ/MW επιδοτώντας των ΕΛΑΠΕ με τη διαφορά της Τιμής Αναφοράς αυτής από την ΕΤΑ της τεχνολογίας που διαμορφώνει ιδίως η ΤΕΑ στην Προημερήσια αγορά και που κινούνται σε πολύ υψηλότερα επίπεδα. Όπως είναι ωστόσο προφανές, σημείωσε ο Πρόεδρος του ΣΠΕΦ, τέτοιες στρατηγικές στρεβλώνουν καίρια το μοντέλο των διαγωνισμών της ΡΑΕ, το οποίο μάλιστα μέσω της επέκτασης του έως το 2024 φιλοδοξεί να διευκολύνει τον πλουραλισμό των συμμετεχόντων στις νέες ΑΠΕ.
Η ΡΑΕ πρόσφατα έθεσε σε δημόσια διαβούλευση τιμές για το κεφαλαιουχικό κόστος Cost of New Entry (CONE) των τεχνολογιών ηλεκτροπαραγωγής μεταξύ αυτών και των ΑΠΕ, χωρίς επί του παρόντος να γνωρίζουμε στο που αποσκοπεί η πρωτοβουλία. Ο ΣΠΕΦ, όπως πάντοτε, συνέδραμε με πραγματικά στοιχεία κόστους την διαβούλευση της Αρχής σε ότι αφορά τα επαγγελματικά φωτοβολταϊκά, τα οποία ωστόσο αξιοποιήθηκαν μόνο μερικώς. Εν προκειμένω η ΡΑΕ υιοθέτησε την εισήγηση μας για περισσότερες της μίας κατηγορίες επαγγελματικών Φ/Β έργων καθώς και για υψηλότερα επίπεδα CONE σύμφωνα με όσα κατέθεσε τότε ο σύνδεσμος αναλόγως την εγκαταστημένη ισχύ τους, ωστόσο περιορίστηκε μόνο σε δύο κατηγορίες, ήτοι άνω και κάτω των 10 MW σύμφωνα με όσα παρουσίασε στο συνέδριο εκπρόσωπος της Αρχής. Παρουσιάζεται λοιπόν το παράδοξο, σημείωσε ο κος Λουμάκης, η ΡΑΕ να μην έχει θεσπίσει κατηγορία κάτω του 1 MW για το CONE που ως γνωστόν στη χώρα μας αποτελεί την αριθμητική πλειοψηφία των νέων επαγγελματικών Φ/Β έργων συνήθως 400 kW, ενώ η δικαιολογία της Αρχής πως δεν υπάρχουν βιβλιογραφικά δεδομένα προφανώς δεν πείθει. Ο Πρόεδρος του ΣΠΕΦ χαρακτήρισε ως σοβαρό λάθος την μη διακριτή αποτύπωση της κατηγορίας νέων Φ/Β έργων κάτω του 1 MW στο αρχείο CONE της ΡΑΕ και την ανάμειξη της με τα έως 10 MW έργα, που απέχουν παρασάγγας στις οικονομίες κλίμακας.
Εν προκειμένω η Αρχή θεωρεί το κεφαλαιουχικό κόστος των έργων κάτω του 1 MW στα 600 ευρώ/kW (800 ευρώ/kW έχει εισηγηθεί ο ΣΠΕΦ), το οποίο και σημαίνει πως ένα πάρκο λ.χ. των 400 kW δύναται να κατασκευαστεί με μόλις 240,000 ευρώ περιλαμβανομένων μάλιστα των Όρων Σύνδεσης ΔΕΔΔΗΕ που συνήθως κυμαίνονται στα 60,000 – 90,000 ευρώ. Όπως ανέλυσε ο κος Λουμάκης ως ενδεικτικό παράδειγμα, το πλήρες κόστος ενός Φ/Β των 400 kW σε γήπεδο 6-7 στρεμμάτων πολυγωνικά περίπου τετράγωνης μορφής δηλαδή με σχετικά μικρή περίμετρο, χωρίς το κόστος της γης, δεν έχει καμία σχέση σήμερα με τα ποσά αυτά και φθάνει τις 300,000 ευρώ, με μια ενδεικτική ανάλυση για έργο προδιαγραφών να έχει ως εξής:
Φ/Β Πάνελς και inverters = 110,000
Μεταλλικές Βάσεις = 25,000
Υποσταθμός ΧΤ/ΜΤ χωρίς τηλεμετρία για την ΜΤ = 33,000
Καλώδια DC, AC ΧΤ και ΜΤ, γειώσεις και λοιπό ηλεκτρολογικό υλικό = 12,000
Οικοδομικά – Περίφραξη = 10,000
Χωματουργικά – διαμορφώσεις = 3,000
Αλεξικέραυνο = 3,000
Εργασία εγκατάστασης Φ/Β μέρους = 15,000
Σύστημα συναγερμού & CCTV με τις καλωδιώσεις και την εργασία τους = 12,000
Μελέτη / αδειοδότηση / γενικά έξοδα φορέα = 5,000
Μέσο κόστος Όρων Σύνδεσης ΔΕΔΔΗΕ = 70,000
ΣΥΝΟΛΟ = 298,000 ευρώ
Αν μάλιστα το έργο παρουσιάζει ιδιαίτερες απαιτήσεις λ.χ. πετρώδη μορφή εδάφους οπότε η απευθείας πασσαλόμπηξη δεν είναι εφικτή αλλά απαιτείται προηγουμένως διάνοιξη οπών με διάτρηση και πλήρωση με μπετόν ή ειδικές διαμορφώσεις ή οι Όροι Σύνδεσης ΔΕΔΔΗΕ ανέρχονται στις λ.χ. 90,000 ευρώ που είναι λίαν σύνηθες σήμερα, το κόστος αυξάνεται έτι περαιτέρω και μπορεί να φθάσει και τις 320,000 ευρώ ή και περισσότερο. Η αγορά των φωτοβολταϊκών κατέληξε κος Λουμάκης, έχει στο παρελθόν ταλαιπωρηθεί τα μέγιστα από τυφλές και οριζόντιες καταγραφές που οδήγησαν σε παντελώς λάθος αποφάσεις και εν συνεχεία πολιτικές.
