Μόνος τρόπος για να σώσουμε τον πλανήτη είναι να μείνουμε…. οι μισοί!
Οι πόλεις είναι μέρος του συστήματος που έχουμε εφεύρει για να επιβιώνουμε στη Γη. Οι άνθρωποι συγκεντρώνονται στις πόλεις από τότε που ανακαλύφθηκε η γεωργία, 10.000 και πλέον χρόνια πριν. Η ιστορία αυτή υπογραμμίζει πως η γεωργία έκανε δυνατή την διαβίωση σε πόλεις προσφέροντας αρκετό φαγητό για την διατροφή του συγκεντρωμένου αστικού πληθυσμού σε τακτική βάση. Οι πόλεις δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν χωρίς τη γεωργία, ούτε χωρίς τις λεκάνες απορροής που παρέχουν το νερό. Επομένως όσο κι αν οι πόλεις είναι κεντρικό σημείο του σύγχρονου πολιτισμού, δεν παύει να είναι παρά μόνο ένα τμήμα αυτού του συστήματος.
Υπάρχουν περίπου 8 δισεκατομμύρια άνθρωποι στο πλανήτη αυτή την στιγμή. Πρόκειται για ένα τεράστιο νούμερο, ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς πως είναι διπλάσιο σε σχέση με 50 χρόνια πριν. Είναι ένα πείραμα που γίνεται τυχαία, με πολλές μεταβλητές και παραμέτρους, καθώς είναι αμφίβολο ότι η βιόσφαιρα της Γης μπορεί να καλύψει τις ανάγκες τόσων ανθρώπων – ή να απορροφήσει τόσα πολλά σκουπίδια και τοξίνες – σε ανανεώσιμη και βιώσιμη βάση για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μάλλον θα το ανακαλύψουμε στην πορεία.
Για την ώρα πάντως έχουμε αποτύχει. Το Παγκόσμιο Δίκτυο Αποτυπωμάτων (Global Footprint Network) εκτιμάει ότι εξαντλούμε την ετήσια προμήθεια ανανεώσιμων πόρων μέχρι τον Αύγουστο κάθε χρόνο και μετά καταφεύγουμε σε μη ανανεώσιμες προμήθειες – κλέβοντας στην πραγματικότητα από τις επόμενες γενιές. “Τρώγοντας το καλαμπόκι που προορίζεται για σπορά” όπως έλεγε μια παλίά έκφραση πολύ εύστοχα. Την ίδια στιγμή διοχετεύουμε διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα σε σημείο που προκαλείται επικίνδυνη κλιματική αλλαγή, γεγονός που επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις, μεταξύ άλλων και στη γεωργία.
Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να διαρκέσει για πολύ, για λίγα χρόνια ίσως, αλλά σίγουρα όχι για δεκαετίες. Ενδέχεται να υπάρξουν πρωτόγνωρες καταστάσεις ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, ακόμη και μαζική εξαφάνιση του είδους, που όμως σήμερα, δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε το εύρος και την ένταση που θα έχουν. Το βέβαιο είναι πως δεδομένης της μη βιωσιμότητας που παρουσιάζει η σημερινή κατάσταση, τα πράγματα σίγουρα θα αλλάξουν.
Από οικολογική άποψη είναι καλύτερη η συγκέντρωση των ανθρώπων στις πόλεις από το να ζουν διάσπαρτα σε προάστια. Ο αρθρογράφος σημειώνει ότι η τάση των ανθρώπων να μετακινούνται στις πόλεις είτε από επιθυμία είτε αναγκαστικά, δημιουργεί μια τεράστια ευκαιρία. Αν κατορθώσουμε να πραγματοποιήσουμε μια ορθή διαδικασία αστικοποίησης, τότε θα μπορούσαμε να μετακινηθούμε "αδειάζοντας" ένα μεγάλος μέρος της επιφάνειας του πλανήτη και αυτό να αξιοποιηθεί για την φιλοξενία άλλων όντων που κατοικούν επίσης στον πλανήτη και αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης έως και εξαφάνισης.
Αυτή η ανατρεπτική ιδέα προκύπτει από το σχέδιο του EO Wilson, Half Earth.
