«Fit for 55» και οι Προκλήσεις για την Ελλάδα
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι το αναπτυξιακό μοντέλο της Ευρώπης τροφοδοτούμενο από την καινοτομία, την καθαρή ενέργεια και την κυκλική οικονομία. Ο πρόσφατος Ευρωπαϊκός Κλιματικός Νόμος καθιστά τους νέους, περισσότερο φιλόδοξους κλιματικούς στόχους που αφορούν σε μείωση εκπομπών στο 55% μέχρι το τέλος της δεκαετίας καθώς και στην ανθρακική ουδετερότητα μέχρι το 2050, νομικές υποχρεώσεις.
Η Ευρώπη είναι η πρώτη ήπειρος που παρουσιάζει, μέσω του πακέτου «Fit for 55», την αρχιτεκτονική για το πώς θα πετύχει τις κλιματικές της φιλοδοξίες. Σκοπός της είναι να συμβάλλει καθοριστικά στην παγκόσμια προσπάθεια συγκράτησης της ανόδου της θερμοκρασίας στους 1,5ο Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Όσον αφορά στην χρηματοδότηση, περίπου το ένα τρίτο του προϋπολογισμού του Σχεδίου Ανάκαμψης και του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) θα υποστηρίξουν πράσινα και βιώσιμα έργα. Αυτό το ποσό ανέρχεται σε πάνω από 500 δισεκατομμύρια ευρώ, μέχρι το 2027.
Σχετικά με τους μηχανισμούς και τα εργαλεία, υπάρχουν προτάσεις που αφορούν σχεδόν σε κάθε τομέα που συνδέεται με την κατανάλωση ενέργειας, άρα και την παραγωγή ανθρακικών εκπομπών. Η βασική αρχή που διέπει τις προτάσεις είναι πως οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πρέπει να έχουν ένα κόστος. Και η μέχρι σήμερα προσπάθεια κοστολόγησης των ανθρακικών εκπομπών έφερε αποτελέσματα. Για αυτό και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) θα ενισχυθεί για τη βιομηχανία και την παραγωγή ισχύος. Θα γίνει εφαρμόσιμο στην αεροναυσιπλοΐα και θα επεκταθεί στη ναυτιλία. Επίσης, προτείνεται να φτιαχτεί και ένα δεύτερο ΣΕΔΕ για τον κτιριακό τομέα και τις οδικές μεταφορές, ώστε να ενσωματωθούν και οι δύο κρίσιμοι αυτοί τομείς στη λογική της κοστολόγησης των εκπομπών. Προτείνεται τέλος ένας μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα που αφορά στα αγαθά που παράγονται σε τρίτες χώρες και θα επιβαρύνονται κατά την εισαγωγή τους στην ΕΕ, αν δεν πληρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές.
Το πακέτο περιλαμβάνει νέους, περισσότερο φιλόδοξους στόχους για την καθαρή ενέργεια. Παράδειγμα, ο μέχρι σήμερα στόχος για τις ανανεώσιμες, που ανέρχονταν σε 32% (επί της τελικής κατανάλωσης), αναθεωρείται σε 40%. Προτείνεται επίσης μεταξύ άλλων η απαγόρευση πωλήσεων νέων ΙΧ με βενζίνη ή ντίζελ από το 2035.
Τα μέτρα, και ειδικότερα αυτά που αφορούν στον οικιακό τομέα και τις οδικές μεταφορές, ενδέχεται να δυσχεράνουν την ήδη επιβαρυμένη οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών και μικρών επιχειρήσεων που ήδη πλήττονται από την ενεργειακή φτώχεια στη χώρα μας -και σε άλλες χώρες, κυρίως του ευρωπαϊκού νότου. Όμως, προκειμένου ο μετασχηματισμός (του αναπτυξιακού μοντέλου) να είναι επιτυχής,
είναι επιτακτικό να είναι δίκαιος. Γι’ αυτό, το πακέτο συνοδεύεται από ένα Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, που θα βοηθήσει, εν μέρει, στην αντιμετώπιση της ενεργειακής
φτώχειας και στη μείωση των ενεργειακών λογαριασμών σε ευάλωτα νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις. Αλλά σίγουρα δεν θα είναι αρκετό.
Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν να προχωρήσουν οι απαραίτητες αλλαγές με όρους ενεργειακής δημοκρατίας, αλληλεγγύης και κοινωνικής δικαιοσύνης, αξιοποιώντας όλους τους διαθέσιμους πόρους. Παράδειγμα, η Ελλάδα λαμβάνει το 10,3% του Ταμείου Εκσυγχρονισμού της περιόδου 2021-2030. Ωστόσο, χρειάζεται ένα πολύ συγκεκριμένο σχέδιο για την αποτελεσματική αξιοποίηση αυτών των κονδυλίων. Είναι ξεκάθαρο, για παράδειγμα, πως δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα έσοδα για οποιαδήποτε εγκατάσταση παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα. Μπορεί όμως να τα χρησιμοποιήσει για ηλεκτροπαραγωγή και παραγωγή θερμότητας από ανανεώσιμες πηγές, για βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας και καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, για αποθήκευση ενέργειας, για εκσυγχρονισμό δικτύων και για ενίσχυση της ενεργειακής δημοκρατίας, καθώς και για τη δίκαιη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών μας.
Θα ακολουθήσουν, τώρα, πυρετώδεις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ευρωκοινοβουλίου, Συμβουλίου και Επιτροπής που θα διαρκέσουν καιρό, μέχρι να υιοθετηθεί η νομοθεσία. Το διάστημα αυτό μπορεί να αξιοποιηθεί στην Ελλάδα, για να προετοιμαστεί καλύτερα για τις τεκτονικές αλλαγές που είναι μπροστά μας.
-------------
Ο Χάρης Δούκας είναι αν. Καθηγητής του Ε.Μ. Πολυτεχνείου
(KReport)
19 Ιουλίου 2021
energypress