Σε ότι αφορά το WACC (Σταθμισμένο Κόστος Κεφαλαίου) που αποδίδει η ΡΑΕ στα φωτοβολταϊκά, ο κος Λουμάκης εμφανίστηκε σκωπτικός. Tο WACC των επαγγελματικών Φ/Β αδιακρίτως μεγέθους λαμβάνεται στον πίνακα της Αρχής μόλις στο 5% δηλαδή μικρότερο από των μεγάλων επενδύσεων μονάδων φυσικού αερίου αλλά και των υπολοίπων στον ίδιο πίνακα στο 7%. Ο κος Λουμάκης υπενθύμισε πως η Αρχή έχει εσχάτως αποδώσει WACC στο ~7% ή και ακόμη υψηλότερο σε μονοπωλιακές ρυθμιζόμενες δραστηριότητες διαχειριστών δικτύων ρεύματος και αερίου (ΔΕΔΔΗΕ, ΔΕΔΑ κλπ), που το μακροπρόθεσμο ρίσκο επιβίωσης τους είναι σαφέστατα μικρότερο έως και μηδενικό, εν συγκρίσει μάλιστα με των ιδιωτικών επαγγελματικών Φ/Β μονάδων. Η ραγδαία εξέλιξη της ανανεώσιμης τεχνολογίας, το country risk διαχρονικά της Ελλάδας, η δομική αρχιτεκτονική αστάθεια των οικονομικών του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ που ιδίως αφορά τα Φ/Β πάρκα των μη καθετοποιημένων ιδιωτών επενδυτών που δεν έχουν την δυνατότητα να τον εγκαταλείψουν και να στραφούν σε ενδοομιλικά PPAs με τον εαυτό τους, η εισαγωγή γενικώς του μοντέλου των PPAs για τα νέα έργα με τρίτες εταιρείες-καταναλωτές και της επισφάλειας που αυτό εισάγει πέραν του βραχύτερου χρονικού ορίζοντα τους, καθώς και τα υψηλά κόστη και αβεβαιότητες που εισήγαγε το Target Model και η Αγορά Εξισορρόπησης, θέτουν συνεχείς και σημαντικές προκλήσεις οικονομικών απωλειών για τους ιδιώτες επενδυτές, παράγοντες που εν τέλει αυξάνουν σημαντικά το εύλογο κόστος χρήματος (WACC) των επενδύσεων αυτών, πολύ πάνω από λ.χ. μονοπωλιακών και ρυθμιζόμενων δραστηριοτήτων δικτύων που ενδεικτικά προαναφέρθηκαν, σημείωσε ο κος Λουμάκης.
Ο Πρόεδρος του ΣΠΕΦ σχολίασε επίσης πως δυστυχώς οι υπολογισμοί του WACC στον δημόσιο διάλογο φαίνεται να έχουν ευρύτερα αποψιλωθεί ως προς την διάσταση βάθους χρόνου 20ετίας που θα έπρεπε εν προκειμένω για τις επενδύσεις στα Φ/Β να έχουν και που δυστυχώς πολλοί αγνοούν παρασυρόμενοι από τα πρόσκαιρα μέτρα παροχής ρευστότητας της περιόδου που διανύουμε λόγω της πανδημίας. Είναι υπεραπλουστευτικό υπογράμμισε ο κος Λουμάκης με Euribor επί του παρόντος αρνητικό, να θεωρεί κανείς πως το κόστος δανεισμού και ευρύτερα χρήματος στο μέλλον δεν θα λάβει την ανιούσα σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, που η οικονομία της έχει καίρια χτυπηθεί λόγω των μέτρων κατά του COVID. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος του ΣΠΕΦ, ο κορονοϊός δεν θα καταστήσει δυστυχώς την ΕΕ ενιαία χώρα και πως αργά ή γρήγορα με την υποχώρηση της πανδημίας όχι μόνο τα δημοσιονομικά μέτρα παροχής ρευστότητας θα αποσυρθούν αλλά πιθανώς μέσω προγραμμάτων οικονομικής σύσφιξης ή ακόμη και λιτότητας να επιχειρηθεί η ανάκτηση της με σκοπό τον έλεγχο του πληθωρισμού κατά την πάγια πολιτική της ΕΚΤ που παραμένει πρωτίστως προσηλωμένη στο μέγεθος αυτό και πολύ λιγότερο στην ανάπτυξη.
Τέλος σε ότι αφορά τα πράσινα PPAs μεταξύ παραγωγών ΑΠΕ και μεγάλων καταναλωτών, ίσως και προμηθευτών, o Πρόεδρος του ΣΠΕΦ χαιρέτησε τις πρωτοβουλίες του υπουργείου για την δημιουργία μιας αξιόπιστης πλατφόρμας διεξαγωγής τους καθώς και της οικονομικής ενίσχυσης ή/και κρατικής εγγύησης τους ώστε να καλυφθούν κενά και επισφάλειες. Η αγορά των PPAs δεν έχει καν ακόμη ξεκινήσει ανέφερε ο κος Λουμάκης, αφού δεν έχουν συναφθεί μέχρι σήμερα τέτοια συμβόλαια μεταξύ ανεξάρτητων εταιριών στη χώρα μας.
21 Ioυλίου 2021
energypress