Το ομώνυμο βιβλίο του έχει προβακατόρικο χαρακτήρα με την καλή έννοια και ενδεχομένως να είναι και υποτιμημένο επειδή η κεντρική του ιδέα φαντάζει να είναι εξαιρετικά περίεργη και ακραία. Ουσιαστικά ο Wilson υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να ζήσουν και να αναπτύσσουν τις δραστηριότητές του στη μισή επιφάνεια της γης και η υπόλοιπη μισή να αφεθεί σε άλλους ζώντες οργανισμούς με τους οποίους μοιραζόμαστε αυτόν τον πλανήτη. Αφήνοντας την μισή επιφάνεια του πλανήτη, απαλλαγμένη από την ανθρώπινη παρουσία επιτρέπουμε κυρίως σε άγρια φυτά και ζώα να μπορούν να ζήσουν ανεμπόδιστα, όπως έκαναν άλλωστε πριν την άφιξη των ανθρώπων. Το ίδιο και για τους ωκεανούς όταν περίπου το 1/3 της τροφής μας προέρχεται από την θάλασσα, γεγονός που αναδεικνύει περίτρανα ότι οι θάλασσες πρέπει να είναι σε καλή κατάσταση.
Ένα τέτοιο σχέδιο μπορεί να ακούγεται παράξενο ακόμα και απίθανο. Όμως δεν είναι. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι άνθρωποι ήδη εγκαταλείπουν την επαρχία για να μετακινηθούν προς τις πόλεις. Μεγάλες περιοχές αριθμούν μικρότερη πληθυσμιακή πυκνότητα σε σύγκριση με ένα αιώνα πριν, με την τάση περαιτέρω συρρίκνωσης να συνεχίζεται. Πολλά χωριά έχουν πληθυσμό λιγότερο από 1000 κατοίκους, ενώ μειώνονται κι άλλο, καθώς ολοένα και περισσότεροι νέοι επιλέγουν να φύγουν. Επομένως η εκκένωση του μισού της Γης από ανθρώπους δεν είναι κάτι που επιβάλλεται: συμβαίνει έτσι κι αλλιώς. Είναι περισσότερο ζήτημα διαχείρισης, το πως θα κάνουμε την μετακίνηση και πως θα αξιοποιηθεί και θα χρησιμοποιηθεί αυτό που μένει πίσω. Για παράδειγμα οι λιγότερο κατοικημένες περιοχές θα μπορούσαν να δοθούν για την ανάπτυξη νέων μεθόδων γεωργικής καλλιέργειας και κτηνοτροφίας.
Αυτή η εκδοχή μπορεί να είναι ένα πιθανό σενάριο για την ομαλή επιβίωση μας στο πλανήτη. Κάτι τέτοιο βέβαια απαιτεί την ύπαρξη βιώσιμων πόλεων. Εμείς θα πρέπει να πετύχουμε απανθρακοποίηση των μεταφορών και της παραγωγής ενέργειας, να αποκτήσουμε λευκές ταράτσες, κήπους σε κάθε διαθέσιμο χώρο, να καταφέρουμε πλήρη ανακύκλωση και όλες τις υπόλοιπες τεχνολογίες βιωσιμότητας που έχουν ήδη αναπτυχθεί.
Όλα αυτά μπορούν να γίνουν όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο αρθρογράφος, το άρθρο του οποίου μπορείτε να επισκεφθείτε για περισσότερες λεπτομέρειες. Όλο αυτό χρειάζεται να γίνει ούτως ώστε να κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές ένα 'βιώσιμο σπίτι'.
Δεν υπάρχει άλλος δρόμος, δεν υπάρχει δεύτερος πλανήτης για να δραπετεύσουμε όταν θα έχουμε καταστρέψει ολοσχερώς τον πλανήτη Γη.
Έχουμε μόνο αυτόν τον πλανήτη και πρέπει να προσαρμόσουμε το είδος μας στα μέτρα της βιόσφαιρας που μας φιλοξενεί.
Αυτό είναι το σχέδιο τώρα. Αυτό είναι άλλωστε το νόημα της ζωής σε περίπτωση που ψάχνετε για ένα νόημα.
Πηγή: (The Guardian)
